Er had in het begin van de corona-uitbraak in Nederland meer getest kunnen worden dan is gedaan. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer in een vandaag verschenen rapport. Er was ondanks berichten over schaarste wel degelijk meer testcapaciteit dan is ingezet. "Er is niet volledig gebruik gemaakt van de middelen die er waren", zegt Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer.
De Rekenkamer omschrijft in haar rapport een waaier aan oorzaken. Het krappe testbeleid van het kabinet, waarbij slechts een kleine groep mensen in aanmerking kwam voor een test, speelde ook een rol, zegt Irrgang. "Doordat Nederland zeer beperkt wilde testen, was de dreiging voor tekorten hier relatief klein. Internationale fabrikanten van testmaterialen die hun schaarse goederen moesten verdelen, gaven daarbij voorrang aan landen waar wel breed werd getest, en waar daarom ook grotere tekorten dreigden."
Het Nederlandse beleid werd mede krap gehouden omdat minister Hugo de Jonge geen zicht had op de capaciteit van de verschillende laboratoria, schrijft de Rekenkamer. "Het heeft kostbare tijd gekost voordat de overheid dit op een rijtje had. Hoewel dat overzicht er relatief snel was, kon er al die tijd dus niet volop worden ingezet op testen."
Een complicerende factor daarbij was dat sommige laboratoria hun capaciteit te rooskleurig voorstelden. Desondanks was er volgens de Rekenkamer ruimte om meer te testen.
Waar sommige labs door gebrek aan materialen wel degelijk tegen de grenzen van hun kunnen aanliepen, waren er ook labs die juist veel meer voorraad hadden. Zo schrijft de Algemene Rekenkamer dat een aantal grote pandemielabs een voorraad van acht maanden had liggen. "Er waren best veel labs die redelijk ruime voorraden hadden. Maar de overheid vond het moeilijk om daar een goed overzicht van te krijgen."
De Jonge had dit overzicht niet omdat "het geen taak van de minister en het RIVM is om inzicht te hebben in capaciteit van de labs", zo schrijft de Rekenkamer. Hoewel er een aantal vaste labs is aangewezen om bij te springen als er een uitbraak is, was er dus geen overzicht van hoeveel die labs kunnen doen.
Dit is dan ook de belangrijkste les voor de tweede golf, zegt Irrgang. "Zorg dat je inzicht hebt in actuele testcapaciteit. De teststraten lijken nu vol te zitten, dan kan je niet anders dan rantsoeneren en prioriteren. Maar als er weer ruimte komt moet je inzicht hebben in capaciteit om het doeltreffend in te zetten."
Eerder maakten we al een reconstructie over hoe aan het begin van de corona-uitbraak, in maart en april, duizenden coronatests op de plank bleven liggen. Als er vaker was getest had dat volgens betrokkenen veel besmettingen en doden kunnen schelen:
