'Claim IS steeds geloofwaardiger' • BBC ontleedt Russische deepfake video

Nieuw blog

We sluiten dit blog af en gaan verder in dit nieuwe liveblog.

Eerste slachtoffers geïdentificeerd

In Rusland is de balans opgemaakt van de eerste dag na de terreuraanslag in de Crocus City Hall. De Russische onderzoekscommissie in de voorstad van Moskou heeft het dodental voorlopig vastgesteld op 133. Russische media melden dat er nog ruim honderd mensen in het ziekenhuis liggen, van wie tientallen ernstig gewond zijn. Ook is het bergingswerk in de door brand verwoeste concertzaal nog niet afgerond.

Het Russische ministerie van Volksgezondheid heeft een eerst lijst gepubliceerd waarop 29 slachtoffers zijn geïdentificeerd. De meeste van hen zijn in de veertig. Ze waren volgens het ministerie uit verschillende delen van het land naar de zaal gekomen voor een concert van een Russische rockband.

President Poetin legde vandaag op televisie een verband tussen de aanslagplegers en Oekraïne, maar voor de bewering heeft hij geen enkel bewijs geleverd. Oekraïne ontkent elke betrokkenheid en zegt dat de strijd tegen Rusland op het slagveld wordt gevoerd.

Een dag na de aanslag in Rusland

'Claim IS steeds geloofwaardiger'

Terwijl Rusland er alles aan doet om Oekraïne als schuldige aan te wijzen voor de aanslag in de Crocus City Hall gisteravond, zeggen terrorisme-experts dat de claim van terreurgroep Islamitische Staat (IS) steeds geloofwaardiger wordt.

Persbureau Reuters sprak met verschillende deskundigen op het gebied van terrorisme en veiligheid. Zij zeggen dat de terreuraanslag past in een patroon van eerdere aanvallen van leden en aanhangers van IS. "ISIS-K is de afgelopen twee jaar gefixeerd op Rusland en heeft Poetin regelmatig bekritiseerd in zijn propaganda", zegt onderzoeker Colin Clarke van de onderzoeksgroep Soufan Center in New York.

De Duitser Peter Neumann, expert op het gebied van terrorisme en politiek geweld, zegt dat de verantwoordelijkheidsclaim, de werkwijze, de herkomst van de mogelijke schutters (Centraal-Azië) en het feit dat de Verenigde Staten hebben gewaarschuwd voor een naderende "extremistische" aanval, allemaal wijzen op IS.

Het enige element dat niet in het rijtje past, is volgens de deskundigen dat IS zegt dat de daders zijn ontsnapt. Bij andere typische IS-aanvallen zijn de daders bereid te sterven en bovendien verwachten zij neergeschoten te worden door veiligheidstroepen.

Vooralsnog rept president Poetin met geen woord over Islamitische Staat. Hij probeert zonder bewijs een link te leggen met Oekraïne. De Russische staatsomroepen gaan daarin mee en brachten een nepvideo om Oekraïne zwart te maken.

BBC ontleedt Russische deepfake video

De BBC heeft een video, die veelvuldig gedeeld wordt door Russische media, ontleed en concludeert dat deze nep is. Een grote Russische zender, NTV, zond de video uit waarin de hoogste veiligheidsfunctionaris van Oekraïne lijkt te zeggen: "Het is leuk in Moskou vandaag. Ik vind het erg leuk. Ik zou graag willen geloven dat we dit vaker voor ze regelen."

Analisten van de BBC concluderen dat de video met behulp van AI-gegenereerde audio is gemaakt. In een poging Oekraïne de schuld te geven van de aanslag op de concertzaal gisteravond in Krasnogorsk, ten noordwesten van Moskou.

De video blijkt een samenstelling te zijn van twee interviews die de afgelopen week zijn uitgezonden in Oekraïne. Een video dateert van 19 maart, daarin wordt de veiligheidsfunctionaris geïnterviewd. Ook is er voor de nepvideo gebruik gemaakt van een interview met het hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst. De presentatoren dragen in de video die is gepubliceerd door Russische media exact dezelfde kleding én zitten bovendien voor dezelfde achtergrond.

Het citaat van de veiligheidsfunctionaris is niet te horen in die beide video's, waardoor de BBC concludeert dat zijn stem met behulp van AI is gegenereerd.

In beeld: Crocus City Hall een dag na de aanslag

Rusland: 'Vier terroristen geen Russische burgers'

Volgens het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken zijn de vier gearresteerde terroristen geen Russische burgers. Vanochtend meldde de Russische veiligheidsdienst FSB dat vier terroristen die direct betrokken waren bij de aanslag waren gearresteerd. In totaal zijn in Rusland elf mensen opgepakt.

Waar de verdachten dan wel vandaan komen, wat hun identiteit is en in opdracht van wie ze handelden, wordt door de Russische autoriteiten niet gemeld. De aanslag is opgeëist door Islamitische Staat.

IS deelt naar eigen zeggen foto van IS'ers die aanslag pleegden

Terreurgroep Islamitische Staat (IS) heeft op Telegram een foto gedeeld van vier leden van IS die de aanslag zouden hebben gepleegd. Dat meldt persbureau Reuters. IS heeft gisteravond de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist en stelt dat die "binnen de context van de oorlog tussen Islamitische Staat en landen die tegen de islam vechten" moet worden gezien.

Welke tak van IS de aanslag zou hebben gepleegd, zegt de terreurgroep niet. Rusland heeft nog niet gereageerd op de claims van IS.

Toespraak Poetin over aanslag in Moskou

President Poetin heeft in een korte toespraak op de Russische staatstelevisie de aanslag in een concerthal in Moskou "een barbaarse terroristische daad" genoemd. Volgens Poetin is er een link tussen de aanslag in Moskou en Oekraïne. Dat land ontkent alle betrokkenheid bij de aanslag.

Rusland: 'Dodental opgelopen naar 133'

Het Russische onderzoeksteam dat de terroristische aanslag onderzoekt, meldt dat het dodental is opgelopen naar 133. Het is nog onduidelijk hoeveel mensen, en in wat voor toestand, er nog in het ziekenhuis liggen.

Correspondent Rusland: 'Russen zwijgen over IS'

Poetin reageert op aanslag en legt ongefundeerde link met Oekraïne

De Russische president Poetin heeft in een toespraak op de Russische televisie beweerd dat de aanslagplegers op weg waren naar Oekraïne en dat dat land hen wilde toelaten. Eerder was dat al door Russische media gemeld. Voor de claim is geen enkel bewijs geleverd. Oekraïne zei gisteren meteen op geen enkele manier bij de aanslag betrokken te zijn.

De aanslag is opgeëist door IS en Poetin zei daar niets over.

Poetin zei verder dat alle betrokkenen van de aanval op de de Crocus City Hall bij Moskou zijn gearresteerd en dat ze allemaal zullen worden gestraft. Poetin zei niets over hun identiteit en door wie ze volgens hem waren gestuurd.

Poetin kondigde verder voor morgen een dag van nationale rouw af.

Oekraïne: betrokkenheid Oekraïne weer een leugen uit Rusland

Oekraïne was niet betrokken bij de aanslag bij Moskou en beweringen over een Oekraïense link "hebben niets met de werkelijkheid te maken". Dat heeft een woordvoerder van de Oekraïense militaire spionagedienst gezegd.

"Dit is natuurlijk weer een leugen van de Russische speciale diensten, die niets met de werkelijkheid te maken heeft", citeert Reuters woordvoerder Andri Joesov van het belangrijkste inlichtingenbureau van het Oekraïense ministerie van Defensie.

"Oekraïne was uiteraard niet betrokken bij deze terreuraanval. Oekraïne verdedigt zijn soevereiniteit tegen Russische indringers, bevrijdt zijn eigen grondgebied en vecht tegen het leger van de bezetter om militaire doelen, niet met burgers."

De opmerkingen van Joesov komen overeen met die van presidentieel adviseur Podoljak, die elke Oekraïense betrokkenheid meermaals heeft ontkend. Podoljak schreef vandaag op X dat "elke poging om Oekraïne in verband te brengen met de terroristische aanslag absoluut onhoudbaar is".

Europese Commissie-voorzitter veroordeelt aanslag Moskou

Voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen heeft inmiddels ook de aanslag veroordeeld. "Ik veroordeel de terroristische aanval op burgers in de Crocus City Hall in Moskou, opgeëist door Islamitische Staat, krachtig. Mijn gedachten zijn bij de slachtoffers en hun families in deze tragische tijd", zegt ze op X.

Russen in de rij om bloed te doneren na aanslag

In het centrum van Moskou staan honderden mensen die bloed willen doneren voor de slachtoffers van de aanslag in de rij. Het hoofd van de regionale bloedbank in Moskou heeft gezegd dat er inmiddels genoeg bloed is, meldt staatsomroep Interfax.

Paraguay ziet af van duel met Rusland

Paraguay heeft zich afgemeld voor de voetbalinterland tegen Rusland, die maandag in Moskou gepland stond.

"Als teken van respect voor het Russische volk en om de fysieke integriteit van onze atleten te beschermen, heeft het Paraguayaanse nationale team besloten de vriendschappelijke wedstrijd tegen het Russische nationale team te annuleren", zo liet de bond weten.

Video: Russen leggen bloemen bij concertzaal waar aanslag gepleegd is

Vanochtend kwamen de eerste mensen bloemen leggen bij de concertzaal waar de aanslag is gepleegd.

Extra NOS Journaal over de aanslag in Moskou

Om 12.00 uur is er een extra uitzending van het NOS Journaal over de aanslag in Moskou. De uitzending is hier te kijken. Om 13.00 uur is er opnieuw een NOS Journaal.

Video toont verwoesting concertzaal na aanslag

Op beelden van reddingswerkers is de ravage in de concertzaal goed te zien. Er is nog maar weinig van over: delen van het gebouw zijn ingestort. Reddingswerkers zoeken naar lichamen en beginnen met puinruimen.

Dodental loopt op naar 115

Het aantal dodelijke slachtoffers door de aanslag is opgelopen naar 115. Dat meldt het team dat onderzoek doet naar de aanslag. Het is onduidelijk hoeveel mensen nog in het ziekenhuis liggen.

Extra NOS Journaal over de aanslag in Moskou

Om 11.00 uur was er een extra uitzending van het NOS Journaal over de aanslag in Moskou. De uitzending is hier terug te kijken. Om 12.00 uur is er opnieuw een extra uitzending.

Russische oud-generaal: 'Antwoord op slagveld als Oekraïne er achter zit'

Als Oekraïne achter de aanslag van vrijdag zit, moet er "een duidelijk antwoord op het slagveld" komen. Zo wordt voormalig generaal en parlementslid Andrej Kartapolov geciteerd door persbureau RIA Novosti. De Oekraïense presidentieel adviseur Podoljak zei gisteren dat Kyiv niets met de aanval te maken heeft.

