Daphne Caruana Galizia was niet alleen de meest gelezen, maar waarschijnlijk ook de meest gehate journalist op Malta. Zonder aanziens des persoons legde ze bloot hoe zakenlieden, politici en ambtenaren zichzelf verrijken. Op 16 oktober 2017 kwam de 53-jarige journalist om het leven toen een bom onder haar auto tot ontploffing werd gebracht.
De jaren voorafgaand aan de aanslag werd Caruana Galizia publiekelijk aangevallen en zwartgemaakt door politici en hoge ambtenaren. Ze werd ook veelvuldig bedreigd. Er werden autobanden in haar tuin gelegd en in brand gestoken, er werd brand gesticht bij haar voordeur en haar hond werd vergiftigd. Caruana Galizia ging door met publiceren, maar was zich terdege bewust van de risico's. "There are crooks everywhere you look now", was de laatste zin die ze op papier zette.
Paspoorthandel
De laatste jaren richtte Caruana Galizia haar pijlen op de verkoop van paspoorten door de Maltese overheid. Duizenden superrijke Russen, Chinezen, Arabieren en Afrikanen kunnen voor bijna een miljoen euro een officieel paspoort kopen. Daarmee worden ze niet alleen Maltees staatsburger, maar ook EU-burger, en verkrijgen alle rechten die daarbij horen. Caruana Galizia legde onder meer bloot dat een hoge ambtenaar, de rechterhand van premier Joseph Muscat, persoonlijk geld in ontvangst nam van Russen die een paspoort wilde kopen.
Nieuwsuur deed onderzoek naar de Maltese paspoorthandel en sprak met de zoon van Caruana Galizia:
Er zijn nog steeds grote zorgen over de persvrijheid op Malta. Maltese regeringsfunctionarissen, onder wie premier Muscat, startten zo'n veertig rechtszaken tegen Caruana Galizia vanwege onder meer smaad en laster. Alhoewel Caruana Galizia is omgekomen, worden dertig rechtszaken doorgezet. De drie zoons en de weduwe van de journalist moeten zich nu namens haar verweren. Een haast onmogelijke opgave, omdat ze de vertrouwelijk bronnen van Caruana Galizia niet kennen of willen prijsgeven. De Raad van Europa heeft Muscat dringend verzocht die zaken te laten vallen. Tot op heden zonder resultaat.
Volgens persvrijheidsorganisatie Reporters without Borders worden vandaag de dag nog steeds journalisten zwartgemaakt en geïntimideerd door politici en regeringsfunctionarissen. "De tactieken waarmee destijds de haat werd opgezweept tegen Daphne Caruana Galizia worden nog steeds toegepast door de machthebbers jegens degenen die willen informeren en de waarheid zoeken", schrijft de organisatie op haar website.
Politieonderzoek
Drie verdachten van de aanslag op Caruana Galizia zitten al anderhalf jaar vast, in afwachting van een proces. Maar wie de mannen opdracht gaf om de bom te plaatsen en de journalist te vermoorden is tot op de dag van vandaag niet duidelijk.
De Raad van Europa heeft grote bedenkingen bij het Maltese politieonderzoek. Volgens de rapporteur, CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, functioneert de rechtsstaat in Malta gebrekkig. Als voorbeeld noemt hij dat premier Muscat persoonlijk de hoogste politiechef aanstelt. In de afgelopen vijf jaar heeft hij maar liefst vier keer een nieuwe commissaris benoemd.
De onderzoekscommissie die Malta vorige maand instelde om toe te zien op het strafrechtelijk onderzoek naar de aanslag kan ook niet rekenen op goedkeuring van de Raad van Europa. De drie leden zouden te nauwe banden hebben met de regering, of met functionarissen over wie Caruana Galizia eerder kritisch berichtte.
