Miljarden euro's zijn er ingestoken en het is op een enkele tientallen kilometers na af: de Duits-Russische gaspijpleiding Nord Stream 2. Maar na de vergiftiging van de Russische oppositieleider Alexei Navalny wordt de druk steeds groter om het project af te blazen, als ultieme sanctie tegen het Kremlin.
Prominente politici in Duitsland en Europa willen dat Duitsland de stekker eruit trekt. "Macht, geld, gas: dat is de taal die Poetin verstaat."
VS wil pijplijn niet
In het rustige havenstadje Sassnitz snappen ze er niks van. Op het haventerrein liggen 17 duizend buizen klaar voor gebruik, klaar om de laatste kilometers te overbruggen tussen het Russische Varna en het Duitse Lubmin, waar de Nord Stream 2 aan land komt.
Het project is voor 94 procent klaar. De haven is dus letterlijk en figuurlijk in zicht, maar sinds eind vorig jaar ligt alles stil.
Sassnitz is verwikkeld in een geopolitiek conflict dat zich over meerdere continenten uitstrekt. De roep om Nord Stream 2 te stoppen is namelijk niet nieuw. De Amerikaanse regering dreigt al tijden met sancties tegen bedrijven die aan de bouw van de pijplijn meewerken. Duitsland zou door Nord Stream 2 te afhankelijk worden van Rusland, en de VS is ook bang dat de behoefte aan vloeibaar gas uit de VS wegvalt.
Dreigbrief
De burgemeester van Sassnitz, Frank Kracht, ontving eerder dit jaar een dreigbrief van drie Amerikaanse senatoren, onder wie Ted Cruz uit Texas. "In de laatste zinnen van de brief staat eigenlijk: als u niet stopt met bouwen, dan zullen we u vernietigen. Dat is toch een gotspe?"
Onder druk van de Amerikanen werd het project stilgelegd, en nu dreigt het dus door de acties van Rusland helemaal te worden afgeblazen. Kracht wordt er moedeloos van: "Het is een economisch project, dat moet je niet verbinden aan wat er met Navalny is gebeurd. Daarnaast doen niet alleen Russische firma's hieraan mee, maar ook heel veel Europese bedrijven."
Het vat was al heel vol. De brutaliteit van deze vergiftiging heeft het vat doen overlopen.
Ook in Berlijn was jarenlang het standpunt: het is een economisch, geen politiek project. Nord Stream 2 zou esentieel zijn voor de energievoorziening in de toekomst, als kolen- en atoomenergie wegvallen.
Critici zeggen dat Rusland de pijplijn kan gebruiken om tegenstanders onder druk te zetten door de gaskraan dicht te draaien. Ook betwijfelen ze of Duitsland het gas uit Rusland per se nodig heeft. Ook via bestaande routes kan Duitsland meer aardgas krijgen.
'Tijd van dialoog voorbij'
CDU-Bondsdaglid Norbert Röttgen, voorzitter van de buitenlandcommissie en mogelijk opvolger van Angela Merkel, pleit voor de stop van het project. Altijd al, maar de moordpoging op Navalny was voor hem de druppel.
"De annexatie van de Krim, het neerhalen van MH17, Syrië, moorden, vergiftigingen, aanvallen op onze democratische instituties met hacks, dat zat allemaal al in het vat. Het cynisme en de brutaliteit van deze vergiftiging heeft het doen overlopen."
Na de annexatie van de Krim volgden sancties, maar in alle andere crises koos Merkel voor een diplomatieke weg, voor dialoog. Volgens Röttgen is die tijd van de "fluwelen handschoenen" voorbij.
"Macht, geld, gas, dat is de taal die Poetin spreekt. Als we hem echt duidelijk willen maken dat we het niet meer accepteren, dan is het stopzetten van Nord Stream 2 essentieel."
Merkel 'zichtbaar aangedaan'
De druk loopt op, maar gaat het ook echt gebeuren? Nadat werd vastgesteld dat Navalny met novitsjok vergiftigd was, zei Merkel voor het eerst na te denken over het stoppen van Nord Stream 2. "Ze was zichtbaar aangedaan", zegt de Berlijnse bureauchef van nieuwssite Politico Matthew Karnitschnig.
Het gebruik van het zenuwgif wijst op een rol van het Kremlin. "Ik denk dat ze nu beseft dat de beslissing om met Rusland Nord Stream 2 te gaan bouwen haar gaat achtervolgen, vanwege het kwaadaardige gedrag van de Russen."
Als we de vergiftiging nu met grote woorden veroordelen, maar we straks wel bij de feestelijke opening van Nord Stream 2 staan, dan neemt Poetin ons natuurlijk niet meer serieus.
Toch denkt Karnitschnig niet dat het project echt afgeblazen gaat worden. Zeker niet nu Navalny uit het ziekenhuis is ontslagen. "Er zitten tien jaar investeringen in de bouw van deze infrastructuur. Ik denk niet dat ze zomaar gaan zeggen: laat maar zitten."
Toch zou niks doen een fatale boodschap aan Poetin zenden, volgens Röttgen. "Als we ons nu als Duitsland opwinden over de vergiftiging en met grote woorden veroordelen, maar we staan over een jaar wel bij de feestelijke opening van Nord Stream 2, dan neemt Poetin ons natuurlijk niet meer serieus. En dat kan ik hem dan niet kwalijk nemen."