Vier terroristen die direct betrokkenen waren bij de aanslag zijn volgens de FSB gearresteerd. In totaal zijn er elf mensen gearresteerd, meldde de inlichtingendienst die daarop zei dat de aanslagplegers op weg waren naar Oekraïne en daar ook contacten hadden.

De Amerikaanse ambassade in Rusland had eerder deze maand gewaarschuwd dat ze bepaalde plekken waar veel mensen samenkomen moesten mijden vanwege de kans op aanslagen. Een bron bij de Russische inlichtingendienst bevestigt aan RIA Novosti dat er inderdaad informatie is ontvangen uit de VS over de voorbereiding van terroristische aanslagen in Moskou. Maar die informatie bevatte geen details, aldus de bron.

Terrorisme-expert Bibi van Ginkel: 'Dat IS achter de aanval zou zitten is best voorstelbaar'

Hubert Smeets: 'Rusland en Poetin hebben waarschuwingen IS-aanslag weggewuifd'

Hubert Smeets van het Kennisplatform 'Raam op Rusland', is verbaasd dat Rusland de aanslag niet heeft voorkomen, maar na nog geen dag wel al zegt alles te weten over de schuldigen en de mogelijke connectie met Oekraïne.

FSB: 'Terroristen waren op weg naar Oekraïne'

De Russische veiligheidsdienst meldt dat de gearresteerde terroristen op weg waren naar de grens met Oekraïne en dat ze contacten hadden in Oekraïne. Oekraïne heeft eerder alle betrokkenheid bij de aanslagen ontkend.

Het Russische staatspersbureau Ria Novosti deelde een foto van de witte Renault waarin de aanslagplegers gevlucht zouden zijn. De foto zou genomen zijn in de regio Brjansk, op 370 kilometer ten zuidwesten van Moskou:

Extra NOS Journaal over de aanslagen in Moskou

Kijk naar de extra uitzending van het NOS Journaal over de aanslag in Moskou. De uitzending is hier terug te kijken. Om 11.00 uur en 12.00 uur zijn er opnieuw extra uitzendingen.

In beeld: bloemen bij geïmproviseerd monument bij concertzaal

Dodental aanslag stijgt naar 93

Het aantal dodelijke slachtoffers door de aanslag is opgelopen naar 93. Dat melden verschillende Russische media op basis van informatie van het team dat onderzoek doet naar de aanslag. De verwachting is dat het dodental nog verder oploopt.

Correspondent Geert Groot Koerkamp over de situatie in Moskou

'Vier terroristen aanslag gearresteerd'

De Russische veiligheidsdienst FSB heeft aan de Russische president Poetin gemeld dat vier terroristen die direct betrokkenen waren bij de aanslag zijn gearresteerd. In totaal zijn er elf mensen gearresteerd, zo citeert persbureau Interfax het Kremlin. Er wordt verder gewerkt aan het identificeren van meer medeplichtigen, meldt Interfax.

Extra NOS Journaal op NPO 1 en online

Kijk naar de extra uitzending van het NOS Journaal over de aanslag in Moskou. De uitzending is hier terug te kijken. Om 10.00 uur, 11.00 uur en 12.00 uur zijn er opnieuw extra uitzendingen.

Rutte: 'Beelden gaan door merg en been'

'Twee verdachten aanslag aangehouden in Brjansk'

Er zijn twee mensen gearresteerd die ervan verdacht worden betrokken te zijn geweest bij de aanslag. Ze zouden zijn opgepakt in de Russische regio Brjansk, 370 kilometer ten zuidwesten van Moskou, na een autoachtervolging. Dat heeft Russisch parlementslid Alexander Khinshtein in een bericht op Telegram bekendgemaakt.

Andere verdachten zouden te voet naar een nabijgelegen bos zijn gevlucht, zei Khinshtein.

Nog 107 mensen op lijst met gewonden

Er liggen nog 107 mensen in het ziekenhuis die gewond zijn geraakt bij de aanslag. Dat blijkt uit een lijst die door het ministerie van Volksgezondheid is gepresenteerd en wordt gedeeld door het Russische staatspersbureau RIA Novosti.

Extra uitzendingen vanwege aanslag Moskou

De NOS maakt vanochtend extra nieuwsuitzendingen vanwege de aanslag in Moskou van gisteravond. Hierin houden we je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en schakelen we live met Moskou en onze correspondent Geert Groot Koerkamp.

De extra NOS Journaals zijn te zien via de NOS app, NOS.nl en NPO 1 om 9.00 uur, 10.00 uur, 11.00 uur en 12.00 uur.

Ook via NPO Radio 1 blijf je op hoogte van het laatste nieuws uit Moskou. Elk half uur zijn er extra nieuwsbulletins over de situatie in Moskou.

'Drie kinderen omgekomen bij aanslag'

Onder de dodelijke slachtoffers van de aanslag zijn drie kinderen. Dat meldt het Russische staatspersbureau RIA Novosti op basis van een verklaring van het regionale ministerie van gezondheidszorg. Zo meteen rond acht uur Nederlandse tijd wordt een lijst van slachtoffers gepubliceerd.

Geert Groot Koerkamp: 'Dodental gaat nog oplopen'

'Wapens gevonden die zijn gebruikt bij aanslag'

De Russische overheid heeft beelden vrijgegeven van het onderzoek in het theater. Er worden wapens getoond die de terroristen zouden hebben achtergelaten na de aanslag gisteravond.

Ochtendbeeld uit Moskou

Dit zijn de eerste ochtendbeelden vanuit Krasnogorsk, ten noordwesten van Moskou. Er komen nog steeds rookwolken uit het theater waar gisteravond gewapende mannen binnendrongen en een aanslag pleegden.

Russen op de Krim branden kaarsjes en leggen bloemen als steunbetuiging

'Brand concertgebouw bijna helemaal geblust'

De brand in het Crocus City Hall is nagenoeg helemaal geblust, zegt de gouverneur van Moskou op Telegram. Hij zegt dat er hier en daar nog wel wat brandhaardjes zijn in het gebouw. Volgens de gouverneur kunnen de hulpdiensten de concertzaal in.

Arabische landen veroordelen aanslag

Verschillende Arabische landen hebben de aanslag in Moskou veroordeeld. De Verenigde Arabische Emiraten hebben het over "criminele daden". Het land zegt "alle vormen van geweld en terrorisme" af te wijzen die de veiligheid en stabiliteit bedreigen en "in strijd zijn met het internationale recht".

Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken van Saudi-Arabië zegt dat het belangrijk is om alle vormen van extremisme en terrorisme te bestrijden. Het ministerie condoleert de families van de slachtoffers, de Russische regering en het Russische volk. De koning en de kroonprins hebben een persoonlijk bericht met condoleances aan de Russische president Poetin gestuurd, zegt het Russische staatspersbureau RIA.

Vanuit Egypte zijn ook berichten aan Rusland gestuurd. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt solidair te zijn met Rusland. En Jordanië, Syrië en het bestuur van de Palestijnse gebieden veroordeelden de aanslag eveneens.

'99 slachtoffers in ziekenhuis opgenomen'

Het Russische ministerie van Noodsituaties zegt dat er 99 slachtoffers in het ziekenhuis zijn opgenomen. Eerder werd nog gesproken over 115 slachtoffers in het ziekenhuis. Volgens de Russische autoriteiten zijn 60 mensen omgekomen en liggen 60 mensen "in serieuze toestand" in het ziekenhuis. In totaal zijn zo'n 145 mensen gewond geraakt bij de aanslag.

'Poetin wenst slachtoffers spoedig herstel'

De Russische president Poetin wenst de slachtoffers van de aanslag een spoedig herstel. Dat zegt vicepremier Tatjana Golikova. Poetin heeft vooralsnog zelf nog geen verklaring afgegeven over de aanslag waarbij zeker 60 mensen zijn omgekomen.

'Kremlin zal altijd zoeken naar een link met Oekraïne'

Islamitische Staat (IS) heeft de aanval op het muziektheater opgeëist, maar Moskou lijkt nog niet overtuigd. Zo wordt er ook in de richting van Oekraïne gewezen of naar de Russische milities die binnen hun eigen land vechten tegen de Russische president Poetin.

Hoewel terreur-experts het bericht van IS als geloofwaardig bestempelen, denkt Ruslandkenner Hubert Smeets dat waar de verdachten ook worden gevonden, het Kremlin altijd zal zoeken naar een link met Oekraïne. "Want dat is op dit moment hoofdvijand nummer 1."

Dodental loopt verder op, Russische media melden ook doden door brand

Volgens de Russische autoriteiten zijn er zeker 60 doden gevallen, citeert het Russische staatspersbureau Ria Novosti de autoriteiten. Dat aantal kan nog oplopen, schrijft Ria Novosti.

Anderen spreken over 70 doden. Er zouden meerdere dodelijke slachtoffers zijn aangetroffen die zich verstopt hadden tijdens de schietpartij. Zij zouden zijn omgekomen door verstikking door de brand die werd gesticht in het concertgebouw.

De Russische veiligheidsdienst FSB bevestigde eerder dat er zeker 40 doden en ruim honderd gewonden waren. De gezondheidsautoriteiten publiceerden later een lijst met daarop 145 gewonden. 115 slachtoffers zouden in het ziekenhuis zijn behandeld. Zeker zestig van hen zouden in "serieuze toestand" verkeren.

Amerikaanse functionarissen: IS achter aanslag

Amerikaanse functionarissen hebben bevestigd dat Islamitische Staat achter de aanslag in Moskou zit, melden The New York Times en persbureau Reuters. Eerder op de avond eiste een tak van de terroristische organisatie de aanslag al op.

De Verenigde Staten hadden begin deze maand informatie verzameld dat er een aanslag ophanden in Moskou zou zijn van de Afghaanse tak van IS. Leden van ISIS-K, zoals de Afghaanse tak heet, zijn al enige tijd actief in Rusland, zegt een van de functionarissen. De groep zou de afgelopen twee jaar "gefixeerd zijn op Rusland".

De VS heeft Rusland in de afgelopen weken gewaarschuwd voor een mogelijke aanval. "We hebben de Russen op een passende wijze gewaarschuwd", zegt een van de functionarissen op anonieme basis.

"ISIS-K beschuldigt Rusland ervan het bloed van moslims aan zijn handen te hebben, verwijzend naar de interventies in Afghanistan, Syrië en Tsjetsjenië." De groep zou veel kritiek hebben geuit op de Russische president Poetin.

Oekraïne: 'Russische beschuldigingen geplande provocatie van het Kremlin'

Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in een verklaring beschuldigingen van Russische functionarissen dat Oekraïne betrokken zou zijn bij de aanval op het muziektheater te zien als een "geplande provocatie van het Kremlin". Met de beschuldigen zouden zij onder meer "anti-Oekraïense hysterie" willen aan wakkeren in de Russische samenleving. Ook zou dit bedoeld zijn om Oekraïne internationaal gezien in het diskrediet te brengen.

