Donald Trump moet per direct afgezet worden als president, vinden de Democratische leiders in het Amerikaanse Congres. "Ook al heeft hij nog maar dertien dagen, elke dag kan een horrorshow worden voor Amerika", zegt Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden.
De Democraten vinden dat Trump heeft aangezet tot de gewelddadige bestorming van het Capitool en daarom verwijderd moet worden uit zijn ambt. Trumps eigen kabinet zou overwegen om hem zijn bevoegdheden af te nemen door het inzetten van het 25ste amendement van de grondwet, melden Amerikaanse media.
Ook een Republikeinse afgevaardigde pleit hiervoor, maar andere partijgenoten hebben zich nog niet over afzetting uitgelaten. Michael Steele, voormalig voorzitter van de Republikeinse partij en al langer criticaster van Trump, is wel voor afzetting en vindt dat zijn partij duidelijk afstand moet nemen van Trump.
"Hij heeft landverraad gepleegd", zegt Steele tegen Nieuwsuur. "We hebben een opname waarop hij letterlijk twee uur van tevoren de meute opjut om naar het Capitool op te trekken. Later prijst hij ze en zegt hij dat hij van ze houdt."
Of er een afzetting komt of niet, over twee weken is Trump hoe dan ook geen president meer. Steele wil dat zijn partij het Trumpisme dan van zich afschudt. "Onze partij heeft alleen een toekomst als we weer samenkomen rond de principes van vrijheid, kansen voor iedereen, respect voor het individu. En zonder samenzweringstheorieën en al die deep state onzin en dat paranoïde gedoe."
'Plaaggeest' voor Republikeinen
Maar kan de Republikeinse partij wel overleven zonder Trump? Vóór het tijdperk-Trump leek de partij langzaam uit te sterven door demografische ontwikkelingen, benadrukt Amerikanist Koen Petersen. De groeiende groepen jongeren en immigranten stemmen namelijk voor het grootste deel Democratisch.
"De trend richting uitsterven heeft Trump weten te keren door groepen te mobiliseren die eerder altijd Democratisch stemden maar teleurgesteld waren en zich achtergesteld voelden. En dat is zijn troefkaart."
Mede dankzij die extra stemmers won Trump in 2016 het presidentschap en haalde hij afgelopen jaar zelfs 74 miljoen stemmen, tien miljoen meer dan vier jaar geleden. Petersen: "Hij staat er eigenlijk groter en sterker voor. Hij heeft ongelooflijk veel macht in de partij omdat die achterban hem nog op handen draagt."
Helft Republikeinen steunt bestorming
Ook na Trumps bewijsloze bewering dat de verkiezingen van hem zijn afgepakt én na de gebeurtenissen van gisteren, blijft de steun voor Trump groot. Driekwart van de Republikeinen gelooft dat de verkiezingen gestolen zijn. Bijna de helft (45 procent) zegt in een peiling van YouGov de bestorming van het Capitool te steunen.
Zeven op de tien Republikeinen zegt in diezelfde peiling dat de president geen blaam treft voor de bestorming, tegen een op de tien Democraten. 85 procent van de Republikeinen zou het onterecht vinden als Trump werd afgezet, tegen 11 procent van de Democraten.
"De woede bij zijn aanhang zal blijven", zegt Petersen. "In het land is na de bestorming weinig veranderd. Veel Amerikanen zitten nog steeds in de hoek waar de klappen vallen, en dat zijn in veel gevallen de aanhangers van Trump. De onrust en spanning in de samenleving zal blijven bestaan."
De Trump-vleugel van de partij is geen vleugel. Het is een persoonlijkheidscultus. Het gaat alleen om wat er in Donald Trump opkomt.
Er zal straks een stevig debat binnen de partij ontstaan tussen de Trumpisten en de meer traditionele Republikeinen die hem liever kwijt willen, verwacht Petersen. "Want Trump zal door zijn populariteit veel invloed houden in de partij. Ook als hij niet nog een keer probeert president te worden. Trump kan de komende jaren Republikeinse kandidaten steunen die hém steunen en zo de fractie meer in zijn richting sturen. Hij kan voor de Republikeinse partij nog heel lang een plaaggeest zijn, als ze al van hem af willen."
Oud-partijleider Steele is ervan overtuigd dat inzetten op een toekomst met Trump de verkeerde keuze is voor de partij. "We hebben het Huis, de Senaat en het Witte Huis verloren. We zijn nu de kleinere partij, en terecht volgens mij. Met dit soort leiders verdienen we het niet het land te leiden."
Gekte
Steele heeft geen goed woord over voor de partijgenoten die de president nog steunen. "Ik wil niks te maken hebben met de Trump-vleugel van de partij. Het is trouwens geen vleugel, maar een cultus, een persoonlijkheidscultus. Het gaat om één man. Wat is de filosofie van Donald Trump? Als ik Trumpist ben, waar geloof ik dan in, wat voor ideologie heb ik dan? Geen enkele. Het gaat alleen om wat er in Donald Trump opkomt."
"Als ik nog partijvoorzitter was geweest, hadden we niet de mening aangehangen dat de Proud Boys, neonazi-groeperingen en de KKK prima mensen zijn. Maar velen hebben die gekte geaccepteerd. En gisteren zag je het resultaat van vier jaar lang zaken accepteren die tot niets goeds leiden."
