"Dit is het beste systeem in de wereld." Vakbondsman Simon Vedel Villumsen legt enthousiast uit hoe het Deense model in elkaar zit. "Bedrijven kunnen mensen makkelijk ontslaan met een lage ontslagvergoeding, maar werknemers kunnen ook snel nieuw werk vinden.”
Daarnaast hoeven werkgevers een zieke werknemer maar drie weken door te betalen, in Nederland is dat twee jaar. Ook ontslag na langdurige ziekte is opmerkelijk verschillend geregeld: in Denemarken mag een zieke werknemer na 120 dagen ontslagen worden, in Nederland is dat onmogelijk.
Ondernemer Mads Raaschou heeft een meubelmakersbedrijf in een voorstad van Kopenhagen. Toen in 2008 de crisis toesloeg, moest hij de helft van zijn werknemers ontslaan. "Ik vond dat afschuwelijk om te doen, maar anders had ik mijn bedrijf moeten sluiten." Ondertussen bloeit het bedrijf volop en is het aantal werknemers vervijfvoudigd.
Werklozen hebben in Denemarken een goed vangnet. De werkloosheidsuitkering is hoog: 90 procent van het laatst verdiende loon. Ter vergelijking: In Nederland is dat 70 procent. De duur van de uitkering, maximaal twee jaar, is in beide landen gelijk.
Een ander uitgangspunt van het Deense 'flexicurity' model is het activeren van werkzoekenden en werknemers. Er is veel geld voor scholing en werklozen worden aangemoedigd om werk te zoeken. Zij worden hierin actief begeleid.
Werkloze Lars Jensen maakt hier nu gebruik van. Vlak voor de kerst werd hij ontslagen en nu wordt hij omgeschoold tot vrachtwagenchauffeur. "Het was afschuwelijk en ik dacht, ‘wat moet ik nu?’ Maar het ontslag dwong mij om iets anders te doen. Ik ben bijna vijftig en je kunt ook als 70-jarige nog vrachtwagen rijden."
Lars vindt het wel even wennen om weer in de schoolbanken te zitten: "Het is zes weken echt hard studeren." Het activeren van werklozen lijkt te werken: in Denemarken zijn werkzoekenden gemiddeld 4 maanden werkloos, in Nederland is dat 24 maanden.
Toch is er ook kritiek: het Deense model is het duurste model van alle OESO-landen. Vooral tijdens de crisis bleek het bijna onbetaalbaar te worden. De uitkeringsduur is toen teruggedrongen van vier naar twee jaar en de hoogte van de uitkering steeg niet mee met de lonen. Het maximum ligt nu op ongeveer 2248 euro per maand.
Het 'security' gedeelte van 'flexicurity' wordt dus steeds verder afgebouwd. Toch is er in Denemarken nog steeds draagvlak voor het unieke model.
