De wereld maakt zich grote zorgen over de Turkse invasie in Syrië. Het Nederlandse kabinet wil inzetten op maatregelen in Europees en in NAVO-verband. "We moeten juist met Donald Trump in gesprek. Hij kan zich niet permitteren om van de een op de andere dag weg te lopen", zegt Jaap de Hoop Scheffer, oud-minister van Buitenlandse Zaken en oud-secretaris-generaal van de NAVO.
"Niet blijven roepen in de media, maar praten." Of praten met Washington zin heeft, "is een tweede", zegt De Hoop Scheffer. "Maar als je het niet probeert, weet je het antwoord niet."
De VS heeft per definitie een rol om zich te bemoeien in de wereld, zegt De Hoop Scheffer. "De Pax Americana. Trump kan zijn rol in een van de meest complexe delen van de wereld, het Midden-Oosten, niet beëindigen en zeggen 'zoek het zelf maar uit'. Dat leidt tot zeer ongewenste en gevaarlijke complicaties."
Verraden
"De Koerdische bondgenoten zijn gewoon verraden door hun grootste beschermheer, de Amerikanen. Dat is zeer ernstig", zegt De Hoop Scheffer. "Een deel van de Koerden heeft als bondgenoot IS verslagen en waanzinnig hard gevochten tegen IS. Dit is een erg slecht teken naar andere bondgenoten. Dit is een escalatie die zo snel mogelijk moet stoppen."
De ministers van Buitenlandse Zaken van de EU-landen bespreken maandag in Luxemburg "alle aspecten" van de crisis in Syrië als gevolg van de Turkse militaire operatie. De kwestie komt later in de week ook aan de orde bij de EU-top van regeringsleiders in Brussel.
Een woordvoerder zegt dat de Europese Commissie een "kristalhelder" standpunt heeft ingenomen. Dat komt erop neer dat Turkije onmiddellijk moet stoppen met de actie en dat er alleen een politieke oplossing is voor het conflict in Syrië. De Turkse actie bedreigt bovendien de strijd tegen IS.
De Hoop Scheffer: "IS moet je hier zeker bij benoemen, de kampen de gevangenissen waar IS'ers zitten. Wat gaat daar straks gebeuren? Wie gaan die bewaken? Of komt er straks een zwerm massamoordenaars vrij? Leidt deze operatie niet tot een heropstanding van IS en wat betekent dat voor onze samenlevingen? We moeten echt redden wat er te redden valt."
Het Turkse leger en militanten van de door de Koerden geleide Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) zijn sinds gisteren fel met elkaar in gevecht in het noordoosten van Syrië. De zogenoemde SDF-militie bestaat vooral uit Koerden, maar ook uit christenen en Arabieren.
Het zijn uitermate ervaren vechters, maar ze maken geen schijn van kans tegen het professionele leger van president Erdogan. Al was het maar omdat ze geen luchtmacht hebben.
NAVO
"Het Turkse leger is het op een-na-grootste leger binnen de NAVO. Van alle lidstaten zijn de Verenigde Staten het machtigst, ook technologisch. Maar het Turkse leger zit daar dus direct achter", zegt correspondent Lucas Waagmeester. De Koerdische militie is wel getraind door de Amerikanen, dat maakt dit tot een heel erg rare clash."
"Een bizarre situatie", noemt ook De Hoop Scheffer het. "De Amerikanen waren bondgenoot van de Koerden, dus nu heb je NAVO-wapens tegen NAVO-wapens." Het politieke gesprek moet volgens de oud-NAVO-topman ook binnen de NAVO worden gevoerd. "Maar de banden met Turkije verbreken binnen NAVO-verband, is geen optie. Turkije is geografisch een zeer belangrijke NAVO-bondgenoot. We kunnen het ons niet veroorloven die banden te verbreken."
IS
De Koerdische milities vrezen niet alleen het Turkse leger: zo'n honderdduizend Syrische rebellen van het zogenoemde 'Nationale Leger' zitten op verschillende plekken in hetzelfde gebied. Dat zijn allerlei rebellen en huurlingen van verschillende Syrische milities. Voorheen vochten zij tegen de Syrische president Assad. Nu worden ze gesteund door Turkije en ingezet om te vechten tegen de Koerdische milities. Die zitten dus klem.
Ook het leger van Assad zit in het gebied. Ze hebben in het stadje Kamishli een militaire basis en een vliegveld in handen. De vraag is wat zij gaan doen. En in de kampen Al-Hol en Al-Roj zitten dan wel IS-strijders gevangen, er zijn nog steeds IS'ers in kleine cellen actief. Zo viel IS afgelopen woensdag nog troepen van de Koerdische SDF-militie in Raqqa aan met een zelfmoordaanval.
Tienduizenden mensen zijn inmiddels op de vlucht geslagen, zegt de vluchtelingenorganisatie van de VN, de UNHCR. Alle betrokken partijen worden opgeroepen internationale rechtsregels te respecteren en hulporganisaties hun werk te laten doen.