Een adviseur van de Oekraïense president Zelensky ontkende eerder deze avond al dat Oekraïne betrokken was bij de aanval op het muziektheater. Adviseur Podoljak zei daarbij te verwachten dat Rusland het geweld zal aangrijpen om de strijd in Oekraïne te intensiveren.

Macron veroordeelt aanslag, spreekt van terrorisme

De Franse president Macron heeft de aanslag in Moskou veroordeeld. In een verklaring spreekt hij van "een terroristische aanval die is opgeëist door Islamitische Staat".

Hij zegt dat Frankrijk solidair is met de slachtoffers van de schietpartij.

Bord tegenover concertzaal: 'Wij rouwen'

Op een digitaal bord recht tegenover de Crocus City Hall is een bericht geplaatst met de tekst "wij rouwen" en de datum van vandaag. Boven de tekst staat een brandende kaars.

VN-baas veroordeelt de aanslag, betuigt medeleven aan nabestaanden

Secretaris-generaal Guterres van de VN heeft de aanslag in Moskou "op de sterkst mogelijke manier veroordeeld", zegt zijn woordvoerder. "De secretaris-generaal betuigt zijn diepe medeleven aan de nabestaanden, het volk en de regering van de Russische federatie. Hij hoopt op een spoedig herstel voor de gewonden."

Sint-Petersburg neemt maatregel

Net als in Moskou worden in de tweede stad van het land, Sint-Peterburg, alle grote bijeenkomsten dit weekend geschrapt. De gouverneur van de stad zegt dat het uit piëteit met Moskou gebeurt. "Petersburgers zijn geschokt door deze tragedie."

Hij voegde eraan toe dat de veiligheidsmaatregelen worden aangescherpt in de stad, zonder daarover in detail te treden. Hij zei wel het vooral gaat over de infrastructuur van de stad en plekken waar veel mensen samenkomen.

De gouverneur zei dat zijn hulpdiensten klaarstaan om zo nodig de collega's in Moskou te ondersteunen.

Reactie Buitenlandse Zaken

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft op X gereageerd op de aanval in Moskou. Het zegt geschokt te zijn door de verschrikkelijke beelden in de Russische hoofdstad. "Onze gedachten zijn bij de slachtoffers en hun families." Demissionair premier Rutte heeft nog niet gereageerd op het nieuws.

'IS claimt aanval op muziektheater'

Islamitische Staat (IS) claimt achter de aanval in het muziektheater te zitten, melden persbureaus Reuters en AFP op basis van een Telegram-bericht van de terreurgroep. Meerdere schutters openden het vuur in een concertzaal in Moskou. Er zijn zeker veertig doden en meer dan honderd gewonden gemeld.

Op sociale media circuleren foto's en namen van mannen die volgens Russische media vanavond op een opsporingslijst zijn gezet.

Moskou laakt ontkenning Witte Huis

Woordvoerder Maria Zacharova van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken reageert geprikkeld op de conclusie van het Witte Huis dat er op het eerste gezicht geen sprake lijkt van Oekraïense betrokkenheid bij het geweld in Moskou. "Hoe kan iemand midden in deze tragedie al conclusies trekken over iemands onschuld?", citeert het staatpersagentschap Spoetnik haar.

"Als de VS daar betrouwbare informatie over heeft, moet dat onmiddellijk gedeeld worden met Rusland. En als dat er niet is, dan heeft het Witte Huis niet het recht iemand vrij te pleiten."

"Alle betrokkenen zullen worden geïdentificeerd door de autoriteiten", beloofde ze.

'Poetins eigen Russische Garde maakt jacht op de daders'

Het Russische persbureau Interfax zegt dat speciale eenheden van de Russische Garde jacht maken op de daders van het bloedbad in de Crocus City Hall. De Russische Garde is een elite-eenheid die rechtstreeks onder bevel van president Poetin staat. Bij de oprichting, in 2016, telde de eenheid circa 4000 man. Poetin benoemde de chef van zijn persoonlijke lijfwacht tot commandant.

Eerder vanavond gingen beelden rond van arrestaties, gemaakt bij het theatergebouw. Het is onduidelijk of de mensen die werden opgepakt iets met de aanval te maken hebben. Op sociale media was een foto te zien van een witte Renault waarnaar zou worden gezocht. Daarmee zouden de daders hebben weten weg te komen. Ook dit is niet van officiële zijde bevestigd.

Meerdere doden op de grond voor het concertgebouw

Gouverneur van regio Moskou schrikt van knal

Gouverneur Vorobjov van Moskou spreekt van een tragedie. Hij wordt opgeschrikt door een knal en neerkomend puin van het gebouw.

Condoleances van internationale gemeenschap

In veel landen is geschokt gereageerd op de aanval in Moskou. De Amerikaanse ambassade in de Russische hoofdstad spreekt van een schok en condoleert de Russische bevolking. De ambassade adviseert Amerikanen om de omgeving van de concertzaal te mijden.

Het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in gedachten bij de slachtoffers van de schietpartij te zijn en bij het Russische volk. Een woordvoerder van EU-buitenlandchef Borrell zegt dat de EU alle aanvallen op burgers veroordeelt. "Onze gedachten zijn bij alle getroffen Russische burgers."

Turkije veroordeelt de schietpartij en noemt het een "terroristische aanslag". De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Fidan heeft vanavond gebeld met zijn Russische collega Lavrov.

'Verantwoordelijkheid nog niet opgeëist'

Het is volgens Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp nog niet duidelijk wie er achter het geweld in Moskou zit. Er zijn nog geen berichten dat de aanval is opgeëist. "We tasten dus nog volledig in het duister."

