De gemeente Tilburg - waar veel Poolse arbeidskrachten wonen - wist niets van het grote aantal uitkeringen die het UWV uitkeerde aan Poolse arbeidskrachten. De Poolse ontvangers waren niet bij de gemeente ingeschreven en uitkeringsinstantie UWV informeerde de gemeente niet over het verstrekken van de uitkeringen.
Het UWV moet adressen van uitkeringsgerechtigden in dit soort gevallen delen met gemeenten om fraude te voorkomen. In deze kwestie was dan opgevallen dat de aanvragers niet stonden ingeschreven op de opgegeven adressen in Tilburg. Toch deed het UWV dit niet. Mede daardoor kon de fraude onopgemerkt voortbestaan.
Gisteren onthulde Nieuwsuur hoe Poolse arbeidsmigranten via tussenpersonen met nepsollicitaties en valse handtekeningen fingeren dat ze in Nederland verblijven, een voorwaarde om een uitkering te krijgen. In werkelijkheid vertrekken ze naar Polen om daar vakantie te vieren of zwart te werken.
De gemeente Tilburg laat weten: "Idealiter zijn de bestanden van de uitvoeringsorganisaties UWV, DUO, SVB en de Belastingdienst aan elkaar gekoppeld, zodat dergelijke fraude niet kan gebeuren of eerder wordt gesignaleerd. Het gebruik van het adres uit de Basisregistratie Personen (BRP) zou dit soort problemen ondervangen."
Ruzie achter de schermen
Volgens verslaggever Siebe Sietsma, die de fraude op het spoor kwam, is het een hardnekkig probleem bij het UWV. "Achter de schermen is er ruzie met gemeenten omdat het UWV weigert samen te werken en informatie voor zichzelf houdt. Er is amper contact met gemeenten over adressen."
Zo werd in 2011 bekend dat het UWV aan 8500 mensen in Amsterdam een uitkering verstrekte, terwijl de gemeente Amsterdam die mensen helemaal niet kende. "Kennelijk is er bij het UWV sindsdien weinig veranderd."
Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken zegt dat de fraude door Poolse arbeidskrachten de laatste jaren alleen maar groter is geworden. Zelf hoorde hij er pas vrijdag van. "Een totaalbeeld heb ik nog niet, maar het was bekend. Er is altijd fraude, maar hier is veel te weinig aan gedaan. Er zijn steeds meer malafide tussenpersonen die deze fraude mogelijk maken."
Koolmees noemde de fraude vandaag in de Kamer "schokkend en onacceptabel". Hij wil dat uitkeringsinstantie UWV er veel beter bovenop gaat zitten. Volgens Koolmees is er te weinig zicht op alle bureautjes die bemiddelen bij het aanvragen van uitkeringen. Hij bekijkt ook of er meer geld en bevoegdheden voor het UWV nodig zijn.
Niet voor de voeten
De Kamer wilde vandaag opheldering omdat het UWV al sinds 2012 van deze vorm van fraude wist en slechts 'beperkte maatregelen' trof. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zou sinds 2016 op de hoogte zijn maar heeft de Tweede Kamer niet geïnformeerd. Sociale Zaken wilden volgens minister Koolmees niet te veel "de werkwijze van de fraudeurs inzichtelijk maken".
Oud-minister van Sociale Zaken, PvdA-leider Lodewijk Asscher, wil niets zeggen over de zaak. Onder zijn bewind ontstonden de problemen. "Ik ga er niks over zeggen. U moet bij de huidige minister zijn. Een opvolger moet je niet voor de voeten lopen, zo is het gewoon geregeld in onze parlementaire democratie."
Of Nederland de ten onrechte uitgekeerde uitkeringen nog terug zal krijgen, is onzeker. Koolmees: "Geld terugvorderen, lukt niet altijd. Het is helemaal ingewikkeld als mensen in het buitenland zitten. Maar we gaan het proberen."
