Om hem effectief te laten zijn, moet ten minste zestig procent van de bevolking de corona-app gebruiken. Maar die kans lijkt klein, zegt tech-verslaggever Rudy Bouma. "Het ministerie richt zich vooral op de techniek en privacy-aspecten. Maar het gaat om hoeveel mensen de app gebruiken. In landen als Singapore en Oostenrijk is dat maar een klein percentage van de bevolking. Dan is het simpelweg niet effectief."
Het ministerie van Volksgezondheid (VWS) organiseert dit weekend een digitaal online evenement, een 'appathon', waarin het publiek de effectiviteit en veiligheid van zeven geselecteerde corona-apps beoordeelt die ingezet kan worden voor contactonderzoek. Maar dat levert vooralsnog veel twijfel, vragen en kritiek op.
Verspreiding
Expert Jelle Prins, eerder betrokken bij onder meer apps voor Uber, maakt zich ook zorgen over het adaptatieprobleem. "Accenture - een van de zeven inzendingen op de shortlist - zegt dat de Oostenrijkse versie van hun corona-app door 300.000 mensen is gedownload. Dat lijkt veel, maar dat is één op de dertig Oostenrijkers!"
Een corona-app in Singapore wordt door maar zestien procent van de bevolking gebruikt. Bouma: "Je hebt gegevens nodig van voldoende mensen zodat de GGD contactonderzoek kan doen." Het ministerie zou er daarom niet aan ontkomen om samen te werken met techgiganten Google en Apple, die de verspreiding van de app kunnen bevorderen.
Op dit moment functioneren corona-apps die gebruikmaken van bluetooth niet goed op mobiele telefoons. Bij bluetooth wisselt een telefoon in de buurt van een ander toestel gegevens uit, beide telefoons moeten bluetooth dan aan hebben staan. Apple en Google hebben aangekondigd dat zij pas medio mei gegevens vrijgeven aan overheden om de bluetooth-problemen op te lossen.
Zevenmijlslaarzen
Maar die planning komt niet overeen met het tempo van VWS: er zitten nog geen twee weken tussen de oproep van minister Hugo de Jonge om app-ideeën in te sturen en de uitslag volgende week.
Die haast roept veel vragen op. "Ik heb de afgelopen week met veel app-ontwikkelaars en mensen uit de techwereld gesproken", zegt Bouma. "Iedereen wil helpen bij een oplossing, maar men is verbaasd over de zevenmijlslaarzen van VWS en de shortlist van zeven bouwers."
"Volgens VWS kan de georganiseerde appathon in twee dagen een app van een 7 naar een 10 brengen", zegt expert in e-health Hans de Raad. Hij werd door het ministerie gevraagd om ingezonden voorstellen te beoordelen. "Het is sympathiek dat VWS een consultatie opent, maar er was geen ruimte voor de vraag: wérkt bluetooth - de techniek die de geselecteerde apps gebruiken - überhaupt wel voor het beoogde doel?"
Daarnaast werden volgens De Raad Europese richtlijnen genegeerd en waren er geen beoordelingscriteria opgesteld. "Dan ben je appels met peren aan het vergelijken en weet je niet eens of je er een kiwi bij hebt zitten."
De shortlist van VWS komt dan ook niet overeen met het advies van experts. "Er staat een lastig te verifiëren kopie van de door Singapore gebruikte app tussen de laatste zeven, hoewel die door ons te licht is bevonden", zegt De Raad. Ook expert Prins keek verbaasd op toen hij het lijstje zag. "Voor sommige geselecteerde bedrijven is dit absoluut niet hun core-business. Noem mij één goede app van Accenture of Capgemini."
Show
Rond de 140 wetenschappers ondersteunen inmiddels een brandbrief over de gang van zaken en waarschuwen. "Het proces heeft niet voldoende aandacht voor maatschappelijke implicaties. Hoe introduceer je dit veilig?", vraagt Natalie Hellberger zich af. Ze is professor Informatierecht en een van de ondertekenaars. Een aantal van de door VWS geraadpleegde experts hebben hun handen inmiddels van het proces afgetrokken.
Ook Prins vindt dat belangrijke vragen over het hoofd worden gezien. "Onder de motorkap zien de zeven apps er hetzelfde uit. Maar voor een goede oplossing is samenwerking nodig tussen GGD, techneuten, epidemiologen. Hoe zorgen we ervoor dat mensen de app gebruiken? Moeten we het verplicht stellen? Die vragen ontbreken. Het is nu eigenlijk een beetje een show. Ik weet niet of dat expres is of uit naïviteit."
Hoorzitting
Politiek Den Haag is sceptisch. Jesse Klaver (GroenLinks) wil dat de Tweede Kamer betrokken wordt bij de besluitvorming. "Want privacyvraagstukken moeten zorgvuldig." Forum voor Democratie-fractievoorzitter Thierry Baudet denkt dat veel mensen niet op de app zitten te wachten. "Ik maak me zorgen over privacy en kwaliteit van de ICT bij de overheid."
D66 en GroenLinks hebben om een hoorzitting gevraagd, die aanstaande woensdag plaatsvindt. Voordat de app in gebruik komt, moet ook de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) hem nog controleren op privacyrichtlijnen.
Bouma: "Ondanks de kritiek en alle onzekerheden, verwacht ik niet dat het ministerie de plannen voor de corona-app intrekt. Maar zoals het er nu uitziet, betwijfel ik of die app überhaupt succesvol zal zijn bij het indammen van het virus."