Het viel hem op dat de officiële reactie in Rusland pas laat op gang kwam. Zo werd de reguliere programmering op tv aanvankelijk niet onderbroken. Inmiddels zijn er wel extra journaals uitgezonden. Ook kwam er pas na een uur een eerste officieel bericht over slachtoffers, op dat moment 40 doden en 100 gewonden. Groot Koerkamp: "Dat aantal kan nog oplopen. We weten dat sommige gewonden er slecht aan toe zijn en we weten nog maar weinig over wat er zich binnen precies heeft afgespeeld."

Inmiddels heeft de overheid de paraatheid wel opgeschaald. "De Nationale Garde meldt dat men op zoek is naar de daders. Het gebied rond het complex is afgegrendeld en bij de uitgangen van metro's in de buurt worden passagiers en hun bagage gecontroleerd. Ook op de uitvalswegen van Moskou vinden controles plaats, horen we. Bovendien zijn winkelcentra geëvacueerd en gesloten en alle evenementen de komende dagen afgelast."

Ooggetuige: 'Ik zag mensen op de grond liggen'

Concertgangers die in het zalencomplex aanwezig waren doen hun verhaal. Een ooggetuige zegt in gesprek met persbureau Reuters dat hij veel gewonde mensen heeft gezien. "Ik zag mensen op de grond liggen tijdens de schietpartij." Hij kan niet zeggen hoeveel gewonden hij zag liggen, maar spreekt van "zeker een dozijn".

Een andere concertbezoeker zegt helemaal niets van de schietpartij te hebben meegekregen. Hij spreekt ook niet van paniek op de plek waar hij was. "We zijn gewoon rustig naar buiten gelopen."

Witte Huis: geen verband met waarschuwing

Het Witte Huis zegt dat er geen verband lijkt te zijn tussen de gebeurtenissen van vanavond en de waarschuwing die de Amerikaanse ambassade in Moskou begin deze maand gaf. In aanloop naar de Russische verkiezingen adviseerde de ambassade Amerikaanse staatsburgers grote bijeenkomsten te mijden uit vrees voor aanslagen. De Nederlandse ambassade nam die waarschuwing over en raadde aan weg te blijven bij bijvoorbeeld winkelcentra en concerten.

"Er was volgens mij geen verband met deze specifieke aanval", zei woordvoerder John Kibry van de Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis. "Ik ben me er niet van bewust dat we vooraf enige kennis hadden van deze vreselijke aanval."

Kirby vulde aan dat er op het eerste gezicht geen sprake lijkt van Oekraïense betrokkenheid bij de dodelijke schietpartij. "Het is nog vroeg en we kijken ernaar, maar ik zie geen verband met Oekraïne." Hij vulde aan dat de VS Oekraïne afraadt aanvallen uit te voeren in Rusland en deze ook niet faciliteert.

Kort extra NOS Journaal om 22.20 uur

Vanwege de aanval in Moskou op de concertzaal is er rond 22.20 uur op NPO 1 een kort extra NOS Journaal. Dat wordt uitgezonden na Een huis vol emigreert en voor Op1.

Wat we nu weten

Om 20.00 uur plaatselijke tijd (18.00 uur in Nederland) drongen gewapende mannen in camouflagekleding de Crocus City Hall in de regio Moskou binnen. Een rockband zou daar een optreden geven.

De mannen openden met automatische wapens het vuur op de aanwezigen in de entreehal. Daarna gingen ze de theaterzaal binnen. Ook daar werd geschoten. Daarnaast is brand gesticht.

Het Kremlin zegt dat het om een terroristische aanslag gaat. Volgens de veiligheidsdienst FSB zijn veertig mensen doodgeschoten en honderd mensen gewond geraakt.

De Russische justitie is een strafrechtelijk onderzoek begonnen. De Russische oud-president Medvedev zegt dat zijn land hard zal terugslaan als blijkt dat "de terroristen van het regime in Kyiv erachter zitten". Een adviseur van de Oekraïense president Zelensky ontkent dat zijn land iets met de gebeurtenissen in Moskou te maken heeft.

'Brand onder controle'

De brand in het concertgebouw aan de rand van Moskou zou inmiddels onder controle zijn gebracht door de brandweer. Het vuur is nog niet uit, maar volgens persbureau Interfax is voorkomen dat het vuur zich verder verspreidt door het gebouw.

Het vuur ontstond toen schutters explosieven lieten afgaan. Volgens Interfax is de hele voorgevel van het gebouw in vlammen opgegaan.

Video: veel vluchtende mensen op straat in omgeving muziekgebouw

Op videobeelden op sociale media, die zijn geverifieerd door de NOS, is te zien hoe honderden mensen proberen te vluchten in de omgeving van het concertgebouw nabij Moskou.

Oekraïne ontkent betrokkenheid

Een adviseur van de Oekraëinse president Zelensky ontkent dat zijn land betrokken was bij de gebeurtenissen in Moskou. "We hebben er niets mee te maken", zegt Mychajlo Podoljak. Hij voegde eraan toe dat terrorisme niets oplost en "de strijd alleen beslecht zal worden op het slagveld".

Podoljak is ervan overtuigd dat Rusland dit geweld zal aangrijpen om de strijd in Oekraïne te intensiveren. Hij gaat ervan uit dat Moskou de gebeurtenissen zal aangrijpen voor "militaire propaganda" en "genocidale aanvallen".

