Premier Mark Rutte heeft vorig jaar druk uitgeoefend om de doorrekeningen van het voorlopige klimaatakkoord pas na Prinsjesdag te publiceren. Dat blijkt uit documenten die Nieuwsuur heeft gekregen na een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB).
De premier wilde niet dat de doorrekeningen voor Prinsjesdag openbaar werden, omdat hij een debat daarover "onwenselijk" vond.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) wilden de bewuste doorrekeningen van het klimaatakkoord op 13 september naar buiten brengen. Een week voor Prinsjesdag en het belangrijkste debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen.
Uit de documenten die Nieuwsuur opvroeg blijkt nu dat premier Rutte dat niet zag zitten: "De doorrekening (en daarmee de appreciatie) wordt dan gespreksonderwerp op de APB (Algemene Politieke Beschouwingen, red.) en dat is onwenselijk" zo valt te lezen in de notulen van medewerkers van de premier.
Hij kende op dat moment de uitkomsten nog niet, maar volgens politiek verslaggever Arjan Noorlander lijkt het erop dat Rutte een lastig debat over het klimaatprobleem na Prinsjesdag wilde voorkomen.
Economische Zaken wil wel publiceren
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat wilde wel vlak voor Prinsjesdag publiceren. Aangezien de doorrekeningen begin september al klaar zouden zijn, vreesden ze voor "lekken" en dat "daarmee de indruk ontstaat dat het kabinet de doorrekening onder de pet wil houden."
Het ministerie van EZK spreekt daarom op 28 augustus met de planbureaus en voorzitter van het Klimaatberaad Ed Nijpels af dat er op 13 september gepubliceerd gaat worden. Twee dagen later volgt een bevestiging: "(We) gaan inderdaad voor 13 september, tenzij de MP (minister-president, red.) dat echt niet wil."
En dat blijkt ook het geval. Op 3 september volgt een e-mail van de raadadviseur van de premier waarin dus de term "onwenselijk" valt.
Woedende reactie Ed Nijpels
Twee dagen lang volgen boze reacties van Nijpels. Hij wijst erop dat het kabinet niet de opdrachtgever is en dat Rutte dus niets kan verbieden. Bovendien, schrijft hij: "Er was toch overeenstemming op het hoogste niveau."
Nijpels laat weten dat hij het probleem van Rutte niet gaat oplossen. Sterker nog: "Ik ga PBL niet verzoeken de persconferentie uit te stellen." Rutte moet wat hem betreft zelf maar contact opnemen met het planbureau.
Rutte krijg toch zijn zin
Ondertussen probeert minister Wiebes van Economische Zaken de boel te sussen. Hij stelt voor om de publicatie toch uit te stellen. Uit correspondentie van ambtenaren blijkt dat ze Ed Nijpels en het PBL proberen over te halen om na Prinsjesdag te publiceren. Het ministerie stuurt zelfs een tekstvoorstel voor de brief die Nijpels kan sturen over uitstel:
Uiteindelijk komt het uitstel er plotseling toch. Over de druk van minister-president Rutte wordt in de uitleg niet meer gesproken. Nijpels laat nu weten dat uitstel nodig is vanwege "het grote aantal opmerkingen dat door de tafels en de departementen is geleverd."
Op 13 september zijn de doorrekeningen klaar, maar de publicatie is dus over Prinsjesdag en de Algemene Politieke Beschouwingen heen getild. Uiteindelijk gebeurde dat op 28 september.
Verschillende partijen in de Tweede Kamer willen opheldering van Rutte. FvD-leider Baudet vraagt een spoeddebat aan, ook GroenLinks, de PvdA en de PVV vinden dat de premier snel tekst en uitleg moet geven.
In onderstaande video reageren de partijleiders op het nieuws:
