Schrijver Paolo Giordano, vooral bekend van zijn bestseller De eenzaamheid van de priemgetallen, schreef in zes dagen en nachten een essay over de coronacrisis: In tijden van besmetting.
Oorspronkelijk is Giordano natuurkundige. In deze onzekere tijden keert hij terug naar zijn oude vakgebied; cijfers en modellen geven hem houvast. Dit wil hij ook aan zijn lezers meegeven.
"Ik ben niet bang dat ik ziek word", aldus Giordano in zijn essay. "Waarvoor dan wel? Voor alles wat de corona-uitbraak kan veranderen. Ik ben bang dat ik ontdek dat de beschaving die ik ken een kaartenhuis is. Dat alles wordt uitgewist. Maar ik ben ook bang voor het tegenovergestelde: dat als de angst straks weg is, alles bij het oude is gebleven."
De schok van de crisis kwam voor hem pas na een paar weken, zegt hij vanuit zijn huis in Rome waar hij in quarantaine zit. "Eind februari was in Italië de eerste corona-uitbraak in het noorden. We zagen de beelden van ziekenhuizen in Bergamo, Brescia en Piacenza. Hier was niemand op voorbereid. Sindsdien heb ik aan niets anders meer kunnen denken."
Cijfers kalmeren
Het startpunt van het boek (vertaald door Pietha de Voogd) was voor de schrijver wiskunde. "Als natuurkundige hebben cijfers me altijd rust gegeven. Ik hoop iets van die kalmte te kunnen overbrengen aan anderen door inzicht te geven in de modellen die ten grondslag liggen aan een pandemie."
In zijn essay gaat hij in op begrippen als R0, die inmiddels dagelijks in het nieuws te horen zijn. R0 geeft aan hoeveel mensen er besmet worden door iemand die het virus heeft. Bij corona is dat getal volgens veel modellen 2 tot 3, in Nederland is het door alle maatregelen inmiddels onder 1 gezakt.
Gemiddeld is de R0 van corona hoger dan de Spaanse Griep, die rond 1918 naar schatting 20 tot 100 miljoen levens eiste, maar weer lager dan van bijvoorbeeld mazelen met een waarde van 15.
Begrip voor deze materie, zo denkt Giordano, vergroot het inzicht en begrip in de uitzonderlijke maatregelen die wereldwijd zijn genomen. Toch vindt hij het teleurstellend hoe verschillend alle landen reageren, terwijl het virus en de tijdlijn zelf geen grenzen kent. "Dit is een pandemie, en dus een wereldwijd probleem. Dat kun je niet tegengaan met lokale oplossingen."
Citroenboom
Hij heeft speciale aandacht voor de agressieve wijze waarop wij omgaan met ons milieu. "Door tropische houtkap, intensieve veeteelt en de vele bosbranden komen onbekende micro-organismen vrij die op zoek zijn naar 'een nieuw huis'."
Hij wil geen direct verband leggen tussen het ontstaan van het coronavirus en omgevingsfactoren, maar hij schrijft wel in zijn boek: "De verspreiding van het virus maakt ondubbelzinnig duidelijk hoezeer onze wereld geglobaliseerd is. In tijden van besmetting zijn we één organisme, één gemeenschap."
Terug naar Rome. Tijdens zijn quarantaine heeft de schrijver al een maand lang hetzelfde zicht op de daken van die stad. "Op mijn balkon wordt het nu lente. Aan ons zieke citroenboompje bloeien opeens weer nieuwe blaadjes. In deze tijden worden zulke kleine tekenen van hoop opeens heel belangrijk. Ik heb nog nooit zo vaak naar het boompje gekeken als nu."
