Jaap van Dissel verwacht niet dat we met meer dan een paar mensen Kerst kunnen vieren. Daarvoor zijn de huidige besmettingscijfers te slecht, zegt de RIVM-topman in Nieuwsuur.
"We zien nu twee weken dat de aantallen wel iets dalen, maar toch te lang blijven hangen. Dat heeft tot gevolg dat ook de zorg nog te veel belast is. We zien een beetje een afname van het aantal patiënten in de ziekenhuizen, maar dat gaat heel traag en moeizaam."
Van Dissel is een stuk optimistischer over het voorjaar. "Je hoort dat vaccins in het eerste, tweede kwartaal beschikbaar komen." Als voldoende mensen het vaccin willen nemen, denkt Van Dissel dat Nederland voor de zomer voldoende groepsimmuniteit heeft opgebouwd om terug te keren naar normaal.
'Virus bleek te geniepig'
In maart, toen er nog nauwelijks zicht was op een effectief vaccin, was nog het idee dat het laten rondgaan van het virus ons uiteindelijk uit de crisis zou helpen. Zo zouden we snel groepsimmuniteit bereiken.
Maar al snel werd duidelijk dat deze strategie desastreus zou uitpakken. Van Dissel: "In maart zagen we door toename van de IC-opnames dat het breed laten rondgaan zonder controle geen reële optie was." Ook bleek het een foute inschatting dat ouderen in verpleeghuizen voldoende afgeschermd konden worden van het rondwarende virus.
Een vaccinatie is in wezen een route naar groepsimmuniteit, en dat willen we nog steeds met z'n allen bereiken.
Een totale lockdown om het virus volledig uit te doven, was evenmin een optie, zegt Van Dissel. "We weten dat het zo'n geniepig virus is, dat zo makkelijk gebruik maakt van onze sociale interactie in onze open maatschappij, dat het bijna onmogelijk bleek om het helemaal weg te krijgen. We moesten toe naar een manier waarop het gecontroleerd rondgaat."
Dat gecontroleerd rondgaan, doormiddel van 'gedeeltelijke' en 'intelligente' lockdowns, had jaren kunnen duren. "We weten uit onderzoeken dat nu ongeveer 8 procent van de Nederlanders het virus heeft gehad en antistoffen heeft gemaakt tegen het virus. Als dat de enige manier zou zijn geweest, zou dat lang hebben geduurd."
Maar inmiddels lijkt er spoedig een vaccin te komen: "dat is in wezen een route naar de groepsimmuniteit".
Als je met elkaar Kerst gaat vieren, kan dat een katalysator zijn voor verdere verspreiding.
Begin deze maand was er naast het goede vaccin-nieuws ook hoop op een versoepeling van de maatregelen in december. Maar de daling van de besmettingscijfers stagneert.
Op 8 december komt het kabinet met de definitieve regels voor Kerstmis. Als het aantal IC-opnames onder de tien per dag had gezeten, hadden Van Dissel en de experts van het Outbreak Management Team het kabinet waarschijnlijk geadviseerd om de regel dat je maximaal drie mensen thuis mag ontvangen, te verruimen. "Nu de cijfers zo stagneren zijn we heel somber of we dat voor Kerst gaan bereiken."
"Als je met elkaar Kerst gaat vieren, kan dat een katalysator zijn voor verdere verspreiding. En dan komt ook nog Oud en Nieuw bijna een week later. Dan verwacht je dat iedereen die met Kerst besmet is geraakt, dat tijdens Oud en Nieuw verder verspreidt. Dan kijk je in januari tegen potentieel veel nieuwe gevallen aan."
Je zou hopen dat men dat vaccin omarmt, want er is nu eindelijk een mogelijkheid om uit deze uitbraak te komen.
We zullen dus nog echt even vol moeten houden, benadrukt Van Dissel. De eerste (kwetsbare) mensen zullen in januari een vaccin krijgen, verwacht hij. Dan duurt het een aantal maanden voordat voldoende Nederlanders gevaccineerd zijn. Tussen de 60 en 70 procent van de bevolking moet een injectie hebben gehad om groepsimmuniteit te bereiken. Van Dissel: "Dat is veel lager dan bijvoorbeeld bij mazelen, wat veel besmettelijker is."
Toch is het maar de vraag of we dat percentage ooit gaan halen. Bijna de helft van de Nederlanders, 48 procent, zegt zich niet direct wil laten vaccineren als er een vaccin beschikbaar komt. "Dat baart me zorgen. Je zou hopen dat men dat vaccin omarmt, want er is nu eindelijk een mogelijkheid om uit deze uitbraak te komen."
Voor de komende maanden is het zaak dat we niet verslappen en bij voorkeur de maatregelen nog wat serieuzer nemen. Of we snel kunnen terugkeren naar normaal, "hangt van ons allemaal af".
"We zien bijvoorbeeld dat het thuiswerken echt duidelijk beter moet. Dat deden we in maart wel. Er zijn een heleboel factoren die we zelf in de hand hebben waarmee we de teruggang van de besmettingen kunnen versnellen."
Wil je het hele gesprek met Jaap van Dissel terugzien? Kijk dan hier:
