"Als je een vijand bent van het regime van Vladimir Poetin, dan ken je het patroon. Sommige mensen raken gewond of worden vermoord. Als je er te lang over nadenkt, dan word je paranoïde", zegt Vladimir Ashurkov. Hij is een van de Russische ballingen in Londen, tegenstanders van president Poetin.
Ze weten dat ze nooit honderd procent veilig zijn. De bloemen voor de Russische ambassade in Londen herinneren daaraan. Daar werd onlangs de dood van Boris Nemtsov herdacht. De oppositiepoliticus die in 2015 in de buurt van het Kremlin werd gedood door vier kogels.
"Nemtsov was een vriend van mij. Na zijn dood werd er gesproken over een lijst met doelwitten, met Russische oppositieleden. Maar je moet niet te lang nadenken over dat soort gevaren, want je kan niet veel doen om het te voorkomen. Uiteindelijk raak je er ook aan gewend", zegt Ashurkov.
Een inval in zijn appartement
Hij is wel geschrokken van de mislukte moordaanslag op de Russische oud-spion Sergej Skripal. Sindsdien laat Ashurkov geen vreemde meer binnen in zijn huis. Skripal en zijn dochter werden dit weekend gericht aangevallen met zenuwgas. De Britse regering denkt dat Moskou erachter zit.
Ashurkov is een sleutelfiguur binnen de politieke beweging van oppositieleider Alexej Navalny. Hij vertrok zelf drie jaar geleden halsoverkop uit Rusland. "Navalny was toen onder huisarrest geplaatst. Ik merkte dat er extra op me werd gelet. Op een dag deed de politie een inval in mijn appartement. Op tv werd er negatief over me gesproken."
Hij reisde naar Londen met het idee dat zijn verblijf tijdelijk zou zijn. Even in de luwte wachten en kijken of de boel zou overwaaien. "Maar slechts een paar weken na mijn vertrek, werd er in Rusland een rechtszaak tegen me gestart. Daarom besloot ik in Londen te blijven."
Niemand wist van die ontmoeting met een oude vriend, maar in Moskou ging het nieuws al rond.
Ashurkov hoopte in de Britse hoofdstad zijn werk voor Navalny te kunnen voortzetten, zonder pottenkijkers. Maar hij merkte al snel dat hij ook in Londen in de gaten werd gehouden, toen hij een paar maanden na zijn aankomst afsprak met een oude vriend uit Rusland.
"Niemand wist van die ontmoeting, die plaatsvond in een hotel. Toen die vriend weer terug was in Moskou, bleek dat het nieuws over onze ontmoeting daar al rond ging. Er werd gevraagd waarom hij met mij had afgesproken en waarover we hadden gesproken."
Een spoor van zonnebloempitten
De aanval op oud-spion Skripal heeft de Russische oppositie in Londen flink opgeschrikt. Zo ook Yevgeni Chichvarkin, ooit schatrijk geworden in de mobiele telefonie in Rusland en tegenwoordig eigenaar van een exclusieve wijnwinkel.
Hij ontvluchtte Moskou in 2008 na een conflict met Poetin. Hij steunt nu de oppositie en hij kan dus op speciale aandacht van Russische agenten rekenen. Dat begon al enkele weken nadat hij in Londen kwam wonen.
"Mensen probeerden uit te vinden waar ik woonde. Sommigen bleven voor het huis staan en verdwenen vervolgens weer. Ze lieten een spoor van zonnebloempitten achter, daaraan merkte ik dat het Russen waren. In Zuid-Rusland eet iedereen die constant."
Ze nemen wel gesprekken op
Er is een grote Russische gemeenschap in Londen, vertelt Ashurkov. Er zijn ook regelmatig evenementen waar mensen uit die gemeenschap op af komen. Er wordt over politiek gesproken en ook over de Russische oppositie. En dat trekt de aandacht.
"Je ziet bij dat soort evenementen altijd wel wat mensen die van de Russische ambassade lijken. Ze zitten anders, kleden zich anders en maken geen contact. Maar ze nemen wel gesprekken op, op band of op papier."
Er is geen middel dat het agressieve gedrag van Rusland zal stoppen.
Premier Theresa May maakte vandaag bekend dat Groot-Brittannië 23 Russische diplomaten gaat uitwijzen. De regering denkt dat de functionarissen eigenlijk spionnen zijn. Ze hebben een week de tijd om het land te verlaten.
Ook schorten de Britten alle bilaterale contacten op hoog niveau met Rusland op. En tegoeden van de Russische staat in het Verenigd Koninkrijk worden bevroren, als er bewijzen zijn dat die worden gebruikt voor activiteiten die tegen Groot-Brittannië zijn gericht.
Volgens Ashurkov halen de maatregelen niets uit. "Er is geen zilveren kogel. Er is geen middel dat het agressieve gedrag van Rusland zal stoppen." Chichvarkin vult aan: "Zij zullen hetzelfde ondernemen, Britse diplomaten terugsturen. Dit is geen oplossing."
Volgens hem moeten er persoonlijke sancties worden ingesteld. "Tegen Poetin en nog 50 tot 300 anderen die voor hem werken. Van de regering en de geheime diensten. Iets anders zal niet werken."
