Ruim zes miljoen volwassen Nederlanders zijn te zwaar. De wethouders van Amsterdam, Rotterdam en Utrecht willen daarom dat het kabinet een belasting op frisdranken invoert. Ook medisch specialisten dringen aan op zo'n suikertaks, zeker nu door corona juist mensen met overgewicht vaker op de IC terechtkomen.
Maar die frisdrankbelasting komt er voorlopig niet, besloot staatssecretaris van Volksgezondheid Paul Blokhuis begin september. "Ik heb de Tweede Kamer geschreven dat de suikertaks een perspectiefrijk instrument is, die hebben we zeker in onze achterzak zitten", zegt Blokhuis tegen Nieuwsuur.
Hoewel het RIVM heeft aangetoond dat suikerhoudende dranken waarop extra belasting zit minder worden verkocht, houdt de staatssecretaris het bij afspraken met frisdrankproducenten. "Frisdranken zijn de hofleveranciers van suikers, daar reduceren we de suikers met 30 procent. En de fabrikanten zitten goed op schema."
Makkelijk om een hamburger te scoren
Een gemiste kans, vindt de Rotterdamse wethouder voor Volksgezondheid Sven de Langen. "Elke dag dat er geen suikertaks is, is een dag te laat. We zien nu dat ongezond voedsel goedkoper en makkelijker beschikbaar is dan gezond voedsel. Zo lang die prikkel er is, gaan we hier in deze stad de wedstrijd verliezen."
De Langen maakt zich zorgen over de gezondheid van de Rotterdammers en wil ingrijpen. Hij zou graag de leefomgeving van zijn stadgenoten gezonder maken. Bijvoorbeeld door het aantal fastfoodlocaties te beperken. "De laatste jaren is het aantal met maar liefst 38 procent gestegen. En het worden er alleen maar meer."
Hij vertelt dat de gemeente Rotterdam de touwtjes stevig in handen wil nemen en de balans tussen het aanbod van gezond en ongezond voedsel wil herstellen. "Het is hier in het centrum makkelijker om een hamburger te scoren dan een appel en dat moet omgedraaid worden."
Mensen zijn echt vooruit gegaan. Sommigen zijn gestopt met roken, sommigen zijn al zes kilo afgevallen.
In Rotterdam heeft ruim de helft van de inwoners overgewicht: een van de hoogste percentages van Nederland. Tegelijkertijd is de stad ook koploper in de strijd tegen de kilo's. Rotterdam is gestart met het project 'Proeftuin Gezond Gewicht', samen met het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON), om bewoners te helpen.
Femke van Gurp is zorgcoördinator bij de Proeftuin. Rotterdamse huisartsen kunnen te zware patiënten aan haar doorsturen. Zij vertelt dat ze binnen de Proeftuin niet alleen naar medische aspecten rond het afvallen kijken, maar ook naar onderliggende ziektes en andere problemen. "Als mensen bijvoorbeeld financiële problemen hebben, kijken we of we ze daarmee kunnen helpen."
Een van de deelnemers aan de Proeftuin is Marcel. Hij vertelt dat hij dankzij het project al wekenlang in de sportschool te vinden is. En met resultaat, want hij is al zes kilo kwijt:
De brede aanpak werkt, ziet Van Gurp. "De resultaten zijn heel goed. Mensen zijn echt vooruit gegaan. Sommigen zijn gestopt met roken, sommigen zijn al zes kilo afgevallen. Ze zijn lekker aan het sporten, dus ze voelen zich lekkerder in hun vel." De aanmeldingen voor de Proeftuin lopen storm. De komende maanden gaan meer gemeenten aan de slag met de Rotterdamse aanpak.
Zelfregulering werkt, zeggen fabrikanten
Op basis van het Rotterdamse project ontwikkelt het PON voor eind 2021 een landelijke aanpak voor overgewicht en obesitas. Dit gebeurt in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, als onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord dat meer dan zeventig partijen sloten in 2018.
Onder meer de Rijksoverheid, gemeenten, supermarkten en levensmiddelenfabrikanten maakten toen afspraken om overgewicht terug te dringen. Waar nu nog meer dan de helft van de volwassen Nederlanders te zwaar is, moet in 2040 dat percentage zijn afgenomen naar maximaal 38 procent.
Een van de afspraken is dat fabrikanten in 2025 frisdranken met 30 procent minder suiker verkopen. Op dit moment lopen ze voor op schema. "Het huidige beleid met een focus op zelfregulering werkt", concludeert de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie. Ook het Centraal Bureau Levensmiddelen steunt het besluit van de staatssecretaris om geen suikertaks in te voeren.
Gezond eten moet de norm worden
Maar de maatregelen uit het Preventieakkoord zijn niet genoeg om het doel van maximaal 38 procent overgewicht in 2040 te halen, concludeerde het RIVM al in 2018. Er moet dus meer gebeuren vinden medische specialisten en beleidsmakers. En een suikertaks op frisdrank zou een goede stap zijn, zegt Liesbeth van Rossum, hoogleraar obesitas en voorzitter van het PON.
"Het is natuurlijk een klein stukje van de puzzel, maar het helpt wel degelijk om de suikerinname te verminderen. En dat is goed voor je gezondheid", zegt Van Rossum. "Je zou eigenlijk willen dat ongezond voedsel over het algemeen duurder wordt en gezond voedsel goedkoper. Dat gezond eten de norm wordt."
