Het afschieten van grote grazers in natuurgebieden leidt regelmatig tot grote onrust in het land: in de Oostvaardersplassen, waar dit jaar weer 2000 edelherten worden geschoten, of in de Amsterdamse waterleidingduinen, waar ook duizenden dieren moeten worden gedood om de wildstand op het gewenste peil te krijgen.
Een collectief wildlife-dierenartsen heeft nu een alternatief voor de jacht ontwikkeld. Ze willen ter plaatse, in de natuur, damherten steriliseren. Als de sterilsatieproef door mag gaan, is dat een wereldprimeur.
Eén oplossing: het geweer
"Het afschieten van zwangere damesherten heeft zeker niet mijn voorkeur", zegt wildlife-dierenarts Michiel Hoynck van Papendrecht. Steriliseren van de hindes is een veel nettere manier om de populatie in toom te houden." Zijn collega-dierenarts Peter Klaver gaat nog een stapje verder. "Als er te veel mensen zijn, schieten we ze toch ook niet af. Dan doen we ook aan geboortecontrole."
De dierenartsen maken zich vooral druk om de wilde populaties in afgesloten gebieden. "Eerst creëren we zelf een probleem. En hebben we maar één oplossing: het geweer. Daar willen we vanaf."
De dierenartsen hebben de gewone sterilisatietechniek voor honden en katten de afgelopen jaren regelmatig uitgetest op damherten in hertenkampen. Zo werkt het:
Het collectief van dierenartsen wil binnenkort een wetenschappelijk experiment starten op het Zeeuwse eiland De Haringvreter. Op dit 90 hectare grote eiland leven nu zo'n 450 wilde damherten. Volgens de dierenartsen de perfecte plek om te kijken hoe een wilde populatie reageert als er een aantal hindes wordt gesteriliseerd.
Wetenschappelijk onderzoek
Het steriliseren van wilde populaties is nog nooit eerder gedaan in de natuur. Jagen is een geaccepteerde manier van populatiebeheer. Maar steriliseren valt onder het kopje dierexperimenten. Er moet dus eerst toestemming komen van de eigenaar van het eiland: de provincie Zeeland.
Dat lijkt goed te komen. De Zeeuwse PvdA-gedeputeerde Anita Pijpelink, verantwoordelijk voor natuurbeheer: "We hebben ieder jaar weer een enorm overschot damherten op die afgesloten plek. Vorig jaar was het aantal gegroeid tot 700. Jagers van Staatsbosbeheer hebben er de afgelopen winter zo'n 350 geschoten. De jacht heeft zeker niet mijn voorkeur. Op deze manier blijven we bezig."
Met toestemming van de provincie Zeeland kan ook het wetenschappelijke onderzoek aan het experiment worden gekoppeld. Ecoloog Martijn Weterings, van onder meer de Wageningen Universiteit, zal dan twintig hindes op het eiland voorzien van een zender.
Tien van de dieren worden gesteriliseerd, tien niet-gesteriliseerde herten dienen als controlegroep. "Het is een uniek experiment, de wereld kijkt mee. We zijn heel benieuwd of er straks verschil is in bijvoorbeeld acceptatie. Dalen de gesteriliseerde herten in de rangorde of nemen jongere vrouwtjes de voortplanting over?", schetst de ecoloog.
Hij vertelt dat door afschot een populatie juist harder groeit. "Daar zien we dat steeds jongere, maar ook oudere herten zich sneller en vaker voortplanten. Met als gevolg in de lente weer een explosie van jonge dieren. Jacht is dus een nogal inefficiënte manier van populatiebeheer."
Dierentuinen laten hun dieren ook gewoon voortplanten. Als er te veel zijn worden ze aan de roofdieren gevoerd. Zo gaat dat in de natuur.
De jagers zijn minder enthousiast. "Steriliseren is een synthetische manier van natuurbeheer, volstrekte onzin", reageert de directeur van de Koninklijke Jagersvereniging, Laurens Hoedemakers. "Er is maar een heel klein clubje tegen de jacht. 95 procent van de mensen houdt juist erg van een stukje wild. We hebben het hier over het meest natuurlijke scharrelvlees wat je kunt bedenken."
Volgens Hoedemakers, in het dagelijks leven ook dierenarts: "Dierentuinen laten hun dieren ook gewoon voortplanten. Als er teveel zijn, worden ze aan de roofdieren gevoerd. Zo gaat dat in de natuur."
Het experiment op De Haringvreter zou volgend voorjaar kunnen beginnen. Het dierenartsencollectief gaat binnenkort hun sterilisatieproef indienen bij de Centrale Commissie Dierproeven. Die moeten het experiment nog wettelijk toetsen voordat het van start kan.
