Ali Tulasoglu kan het nog nauwelijks bevatten. Twee maanden geleden ging zijn Turkse restaurant in de Oost-Duitse stad Chemnitz in vlammen op. "Alles wat ik de afgelopen jaren heb opgebouwd, was in één klap weg." Wie de daders waren, is onduidelijk. "De politie heeft geen aanknopingspunten."
Hij is niet de enige getroffen restauranteigenaar in Chemnitz. Ook Iraanse en joodse zaken waren het doelwit de afgelopen maanden. Volgens Tulasoglu is de situatie na de moord op een inwoner van de stad eind augustus behoorlijk verslechterd. "Niemand had gedacht dat het zo uit de hand zo lopen."
De stemming in Chemnitz was al gespannen nadat er in 2015 en 2016 vluchtelingen in de stad waren ondergebracht. Maar de moord op een 35-jarige Duitser door vermoedelijk Syrische mannen, maakt dat de vlam echt in de pan slaat. Er volgen dagenlange protesten van burgers én neonazi's. De rest van het land houdt de adem in.
Polarisatie in heel Duitsland
De rust in Chemnitz is weer enigszins teruggekeerd, maar volgens AfD-politicus Tino Schneegass is de stad nog steeds ernstig verdeeld. "Er is geen grijs gebied meer, alleen zwart of wit." Volgens hem heeft Angela Merkel schuld aan die polarisatie. "We zien het in heel Duitsland, ook tussen Oost en West."
De rechts-populistische AfD is in Chemnitz sterk gegroeid. De partij zou hier bij de volgende verkiezingen de grootste kunnen worden. Ondertussen klinken er ook geluiden dat met de komst van de AfD de houding ten opzichte van mensen met een migratie-achtergrond radicaal is verslechterd.
Schneegass vindt niet dat zijn partij bijdraagt aan de polarisatie. "Met het benoemen van feiten, voed je geen angst. Het is een feit dat er ongecontroleerde migratie was. En de criminaliteitscijfers zijn hoger dan voor 2015." De aanvallen op restaurants keurt hij af, maar die hebben volgens hem niet met politiek te maken.
Zolang er geen echte oplossingen komen, blijft de Duitse samenleving gespleten.
Merkel bracht half november een bezoek aan Chemnitz. Voor veel bewoners kwam dat veel te laat. Hoewel Merkel daar emotioneel aankondigt dat er een einde komt aan haar bondskanselierschap, krijgt ze het verwijt de vluchtelingen niet te hebben tegengehouden bij de grens.
De eigen partij van Merkel, de CDU, in Chemnitz erkent dat de partij veel stemmers heeft verloren door Merkels politiek. Bondsdaglid Frank Heinrich die zelf uit Chemnitz komt, vindt dat het vooral komt door de manier waarop ze haar (vluchtelingen)politiek heeft gecommuniceerd.
"Ze had meer moeten verklaren waarom ze wir schaffen das gezegd heeft. Nu waren we niet voorbereid, als volk en als politiek. Dat slaat haar in het gezicht", zegt Heinrich. Volgens hem komen de beslissingen uit Berlijn niet goed aan in de regio en ontstaat daardoor onbegrip. "Bij burgers, ook bij CDU'ers."
Wij tegen hen, zij tegen ons
Morgen stemt een select gezelschap partijgenoten van Merkel voor een nieuwe voorzitter van de CDU. Na de landelijke verkiezingen in 2021 zal ze ook stoppen als bondskanselier en parlementslid. AfD'er Schneegass denkt niet dat er met het vertrek van Merkel meteen iets zal veranderen.
"Ook met een nieuwe voorzitter zal de politiek eerst op dezelfde manier verder gaan. En zolang er geen echte oplossingen komen, blijft de Duitse samenleving gespleten. Het is momenteel wij tegen hen, zij tegen ons. Maar de strijd moet eigenlijk worden gevoerd in het parlement en niet op straat."
Van zoveel mensen uit de stad heb ik hulp gekregen. Ook dat is Chemnitz.
Restauranthouder Tulasoglu hoopt dat de sfeer in zijn stad zal verbeteren. Maar dan moet er volgens hem wel wat gebeuren. "Politici moeten hierheen komen en naar beide kanten luisteren. Op een open manier, om zo echt te kunnen zien: wat steekt hierachter. Pas dan kan het beter worden."
Toch is de situatie en de aanslag op zijn restaurant voor hem geen reden om Chemnitz te verlaten. "Ik houd van Oost-Duitsland. Ik woon hier al twintig jaar en blijf hier ook wonen. Van zoveel mensen uit de stad heb ik hulp gekregen. Ook dat is Chemnitz. Je kan niet iedereen op een hoop gooien."