Vergelding

De Russische oud-president Medvedev, een hardliner als het gaat om Oekraïne, zegt dat zijn land hard zal terugslaan als blijkt dat "de terroristen van het regime in Kyiv erachter zitten". "Ze moeten allemaal worden opgespoord en genadeloos worden vernietigd. Ook de ambtenaren die dergelijke gruweldaden toestaan." Volgens Medvedev kan geweld alleen worden beantwoord met geweld, omdat "terroristen alleen vergelding begrijpen".

Hij spreekt zijn medeleven uit met de nabestaanden van de slachtoffers en wenst hen sterkte.

Crocus City Hall, een groot zalencomplex bij Moskou

De Crocus City Hall is onderdeel van de Crocus Expo, een beurs- en zalencomplex in Krasnogorsk, in het noordwesten van de regio Moskou. Volgens het Russisch staatspersbureau TASS beslaat het hele complex 38.000 vierkante meter. Het complex beschikt over in totaal ruim 9500 zitplaatsen. Het werd in 2009 geopend.

De schietpartij vond grotendeels plaats in de Crocus City Hall, een theater waar voorstellingen en concerten gehouden worden en waar plek is voor 6500 man. In de zaal waar werd geschoten zou vanavond een concert zijn van de Russische rockband Picnic.

Strafrechtelijk onderzoek gestart

De Russische staat is een strafrechtelijk onderzoek begonnen. "Aansluitend op de gebeurtenis in de concertzaal van de Crocus City Hall opent het Openbaar Ministerie van de Russische Federatie op grond van art. 205 van het wetboek van Strafrecht (terroristische daad)", schrijft het Russische persbureau Tass.

'Poetin geeft instructies voor reddingsoperatie'

Kremlin-woordvoerder Peskov zegt dat president Poetin "in de eerste minuten" na de aanval op de hoogte is gebracht over wat volgens het Kremlin een terroristische aanslag is. Hij zou "alle noodzakelijke instructies" hebben gegeven om de noodsituatie het hoofd te bieden.

Het ministerie dat daarover gaat zegt dat er meer dan 320 brandweerlieden bij de bluswerkzaamheden betrokken zijn. Of er nog mensen in de concerthal zijn is niet bekend.

Berichten over arrestatie, niet duidelijk op welke verdenking

Op sociale media circuleren beelden waarop te zien is dat mensen door de Russische veiligheidsdiensten worden opgepakt en afgevoerd. Volgens correspondent Geert Groot Koerkamp gaat om een of twee arrestaties. Waar ze van verdacht worden is niet duidelijk en ook niet of ze door de Russische autoriteiten worden beschouwd als schutters. De Russische Nationale Garde meldt dat er een grote zoektocht naar de verdachten gaande is. De verantwoordelijkheid voor de aanval is volgens Groot Koerkamp nog niet opgeëist.

Getuige: 'Daders openden het vuur en gooiden granaat'

De Russische nieuwssite Spoetnik heeft gesproken met een persoon die zich in het publiek bevond toen de aanval werd geopend in de concertzaal Crocus City Hall aan de rand van Moskou. De persoon beschrijft hoe meerdere daders in camouflagekleding de zaal binnen kwamen lopen en het vuur openden. Daarna gooiden ze een granaat of ander explosief waardoor brand ontstond.

"Mensen in de zaal gingen op de vloer liggen om aan het vuur te ontkomen. Ze bleven 15, 20 minuten liggen en kropen toen naar buiten. Velen wisten weg te komen."

Volgens Spoetnik, het officiële persbureau van Rusland, melden de veiligheidsdiensten dat ongeveer honderd personen uit de kelder van het gebouw konden worden ontzet.

In de zaal was vanavond een concert van de Russische band Picnic. Die rockband zou vanavond en morgen uitverkochte optredens geven in de concerthal. Volgens een woordvoerder zijn de leden van de band ongedeerd gebleven.

Weduwe Navalny condoleert nabestaanden

De weduwe van de overleden Russische oppositieleider Navalny heeft de nabestaanden van de slachtoffers van de aanval in Moskou gecondoleerd. "Iedereen die bij deze misdaad is betrokken, moet vervolgd worden", zegt Joelia Navalnaja op X.

Aleksej Navalny overleed in februari in een strafkolonie bij de poolcirkel, waar hij een jarenlange celstraf uitzat na een schijnproces. Zijn weduwe Joelia beloofde na zijn dood zijn strijd tegen de Russische president Poetin te zullen voortzetten.

Beeld van het begin van de avond, gewapende mannen lopen naar binnen

Dit zijn door de NOS geverifieerde beelden van het begin van de gebeurtenissen van vanavond, gepost op sociale media. Vier gewapende mannen lopen door de ingang van de concertzaal naar binnen en openen het vuur op bezoekers.

Waarschuwing: de beelden zijn zeer schokkend. Te zien is dat bezoekers in koelen bloede worden doodgeschoten.

Veiligheidsdienst FSB noemt dodental van zeker 40

Ruslandcorrespondent Geert Groot Koerkamp zegt dat veiligheidsdienst FSB bevestigt dat er zeker 40 doden en honderd gewonden zijn gevallen. "Maar dat zal zeker niet het eindaantal zijn. Het blijft heel moeilijk om een compleet beeld te krijgen van wat er zich nu afspeelt."

Zo is bijvoorbeeld nog niet duidelijk waar de daders zich momenteel bevinden. "Men weet niet of zij nog binnen zijn of dat ze zijn gevlucht."

Wel is volgens Groot Koerkamp duidelijk dat het de brandweer vooralsnog niet lukt om de grote brand die in het gebouw woedt te blussen. Het vuur ontstond toen de daders explosieven lieten afgaan.

