Als Jaap van Dissel de vraag moet beantwoorden of het effect van de omikronvariant zal meevallen of tegenvallen, is hij heel duidelijk: "Helaas hebben we geleerd dat we het te vaak optimistisch inschatten. Je hoopt dat het dubbeltje toch de goede kant op valt maar we hebben te vaak gezien dat het tegenvalt."
Van Dissel, directeur infectieziektebestrijding van het RIVM en hoofd van het OMT, is onaangenaam verrast door de snelheid waarmee omikron zich verspreidt. "Het feit dat deze variant zich zo snel verspreidt levert veel problemen op." Als iedereen zich aan de "saaie" basisregels houdt en 99 procent van de mensen zich laat vaccineren, zou het mee kunnen vallen, aldus Van Dissel.
Hoe dan ook zal het virus onder ons blijven, verwacht hij. We moeten daarom "uit de crisismodus zien te komen" en de zorg opschaalbaar maken. Kijk hier het interview:
Morgen adviseert het OMT het kabinet over het nieuwe virus. Om het gevaar van de nieuwe coronavariant in te schatten kijkt Van Dissel vooral naar het Verenigd Koninkrijk en Denemarken. In het VK lopen de besmettingscijfers weer flink op. Binnen een paar dagen, zo is de verwachting, is omikron daar dominant. "Het VK heeft doorgerekend wat de scenario's zijn. Zelfs in de meest gunstige situatie betekent deze variant een forse belasting voor de zorg."
Van Dissel sluit, net als het kabinet, niet uit dat extra maatregelen nodig zijn. "We hebben kennis nodig over hoe ziekmakend het virus is. Uit Zuid-Afrika komen signalen dat omikron gunstiger is dan delta, maar uit Denemarken komen signalen dat dat nog maar de vraag is. Het gaat er met name om: wat gebeurt er als er kwetsbaren worden blootgesteld en hoeveel komen er dan in het ziekenhuis?"
'Booster nu nog belangrijker'
Uit Britse cijfers die Van Dissel woensdag presenteerde, blijkt dat de bescherming tegen infectie door de omikronvariant voor mensen die met AstraZeneca zijn geprikt ongeveer nul is. De andere vaccins bieden iets meer bescherming, en vooral tegen ziekenhuisopname, maar ook bij Pfizer en Moderna is de bescherming lang niet meer zo hoog als bij de deltavariant.
Dat maakt volgens Van Dissel de booster nog belangrijker. "We zien gelukkig dat de booster helpt om de afweer weer op een hoger niveau te krijgen, waardoor omikron geremd wordt."
Natuurlijk dachten we in oktober: we gaan delta opruimen. Omikron is iets wat dat feestje verpest.
Van Dissel schetste woensdag ook een mogelijk scenario dat omikron tot 100 nieuwe IC-opnames per dag kan leiden. "Dat is een belasting die we een aantal dagen aankonden in de eerste golf, maar zeker niet maanden. Dat onderstreept nog meer hoe belangrijk de boosterdoelstelling is."
Demissionair minister De Jonge kreeg in het Kamerdebat gisteren felle kritiek van de oppositie. De regering zou vaak te laat hebben ingegrepen in de pandemie. Ook verweet de oppositie de minister steeds eindscenario's te schetsen die telkens snel achterhaald zijn.
Jaap van Dissel zei halverwege oktober nog dat een lockdown in de winter niet de verwachting was. Van Dissel nu: "Natuurlijk dachten we toen: tegen die tijd hebben we al zo lang delta, die gaan we eindelijk opruimen. Omikron is iets wat dat feestje verpest."
Misschien is het gunstig dat we nu pas beginnen met de boosters.
In hetzelfde interview in oktober zei de RIVM-directeur ook dat massaal boosteren niet nodig was, omdat de ziekenhuisopnames er niet naar waren. Zes weken later zei hij in de Kamer dat het ziekenhuisopnames had gescheeld als we juist eerder waren begonnen met boosteren.
Van Dissel: "Ik denk dat geen enkel land voorzien heeft wat voor toename er zou zijn. In Israël moet de booster opnieuw worden gegeven omdat de booster van toen is uitgewerkt. Misschien zou je met de kennis van nu andere besluiten hebben genomen. Maar aan de andere kant is het misschien gunstig dat we nu juist met de boosters beginnen vlak voordat omikron losgaat."
'Je moet naar opschaalbare zorg'
Nieuwsuur liet eerder zien dat Nederland in de corona-aanpak meer dan andere landen stuurt op ziekenhuisopnames, en minder op besmettingen zoals de Wereldgezondheidsorganisatie aanbeveelt. Internationale collega's van Van Dissel hadden in die uitzending kritiek op het Nederlandse beleid. Van Dissel spreekt dit beeld tegen. "We hebben elke week overleg. Dan praten we al het beleid door en ik zie niet zoveel verschil als u nu suggereert tussen de landen."
"Achteraf gezien kan je het altijd beter doen. We zijn overvallen, ook andere landen, door de mate van verspreiding, met name door het seizoenseffect van delta. Het is een complex gebeuren en we moeten ons niet laten verleiden te denken dat het zo maakbaar is dat je door een week eerder te boosteren, je een probleem oplost. Dat geloof ik niet meer."
Van Dissel denkt ook niet dat we het virus weer kwijt kunnen raken. Er zouden volgens hem daarom structurele aanpassingen moeten komen van de gezondheidszorg en de samenleving. "We moeten uit de crisismodus zien te komen. Ik denk dat we op zoek moeten naar een structurele aanpak van het virus. Opschaalbare zorg is daar een onderdeel van."
