Het duurde maar zo'n vijf uur, de lang besproken top tussen de VS en Noord-Korea in Singapore. Onder het slotakkoord staat de handtekening van Donald Trump en Kim Jong-un, kort geleden nog gezworen vijanden. Of de strijd na vandaag echt voorbij is tussen beide landen is de vraag.
Is er echt sprake van een deal?
"Het akkoord dat er ligt, bevat geen inhoud", zegt Noord-Koreakenner Remco Breuker. "Het is een pr-show en er gaat niets veranderen. Het is alsof je de honger in de wereld wilt gaan oplossen en vervolgens een plan presenteert waarin je zegt dat je de honger in de wereld gaat oplossen. Maar hoe dan?"
Noord-Korea-kenner Michiel Hoogeveen is wat positiever. "De verklaring is misschien niet zo concreet als men had gehoopt, maar het geeft aan dat de wil er is voor verandering. Kim wil ook groei en verandering. Er staat nu een fundament en vanuit dit fundament kunnen ze verder onderhandelen."
Vorig jaar dreigden de partijen elkaar nog met oorlog. Trump noemde Kim little rocket man en zei dat Noord-Korea "vernietigd" moest worden als het niet zou stoppen met zijn nucleaire programma. Kim waarschuwde voor een "totale oorlog" en dreigde het Amerikaanse eiland Guam aan te vallen.
Dat de zittende leiders van de VS en Noord-Korea elkaar nu de hand hebben geschud, is voor het eerst in de geschiedenis. Volgens Hoogeveen is het extra bijzonder dat de twee ruim veertig minuten met zijn tweeën - inclusief tolken - zaten te praten. "Het laat zien dat er wederzijds vertrouwen is."
Wat is er precies afgesproken?
In het slotakkoord staat dat Noord-Korea zich committeert aan denuclearisatie van het Koreaanse schiereiland. Noord-Korea krijgt in ruil daarvoor veiligheidsgaranties. Ook zeggen beide landen dat ze hun betrekkingen willen verbeteren en te willen werken naar vrede op het Koreaanse schiereiland. Krijgsgevangen zullen worden uitgewisseld.
Maar in het nauwelijks twee pagina's tellende akkoord wordt ook veel niet behandeld. Zo gaat de verklaring niet in op mensenrechtenschendingen in Noord-Korea. Ook staat er niks over de ontmanteling van het kernwapenprogramma, of over controle en inspecties.
Vooral dat de mensenrechtenschendingen niet worden behandeld, verbluft hoogleraar Breuker. "Dat Trump met Kim om de tafel is gaan zitten, begrijp ik. Daar heeft hij qua conflictbeheersing goed aan gedaan. Maar dan blijf je de gedachte houden dat de man tegenover je de leider en het gezicht is van een systeem dat in moorddadige efficiëntie waarschijnlijk niet makkelijk te overtreffen is."
Volgens Breuker heeft het Westen er geen goed aan gedaan om een pact te sluiten met zo'n regime. "Nu zetten we ze te veel in het zonnetje. Zat onderzoeken tonen aan dat wat de Noord-Koreanen doen vergelijkbaar is met de nazi's in de Tweede Wereldoorlog. Er zijn kampen waar je nooit meer levend uitkomt en je jezelf samen met je familie dood werkt. Het zijn gewoon vernietigingskampen."
Ook Hoogeveen denkt niet dat mensenrechten ter sprake zijn gekomen, maar hem verbaast dat minder. "Het zijn nucleaire onderhandelingen, een geopolitiek spel. Dan wordt er niet gesproken over mensenrechten. Het aankaarten daarvan komt misschien later wel. Zuid-Korea wil vrede en politieke samenwerking. Vervolgens ontstaat er uit die economische groei een nieuwe middenklasse die meer rechten kan krijgen. Maar een democratisch feestje zal het daar nooit worden."
De landen hebben afgesproken zo snel mogelijk nieuwe gesprekken en onderhandelingen in te plannen. Die zullen namens de VS worden geleid door minister Mike Pompeo van Buitenlandse Zaken. Het is de bedoeling dat de intentieverklaring dan verder wordt uitgewerkt.
Breukers heeft er een hard hoofd in. "Het akkoord is niet uitvoerbaar en niet handhaafbaar. Neem de toekomst met economische samenwerking die wordt voorspeld: dat gaat helemaal niet. Internationale verdragen houden dit tegen. Niet alleen sancties maar bijvoorbeeld ook verdragen die het verbieden om producten te verkopen die door slaven zijn gemaakt. Honderdduizenden Noord-Koreanen moeten zo werken."
In hoeverre verschilt de deal van eerdere afspraken?
Noord-Korea heeft eerder gezegd te stoppen met nucleaire praktijken. Daar heeft het land zich toen niet aan gehouden, zo blijkt uit de rakettesten en kernproeven van de afgelopen jaren.
Bovendien zeggen kenners dat 'volledige denuclearisering' voor Noord-Korea waarschijnlijk iets heel anders betekent dan voor de rest van de wereld. "Dat betekent voor Noord-Korea dat iedereen de kernwapens de deur uit moet doen, Pyongyang als laatste", aldus Breuker.
Volgens hem zijn alle punten al eens in eerdere overeenkomsten genoemd en "gebakken lucht" gebleken. "Er wordt al tientallen jaren over gesproken. De teller tussen ontmoetingen tussen Noord en Zuid op ministersniveau staat momenteel op 800 keer. Het heeft niets opgeleverd."
Maar deskundige Hoogeveen ziet wel voordelen van de deal, al is er veel dat we nog niet weten. "Deze verklaring is echt het basale fundament. Trump had het over allerlei zaken die wel al besproken waren, die hij deels in de persconferentie vrij gaf. De vraag is in hoeverre ze dat nog niet op papier durven te zetten. Ik denk dat er nog wel meer onderhandeld is dan we nu zien."
