"Het is een schok. Deze zaak heeft een zeer grote betekenis voor Duitsland", zegt Holger Schmidt, terrorismedeskundige bij de Duitse omroep ARD, over de moord op CDU-politicus Walter Lübcke.
De Duitse justitie gaat er van uit dat verdachte Stephan E. een extreemrechts motief had. Vandaag trok het landelijk parket de zaak naar zich toe, wat alleen in uitzonderlijke gevallen gebeurt. Als de verdenking waar blijkt, is het de eerste na-oorlogse politieke moord in Duitsland met een rechts-extremistische achtergrond.
Haat en woede
"Er heerst een klimaat van polarisatie in Duitsland", zegt Schmidt. Op internet komt die boosheid al langer tot uiting, zegt hij. "Er is al geruime tijd een discussie in Duitsland over dat er zoveel haat en woede is op sociale media."
De daad van E. wordt online gevierd door neonazi's en extreemrechts. "Eigen schuld, ik heb geen medelijden. Zo zal het Merkel en de anderen ook vergaan", schrijft iemand in een Facebookgroep. Een ander schrijft: "Hopelijk heeft dit vieze zwijn geleden. Rust zacht. In de hel."
Lübcke kreeg op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis veel aandacht. Hij steunde het ruimhartige asielbeleid van bondskanselier Merkel en werd om die reden bedreigd vanuit extreem-rechtse hoek. Schmidt: "Als mensen iets zeggen over vluchtelingen worden ze aangevallen of vermoord. In 2015, bij de burgemeestersverkiezingen in Keulen, werd kandidaat Henriette Reker met een mes belaagd. Ze droeg dezelfde waarden uit als de nu vermoorde Walter Lübcke. Nu sterft er voor de eerste keer iemand, dat is nieuw."
Niet in de gaten gehouden
De laatste tijd stond Lübcke niet meer onder politiebeveiliging. Tegelijkertijd werd verdachte E. niet in de gaten gehouden door de autoriteiten. Dit terwijl bekend was dat hij een extreem-rechtse visie heeft, zegt Schmidt. Bovendien heeft E. een lang strafblad. Zo werd hij in 1993 opgepakt voor een incident met een bom bij een asielzoekerscentrum, die overigens niet af ging. Daarvoor was hij al voor mishandeling, brandstichting en verboden wapenbezit bij de politie in beeld gekomen.
In 2009 nam hij deel aan een aanval van extreemrechts-aanhangers op een vakbondsvergadering in Dortmund. Vorig jaar zou hij op sociale media met politieke moord hebben gedreigd. "Of deze regering treedt snel af of er vallen doden", zou hij hebben geschreven.
"Bij al de misdrijven waarvoor hij is veroordeeld waren racisme en het neonazi-gedachtengoed een drijfveer", zegt Schmidt. "En hij had waarschijnlijk nog steeds contact met neo-nazi's. Hadden de autoriteiten hem in de gaten moeten houden? Dat is een spannende vraag in de komende weken. Bij de binnenlandse veiligheidsdienst stond zijn naam niet op de lijst."
