Het ministerie van Volksgezondheid wil in januari maximaal 100.000 coronatests per dag uit kunnen voeren. Dat is een verdrievoudiging van de huidige capaciteit. Dat betekent dat er flink opgeschaald moet worden, terwijl de testlabs de vraag nu al bijna niet aankunnen.
Om op korte termijn te voldoen aan de vraag in regio's met veel besmettingen, wil het ministerie dat labs in regio's met minder besmettingen testmaterialen afstaan. "Om de lasten te verdelen kunnen meerdere labs worden aangewezen om een deel van de voorraad af te staan", schrijft het ministerie. Ondertussen probeert het ministerie afspraken te maken met nieuwe laboratoria.
De herverdeling van materiaal betekent automatisch dat in sommige regio's er minder tests uitgevoerd kunnen worden, laat het ministerie van VWS weten. De teststraat op Schiphol groeit nu niet verder door. Ook de openingstijden blijven hetzelfde, ondanks dat een meerderheid van de kamer daar gisteren om vroeg.
100.000 tests in januari
Volgens de laatste berekeningen houdt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) rekening met een maximaal scenario van 40.000 testen in september, 70.000 testen in november en dus 100.000 in januari. Deze testvraag is gebaseerd op schattingen van het aantal mensen dat luchtwegklachten heeft.
Maar veel labs hebben op dit moment onvoldoende testmateriaal, bleek vandaag. Op dit moment zijn er 96 locaties waar mensen een test kunnen laten afnemen. De wattenstaafjes die daar afgenomen worden, worden in 64 verschillende laboratoria verwerkt. De labs die de tests uitvoeren hebben ieder hun eigen problemen.
Zo is het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen gisteren pas op de landelijke IT-infrastructuur aangesloten. Een lab dat werkt voor ziekenhuizen in West-Brabant en Zeeland moet interen op te voorraad, omdat er te weinig materiaal wordt geleverd. Dat melden meerdere labs: dat ze onvoldoende materialen geleverd krijgen om te kunnen voldoen aan de toenemende vraag. Een ziekenhuis in Breda werkt met een oud systeem dat een beperkt aantal tests kan uitvoeren.
Hollandse zuinigheid
"De labs zeilen altijd scherp aan de wind en werken niet met overcapaciteit. De voorraden zijn niet groot en ze maken vaak gebruik van dezelfde leveranciers", legt arts-microbioloog Marc Bonten uit. En de oorzaak is volgens hem simpel: "Hollandse zuinigheid. Dat geldt niet alleen voor de laboratoria, maar voor het hele systeem. We zijn eraan gewend om zuinig te zijn met testen. Ten tijde van een pandemie krijg je dat om je oren."
Dat is volgens de microbioloog ook de reden dat het in het begin van de crisis lastig was om op te schalen. "De wereld is niet maakbaar, merken we nu", zegt Bonten. "We kunnen niet zelf besluiten hoeveel testcapaciteit we willen hebben. Wereldwijd is er een tekort aan materiaal op dit gebied. We lopen tegen de grenzen van wat we nu kunnen, zolang er niet meer materiaal beschikbaar komt."
Iemand moet zeggen wie er voorrang krijgt.
Volgens Bonten hoeft het geen ramp te zijn als de testcapaciteit achterblijft. "Er is een enorme schreeuw om meer testen, maar we moeten vooral geen zinloze testen doen. Keuzes maken. We moeten keuzes maken", zegt hij. "Zeker als er materiaalschaarste is, moet je daar een idee bij hebben."
En ook nu laait weer de discussie op wie als eerste getest mogen - of moeten worden. Gisteren drong een meerderheid van de Tweede Kamer er op aan dat het aantal tests op Schiphol moet worden uitgebreid. Vandaag trekken leraren aan de bel omdat ze voorrang willen bij het testen. Doordat zij lang moeten wachten op de testuitslagen, krijgen scholen het niet voor elkaar om genoeg invallers te vinden.
Bonten pleit ervoor dat duidelijker wordt wie getest mogen worden. "Iemand moet zeggen: dit wordt de volgorde", stelt Bonten. "We moeten kiezen wie er voorrang krijgt en op welke manier we gaan testen."
Creatieve oplossing
Daarnaast vindt de arts-microbioloog dat er creatiever naar oplossingen moet worden gezocht om de schaarste tegen te gaan. "We moeten buitenlandse labs inschakelen. En misschien moeten we creatiever testen, en zuiniger omgaan met de materialen. Misschien moeten we meerdere wattenstaafjes tegelijk testen."
"Twee maanden geleden had ik het idee dat het ging lukken", zegt Bonten over de ambitie om op te schalen naar 30.000 tests. "Ik had niet gedacht dat we zó snel en zó nijpend met tekorten te maken zouden krijgen. Maar dat is nu wel de realiteit, en dus moeten we keuzes maken."
