Het kabinet wil dierproeven op apen zo snel mogelijk afbouwen, zo schrijft minister van Wetenschap Ingrid van Engelshoven in een brief aan de Tweede Kamer. Voorwaarde is wel dat dit geen gevolgen heeft voor de bestrijding van levensbedreigende ziekten en uitbraken van infectieziekten die een gevaar vormen voor de volksgezondheid.
Met die eerste zin zal bijna iedereen het van harte eens zijn. Het probleem zit natuurlijk in zin twee. Want apen vervullen een belangrijke rol bij het onderzoek naar hiv, tuberculose en recentere bedreigingen zoals het Zika-virus.
Het idee van het kabinet is nu dat moderne technologie een rol kan spelen bij het overbodig maken van de dierproeven. Nederland wil in 2025 internationaal vooroplopen met dierproefvrij onderzoek. "In de praktijk zien we al mooie voorbeelden", schrijft de minister waarbij ze doelt op technologie met gekweekte menselijke cellen en het gebruik van computersimulaties.
Gebruik van apen sterk ingeperkt
Maar kan het wel zonder onderzoek op dieren? Apen lijken sterk op mensen en dat maakt ze waardevol als proefdier. "De apen zijn echt nodig voor onderzoek naar virussen die we niet kennen, en voor incidenteel onderzoek naar de bescherming tegen bestaande virussen", zegt dr. Martje Van Fenetener van Vlissingen. Ze is directeur van het Erasmus Dierexperimenteel Centrum, verbonden aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. "Het gebruik van apen als proefdieren is al sterk ingeperkt. We gebruiken alleen apen als het écht niet anders kan."
Van Fentener van Vlissingen denkt niet dat Nederland op afzienbare termijn helemaal zonder dierproeven kan, ondanks alle innovatie en nieuwe technologie. "Alle innovatieve behandelingen moeten goed onderzocht worden. En daarvoor zijn dierproeven nog onontbeerlijk."
Tweehonderd apen
In Nederland worden jaarlijks meer dan tweehonderd apen gebruikt voor experimenten. Een groot deel daarvan wordt uitgevoerd in Rijswijk bij het Biomedical Primate Research Centre (BPRC), het grootste primatenonderzoekscentrum in Europa.
Als eerste stap heeft minister van Engelshoven het BPRC nu gevraagd veertig procent minder dierproeven te gaan doen. Dat wordt nu onderzocht. Ook wil de minister dat de kolonie apen in het instituut kleiner wordt door geboortebeperking.
Maar helemaal afschaffen lijkt nog lang niet aan de orde. "Per direct stoppen met proeven op apen brengt risico's met zich mee", schrijft minister Van Engelshoven dan ook aan de Kamer.
