"Een onafhankelijk onderzoek is de beste manier om beter gedrag af te dwingen. Want iedereen gedraagt zich beter onder toezicht." Dat zegt Kenneth Roth, directeur van Human Rights Watch.
Hij is voorstander van het internationaal onderzoek naar mogelijke oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen in Jemen, dat Nederland eist. De Nederlandse regering diende daarvoor, samen met Canada, een resolutie in bij de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties.
Nederland heeft de afgelopen paar jaar al twee keer geprobeerd om er een onafhankelijk onderzoek door te krijgen. Maar dat ging steeds niet door. Volgens Roth zijn deze keer de kansen anders.
"De humanitaire situatie in Jemen is enorm verslechterd. Het is echt rampzalig. Bovendien ziet nu iedereen in dat er echt iets moet gebeuren. Niet een neponderzoek van betrokkenen, maar een echt onafhankelijk onderzoek."
Onder druk gezet
Saudi-Arabië is niet blij met het onderzoek. Dat land leidt sinds 2015 een internationale coalitie tegen de Houthi-rebellen in Jemen. Als het VN-onderzoek er komt door toedoen van Nederland dreigt Saudi-Arabië dat dat niet zonder gevolgen zal blijven.
Zo'n dreigement is niet voor het eerst, zegt Roth. "Een jaar gelezen zette Saudi-Arabië Ban Ki-moon onder druk. En nu doen ze het met het Nederlands-Canadese voorstel. Hun probleem is dat er 30 of meer regeringen zijn die het ondersteunen. Ze gaan niet terugslaan tegen zo'n groot blok."
Hij prijst premier Mark Rutte en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken voor hun standvastigheid. "Als je lid bent van de VN Veiligheidsraad, zoals Nederland nu, mag je zulke afpersing nooit tolereren."
In het straatarme Jemen woedt sinds 2015 een bloedige burgeroorlog. Volgens de Verenigde Naties kostte de oorlog al aan duizenden mensen het leven. Drie miljoen mensen zijn gevlucht voor het geweld. De mensen die zijn gebleven worden bedreigd door honger en ziektes als cholera.
Roth denkt dat de druk van een internationaal onderzoek kan helpen. "Terwijl de onderhandelingen nog bezig zijn, gedraagt Saudi-Arabië zich ineens beter. Het is geen toeval dat nu ineens wordt aangekondigd dat vrouwen auto mogen rijden. Ze voelen de druk en proberen concessies te doen."
Hij vervolgt: "Dat leert mij: als je echt een onafhankelijk internationaal onderzoek instelt en Saudi-Arabië constant op de vingers kijkt, dat ze zich dan beter moeten gedragen en dat kan duizenden Jemenieten redden."
