Het aantal stedelingen dat wil verhuizen naar de regio is gestegen en het aantal mensen dat juist naar de stad wil, is afgenomen. Dat blijkt uit het driejaarlijkse WoonOnderzoek van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Toch rekenen de vier grote steden er nog op dat ze de komende twintig jaar een half miljoen woningen moeten bijbouwen. De meest in het oog springende: woontorens.
Zo verrijst in Rotterdam nu de hoogste woontoren van Nederland: de 'Zalmhaventoren' wordt met 215 meter hoger dan de Euromast. De bouw duurt nog drie jaar maar de prijzige appartementen gaan al als warme broodjes over de toonbank.
In het Utrechtse Leidsche Rijn wordt de 140 meter hoge 'MARK'-woontoren hoger dan de Dom. En dat was lang een taboe. "Utrecht is de snelst groeiende stad van Nederland en heeft dus veel nieuwe woningen nodig", zegt wethouder Klaas Verschuure. "En dan moet je de hoogte in."
Ook in het centrum, naast de Jaarbeurs, worden woontorens gebouwd. Voor de doorgang naar dit zogenaamde 'Beurskwartier' moet een blok jaren 30-woningen wijken.
"Ik hoopte mijn kinderen hier te laten opgroeien", zegt Thijs de Bekker die in één van de sociale huurwoningen in het blok woont. "Maar nu komen er van die dure torens voor tweeverdieners zonder kinderen." Hij vreest dat de buurt overdag een doodse sfeer zal krijgen. Ook huurder Hans Borsboom is boos. "Ik woon hier al dertig jaar, en nu dit."
Gezinnen willen niet zo hoog wonen, die willen hun kinderen beneden kunnen zien spelen.
Volgens de stichting Hoogbouw is er "echt een hausse" aan hoogbouw in de grote steden. De stichting organiseerde woensdag een symposium waar futuristische projecten werden gepresenteerd. "Hoe hoger, hoe beter", vindt Gideon Maasland van het vermaarde architectenbureau MVRDV. Hij werkt mee aan The Valley. Dat ontwerp, met organische vormen en verticale tuinen, oogst als science fiction maar wordt echt gebouwd op de Amsterdamse Zuidas.
Elders in de stad klinkt aan het IJ de grond in voor de Sluisbuurt, gemodelleerd naar een wijk in het Canadese Vancouver. Pal tegenover een pittoresk dijkje met oude visserhuisjes worden woontorens van 125 meter gebouwd.
Eigenlijk zouden de flats nog 18 meter hoger worden, bijna net zo hoog als de Rembrandtoren. Maar binnenstadbewoners wisten de maximale hoogte omlaag te krijgen, met hulp van Sjoerd Soeters. Deze architect is fel tegen woontorens. "De gemeente zegt dat die torens nodig zijn om onderwijzers, politiemensen en verplegers in de stad te houden. Maar gezinnen willen niet zo hoog wonen, die willen hun kinderen beneden kunnen zien spelen."
Soeters noemt het "bedrog" dat woontorens nodig zijn om het aantal woningen afdoende uit te breiden. Volgens hem kan door lager maar compacter te bouwen hetzelfde aantal mensen worden gehuisvest. De architect wijst op nieuwbouwwijk 'Holland Park' in Diemen, waar hij het brein achter is. Daar staan bonte gebouwen van vijf tot zeven ) verdiepingen, met af en toe een toren van vijftien verdiepingen, dicht op elkaar en afgescheiden door grachtjes.
Alternatief
"Mensen willen niet wonen op nummer 543b", zegt Soeters. "Ze willen zeggen: 'Ik woon in dat witte gebouw op de derde verdieping'. Dan hoor je ergens." Ook voor de hoogbouw in de Sluisbuurt maakte hij een alternatief plan, maar de gemeente Amsterdam heeft dat naast zich neergelegd.
Volgens Soeters zijn woontorens alleen maar goed voor het ego van architecten en niet voor het geluk van de bewoners. Maar dat betwist architect Diederik Dam van de Rotterdamse Zalmhaventoren. "Misschien dat Sjoerd het bouwen van een woontoren als een prestigeproject ervaart, maar het gaat gewoon om goede woningen. En die kunnen best omhoog."
Deze week werd ook bekend dat de NS met de grote steden praat over bouwen over het spoor. Er wordt in veel steden nu al ingezet op hoogbouw rond stations. Volgens de Haagse wethouder Boudewijn Revis is bouwen rond een OV-knooppunt dé manier om files tegen te gaan. "Ook kan de gemeente door gecontreerd bouwen het groen in de huidige laagbouwwijken onaangetast te laten". Pal voor Station Den Haag Centraal komen twee imposante gebouwen en ook rond Holland Spoor groeit een woud aan woontorens.
