Groot aantal gevoelige documenten Maltese paspoorthandel gelekt

• Siebe Sietsma

  Verslaggever Nieuwsuur

De Maltese overheid en een grote firma die handelt in paspoorten, zijn in verlegenheid gebracht door een omvangrijk lek. Gedetailleerde informatie, waarin superrijke paspoortkopers bij naam en toenaam worden genoemd, ligt sinds vandaag op straat.

De documenten maken duidelijk dat rijke paspoortkopers toegang kregen tot voormalig premier Joseph Muscat, en zo meer kans maakten om door controles te komen.

Nieuwsuur dook in de schimmige wereld van de paspoorthandel, en stuitte op verlaten kelderwoningen, superrijke Russen en een Groningse paspoortprofessor:

De Rus Vasilyev, die in Monaco woont, is één van de honderden superrijken die het Maltese paspoort kochten. Voor ruim één miljoen euro kreeg hij het document uitgereikt. Daarmee werd hij niet alleen officieel Maltees, maar ook EU-burger. Zijn motivatie, zo schreef hij aan de Maltese overheid: "Ik wil een veilige toekomst voor mijn kinderen in Europa." Om aan de voorwaarden te voldoen huurde de multimiljonair een 'studentenkamer' waar hij nooit heeft gewoond, schrijft The Guardian vandaag.

Saudische prins

Om zijn paspoortaanvraag te laten slagen, doneerde Vasilyev geld aan een lokaal goed doel, gaf T-shirts aan een amateur-voetbalclub, zette een bedrijf op in Malta en maakte met toenmalig premier Muscat informeel een praatje over voetbal.

Een niet nader genoemde Saudische prins kwam ook in contact met Muscat. Hij vroeg de premier om zijn naam geheim te houden als hij een paspoort zou kopen. Het is in Saudi-Arabië niet toegestaan om een tweede nationaliteit te hebben.

De ex-vrouw van miljardair en voetbaltycoon Roman Abramovitsj, Irina, toonde ook interesse in een Maltees paspoort. Ze kwam in contact met paspoorthandelaar Henley & Partners, dat sinds 2014 voor de Maltese overheid bemiddelt bij de verkoop van paspoorten. Het bedrijf bereidde een vip-behandeling op Malta voor, zo blijkt uit de gelekte documenten.

Zelfs een afspraak met toenmalig premier Muscat werd gepland. Toen dat niet mogelijk bleek - Muscat verbleef in het buitenland - schoof Henley & Partners de Maltese minister van Economische Zaken naar voren "to entertain her". Uiteindelijk bedankte Irina Abramovitsj voor het aanbod en zag af van het Maltese paspoort.

Juridische procedure

Om in aanmerking te komen voor een Maltees paspoort is het een vereiste om een 'waarachtige band' te hebben met het eiland, onder andere door er twaalf maanden te wonen. Met wat handigheidjes konden paspoortkopers die eis omzeilen, geholpen door de Maltese regering en Henley & Partners. Sommige paspoortkopers waren maar enkele dagen op Malta, eerst om het paspoort aan te vragen, en later om het op te halen.

De vrijgekomen documenten kunnen onderdeel worden van een juridische procedure die de Europese Commissie voert tegen Malta om de paspoorthandel te beëindigen. Volgens commissaris Ursula von der Leyen "zijn Europese waarden niet te koop". Malta houdt vooralsnog voet bij stuk, en wijst erop dat landen zelf mogen bepalen aan wie ze het staatsburgerschap toekennen.

De gelekte data omvatten duizenden e-mails en documenten van Henley & Partners, een consultancy firma die bemiddelt in paspoorthandel. De documenten zijn onder meer gelekt naar de Daphne Foundation en The Guardian. De Daphne Foundation beheert de nalatenschap van de Maltese journaliste Caruana Galizia. Caruana Galizia werd om het leven gebracht met een autobom. Zij deed als eerste onderzoek naar de schaduwzijde van de paspoorthandel op Malta.