Twee verkiezingen, twee richtingen. Frankrijk en Oostenrijk stemden dit jaar, deels ook over Europa. De uitkomsten waren nogal verschillend. Waar de winnaar in Frankrijk een sterk pro-Europees geluid liet horen, kwam in Oostenrijk juist een zeer EU-kritische coalitie aan de macht.
Europe en Marche, ofwel Europa in Beweging, heet de burgerbeweging van de partij van de Franse president Emmanuel Macron. Hij wil komend jaar een grote Europese Mars organiseren en van de bevolking zelf horen welke kant het op moet gaan.
"We merken dat Europa vermoeid is", zegt Lionel Le Coat van Europe en Marche. "Men weet niet meer waar het naar toe gaat. Daarom willen we het gevoel van een begin van iets, dat de hele Europese Unie verovert. Een vernieuwing, een hergeboorte van de EU."
Vernieuwen of uiteenvallen
Zeven maanden geleden is Emmanuel Macron is gekozen tot Franse president. Hij heeft de nationalistische Marine Le Pen verslagen en wil de angst en afkeer van de Europese Unie aanpakken. En snel ook. Volgens Macron staat de EU voor de keuze: vernieuwen of uiteenvallen.
In Oostenrijk is een heel ander geluid te horen. Het land koos voor een ruk naar rechts. De christendemocratische premier Sebastian Kurz, smeedde een alliantie met de rechtspopulistische FPÖ.
Immigratie bleek opnieuw een belangrijk thema in de verkiezingen. Veel Oostenrijkers vinden het maar niks dat de Europese Unie bepaalt hoeveel vluchtelingen het land moet opnemen. "Tachtig procent van alle regels in Oostenrijk worden direct of indirect door de EU opgelegd", zegt Herman Plattner van de FPÖ in Tirol. "We moeten veel meer EU kritischer worden. we moeten niet alles wat van de EU komt, moeten we overnemen, slikken."
Luisteren naar wat burgers willen
Ook volgens de christendemocraten van premier Kurz moet de Europese Unie beter naar de burgers luisteren. "Ik denk dat EU alleen kan functioneren als er een permanente dialoog bestaat", zegt oud-eurocommissaris en ÖVP-lid Franz Fischler. "Waar heeft de burger tegenwoordig de gelegenheid zijn zorgen, zijn kritiek, wat ze niet bevalt tegen de politiek te vertellen? Dat is een echt tekort en dat moet men corrigeren."
De burgerbeweging En Marche in Frankrijk gaat precies daarom in de aanloop naar de Europese verkiezingen van 2019 Europeanen vragen wat ze bevalt aan de Europese Unie en wat niet. Geen kant-en-klare antwoorden, maar een poging om echt te luisteren naar wat Europese burgers willen.
Kloof in Europa
Macron hoopt zo met een Europese beweging de Europese Unie verder te brengen. Al is dat niet zonder risico, zo waarschuwt de Franse Europa-deskundige Yves Bertoncini. "De Europese bevolking is verdeeld over de eurocrisis en de vluchtelingencrisis, dat is nog niet helemaal voorbij. In sommige landen is weinig beweegruimte. In Nederland bijvoorbeeld, is de kiezer vooral eurosceptisch en het zal moeilijk zijn hen te overtuigen om een stap verder te zetten.
Frankrijk presenteert zich als motor van een nieuwe Europese Unie. Maar president Macron moet behendig manoeuvreren om andere lidstaten niet van zich te vervreemden en om de kloof in de Europese Unie, zoals met het Oostenrijk van Kurz, niet groter te maken. In de woorden van Europa-deskundige Bertoncini: "Sommige landen vinden de ambities te groot en denken dat het publiek niet gaat volgen. Hij moet dus een manier vinden om vooruit te gaan zonder de publieke opinie onderweg te verliezen."
