De schok was groot, toen afgelopen maandag een internationale groep journalisten een wirwar aan brievenbusfirma’s, onduidelijke vennootschappen en witwasconstructies van het Panamese trustkantoor Mossack Fonseca publiceerde in de Panama Papers.
Vandaag werd bekend dat ook ontwikkelingsorganisatie Solidaridad, dat zich wereldwijd inzet voor duurzame ontwikkeling, gebruik maakt van brievenbusfirma's in Panama, Hongkong en Zuid-Afrika. Directeur Nico Roozen reageert vandaag: "Het is helemaal niet onze moraliteit om belasting te ontwijken."
In Nieuwsuur is vanavond te gast: Christiaan Vos, fiscaal-econoom en filosoof. "Niemand betaalt graag veel belasting. Maar de manier waarop de allerrijksten hun fiscale zaakjes regelen, bijvoorbeeld via Panama, is immoreel. Hoog tijd dat de staat ons daartegen beschermt", zegt hij.
'Geen beste week'
Namen van politieke kopstukken als president Petro Poroshenko van Oekraïne, president Mauricio Macri van Argentinië, de IJslandse premier Sigmundur David Gunnlaugsson en de Britse premier David Cameron, doken vorige week ook op in de Panama Papers. Met al snel politieke gevolgen: de IJslandse premier Gunnlaugsson ontkent eerst nog miljoenen te hebben weggesluisd, maar treedt een dag later toch af, na protesten van de bevolking.
Ook de Britse premier David Cameron gaat door het stof en geeft inmiddels toe dat hij beter had kunnen omgaan met de rel rondom zijn familiefinanciën. Op een bijeenkomst met partijgenoten beloofde hij dat hij zo'n situatie in het vervolg anders zal aanpakken. "Het is geen beste week geweest", concludeerde hij.
De leider van de Conservatieven kwam in opspraak omdat in de Panama Papers staat dat zijn in 2010 overleden vader aandelen in belastingparadijzen had. De premier ontkende in eerste instantie dat hij daarmee te maken had. Donderdag gaf hij toe dat dit niet klopte. Hij verkocht zijn aandelen in 2010 voor dertigduizend pond, erkende hij in een gesprek op de Britse televisie.
Lessen
Volgens correspondent Tim de Wit heeft de geloofwaardigheid van Cameron hierdoor een deukje opgelopen. "Cameron zal zeker de komende dagen nog een hoop vragen moeten beantwoorden."
Naast politici kwamen deze week ook zakenlieden en topsporters in de problemen. Een van hen is voetballer Lionel Messi, die meteen reageert en zegt dat de beschuldigingen van belastingfraude en witwassen "vals en smadelijk" zijn.
Nederlandse namen
Niet veel later komen de eerste Nederlandse namen naar buiten. Zoals die van commissaris Bert Meerstadt bij ABN Amro en jeneverbedrijf Lucas Bols. Hij ontkent, maar treedt wel terug.
Opvallendste Nederlandse naam is die van oud-voetballer Clarence Seedorf, die voor zijn motorraceteam een sponsorcontract afsloot met de Italiaanse juwelier Morellato voor ruim zes ton. Daarna is het contract een aantal malen verkocht via een bedrijf op de Maagdeneilanden. Uiteindelijk werd het drie miljoen euro waard. Onduidelijk is of het verschil van 2,4 miljoen euro naar de twee compagnons van de oud-voetballer is gegaan of naar Seedorf zelf.
De adviseur die voor Seedorf een gunstige belastingconstructie heeft bedacht, zegt dat de voetballer van niks weet en onschuldig is.
Onzichtbaar
Volgens Christiaan Vos laten de Panama Papers zien wat al vele decennia aan de hand is. "Er zijn meer mensen met veel geld. En er zijn meer mogelijkheden om belasting te ontwijken. Er is misschien dan wel niks nieuws onder de zon, maar de schaal is veel groter geworden en daarmee, zoals de Franse econoom Thomas Piketty onderbouwd laat zien, de ongelijkheid in de wereld ook."
"De één procent superrijken van deze aarde heeft bijna de helft van het wereldvermogen in handen. En dat vermogen willen de superrijken beschermd hebben, niet zichtbaar, maar het liefst onzichtbaar. Het levert hopelijk een gevoel van urgentie bij politici op dat wél leidt tot goede wetten en internationale afspraken."