Veel hulpverleners en leden van veiligheidsdiensten aanwezig bij concertzaal

The Moscow Times laat op X beelden zien van veiligheidsdiensten en hulpverleners die zich massaal bij de concertzaal hebben verzameld. Te zien zijn mannen in gevechtskleding en heel veel busjes met zwaailichten.

Alle weekendactiviteiten afgelast in Moskou

In heel Moskou zijn de veiligheidsmaatregelen aangescherpt. Er is meer bewaking op luchthavens en treinstations.

Eerder maakte de burgemeester van de stad al bekend dat alle grote publieke evenementen zijn afgelast. Sportwedstrijden, culturele bijeenkomsten en andere samenkomsten zijn uit voorzorg afgelast. Burgemeester Sergej Sobjanin zei ervan uit te gaan dat het publiek begrip zal hebben voor de maatregel.

Het Russische persbureau Ria Novosti zegt dat ook in steden als Koersk, Sint-Petersburg en Tver dit weekend grote bijeenkomsten zijn afgelast.

In beeld: veel rookontwikkeling en vuur

'Dak van het theater stort in'

Het Russische staatspersbureau Ria Novosti zegt het dak boven het podium van het theater instort of gaat instorten. Het is niet bekend of er nog mensen binnen zijn.

Russisch persbureau Tass meldt 40 doden en 100 gewonden

Het Russisch persbureau TASS meldt dat er veertig doden zijn gevallen. Tass spreekt over meer dan 100 gewonden. De aantallen zijn gebaseerd op informatie van de Russische inlichtingendienst FSB.

Nederland en de VS waarschuwden twee weken terug voor aanslag in Moskou

Met een aanslag in Moskou werd rekening gehouden. Twee weken geleden waarschuwde de Nederlandse ambassade in Rusland dat een aanslag mogelijk was. De ambassade waarschuwde Nederlanders toen om locaties waar veel mensen samenkomen te mijden. Als voorbeelden werden winkelcentra genoemd, maar ook locaties van concerten. "Wees alert en volg de aanwijzingen van lokale autoriteiten", schreef de ambassade toen.

De Nederlandse oproep was een reactie op een Amerikaanse waarschuwing dat "extremisten binnenkort plannen hebben om zich op grote bijeenkomsten in de stad te richten".

'Dit is een terroristische aanslag'

Woordvoerder Maria Zacharova van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt van een terroristische aanslag. De burgemeester van Moskou zegt dat alle publieke bijeenkomsten dit weekend zijn afgelast.

Waarschuwing: dit zijn beelden die als schokkend kunnen worden ervaren. Te zien is hoe de schutters het vuur openen en bezoekers van het concert op de vlucht slaan.

Onbekend of er Nederlanders aanwezig waren

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten de ontwikkelingen nauwgezet te volgen. Het ministerie weet niet of er Nederlanders aanwezig waren in de concertzaal.

VS zegt geen betrokkenheid van Oekraïne te zien

De Amerikaanse regering is met een eerste reactie gekomen op de gebeurtenissen in Moskou. Een woordvoerder van het Witte Huis zegt geen aanwijzingen te hebben dat Oekraïne erbij betrokken is. Een woordvoerder zegt dat de VS geen voorstander is van Oekraïense aanslagen in Rusland zelf.

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de internationale gemeenschap opgeroepen om de schietpartij in de concertzaal in Moskou te veroordelen. Een woordvoerder noemt het "een monsterlijke misdaad".

Tientallen ambulances voor theater

Voor het theater waar de schietpartij heeft plaatsgevonden staan tientallen ambulances. Ook staan zwaarbewapende agenten voor het gebouw. Volgens het Russische ministerie voor noodsituaties zijn er zeker honderd mensen uit de kelder van het theater geëvacueerd.

Concert was mogelijk uitverkocht

Op een site waar theaterkaartjes kunnen worden verkocht, staat dat vanavond de Russische rockband Picnic te zien was. In het theater zou plaats zijn voor 6200 bezoekers. Het concert zou zijn uitverkocht.

Op beelden die rondgaan is te zien dat paniek uitbreekt in de zaal, mogelijk omdat er schoten opklinken uit de entree. Daarna zijn in de theaterzaal schoten te horen en zie je mensen achter de stoelen wegduiken.

De hulpdiensten zijn massaal gealarmeerd, ook speciale politie-eenheden. Er zijn blushelikopters gestuurd. Voor het gebouw staan tientallen ambulances.

Mannen in camouflagekleding en met automatische vuurwapens

Op beelden op X zijn zeker drie mensen in camouflagekleding met automatische vuurwapens te zien. Ze lopen rond in de hal van het theater en ook in de theaterzaal zelf. De schutters schieten gericht op mensen in de concertzaal en in de hal. Op andere beelden, ook nog niet geverifieerd, liggen gewonde en vermoedelijk dode mensen.

Gewapende mannen maken slachtoffers in theater in buurt van Moskou

In een stad in de regio Moskou zijn zeker drie zwaarbewapende mannen een theater binnengedrongen. Op beelden die rondgaan is te zien en te horen dat ze het vuur openen op bezoekers in en buiten een theaterzaal. Ook zou een granaat zijn gegooid. Op andere beelden is te zien dat een gebouw in brand staat. Dat zou de Crocus City Hall zijn in Kasnogarsk, een stad ten noordwesten van Moskou.

Ooggetuigen zeggen tegen Russische media dat er doden en gewonden zijn gevallen. De burgemeester van Moskou Sergej Sobjanin bevestigt dat er doden zijn gevallen bij de schietpartij. Volgens Russisch persbureau TASS gaat het om zeker 14 doden.