Twee dagen Kamerdebat over plannen 2023: steun, kritiek en emotie

Stemmingen over zo'n 60 moties voorbij, debat afgesloten

Om precies één minuut na 24.00 uur is het debat over de Algemene Politieke Beschouwingen afgelopen. Het traditionele koffertje voor de Miljoenennota wordt niet vervangen, huurders van tochtige woningen krijgen het afdwingbaar recht om een huurverlaging af te dwingen en het kabinet moet sneller aan de slag met het opstellen van een plan voor kernenergie. Ook moet er het mkb snel geholpen worden met de fors stijgende kosten en komt er een "ruimhartig" energieplafond voor gezinnen in oude huizen en mensen die al verduurzaamd hebben.

Het zijn enkele aanpassingen van de kabinetsplannen, maar grote wijzigingen zijn het niet. Het debat over Prinsjesdagstukken heeft twee volle dagen geduurd en werd afgesloten met het traditionele handen schudden van de Kamerleden en de ministers en staatssecretarissen van het kabinet-Rutte.

Rutte sluit af: 'meer dan ooit werkt onze democratie'

De Algemene Politieke Beschouwingen zijn bijna afgelopen. Rond 23.40 uur gaat de Kamer nog stemmen over al de moties. Premier Rutte is er dan niet meer bij, omdat hij vannacht vertrekt naar de Verenigde Naties in New York. Aan het eind concludeerde de premier dat het debat was gegaan over de "grote vragen" van Nederland, zoals stikstof, koopkracht maar ook over de steun aan Oekraïne. Hij vond dat er sprake was van een "stevig, respectvol" debat. "Het laat zien dat, meer dan ooit, onze parlementaire democratie werkt."

Luid tafeltjesgeroffel bij emotioneel betoog Denk-leider Azarkan

Denk-leider Azarkan heeft met emotie in zijn stem het kabinet en de Tweede Kamer gevraagd solidair te zijn met een miljoen moslims in Nederland. Hij deed dat nadat Geert Wilders opnieuw de islam "geen religie, maar een ideologie van haat en terreur" had genoemd. Azarkans oproep kreeg luide bijval van het kabinet en een groot deel van de Kamer.

Azarkan begon met te zeggen dat het goed is dat het kabinet en de Kamer gisteren een streep hebben getrokken toen FvD-leider Thierry Baudet insinuerende opmerkingen maakte over minister Kaag.

"Maar het valt me ook een beetje tegen", vervolgde hij. "Ik vraag me ook af wanneer we solidair zijn." Vervolgens verwees hij naar de zojuist gedane uitspraak van Wilders over de islam. "Er was niemand die met zijn ogen knipperde. Niemand in vak K die zei: kan dat zomaar. Kun je zomaar over een religie van een miljoen mensen zeggen dat dat haat en terreur is? Er was geen Kamerlid die iets deed. Dat raakte mij. Ik kan er niet tegen dat hier bij elk debat de haat wordt gezaaid door Geert Wilders over moslims, over vluchtelingen, en dat we met z'n allen dat elke keer accepteren. Maar op het moment dat er insinuaties worden gedaan over collega Kaag, staan we met z'n allen op. Dus ik vraag u allen ook solidair te zijn met die miljoen moslims die elke keer bij elk debat zien dat ze verdikkeme kapot worden gemaakt door Geert Wilders."

Daarop volgde luid instemmend geroffel vanuit de Kamer en vak K, tot voorzitter Bergkamp zei dat het genoeg was.

Actie JA21 'Red het Koffertje' krijgt bijval in Kamer

JA21-partijleider Eerdmans is een ludieke actie begonnen 'Red het Koffertje'. Minister Kaag van Financiën wil het bekende koffertje vervangen dat iedere Prinsjesdag wordt gebruikt om de Miljoenennota aan te bieden. Ze vindt het tijd voor een "lichter en duurzamer" exemplaar. Het koffertje doet dienst sinds 1964 en is door zestien ministers van Financiën gebruikt.

Eerdmans vindt het afdanken van het koffertje helemaal niet duurzaam. "Tradities mogen soms zwaarder wegen dan een lichte modegril", zei Eerdmans die hiermee de lachers in de Kamer op zijn hand kreeg. De motie om Kaag af te laten zien van het plan, heeft al steun van in ieder geval de PVV, de SGP en de BBB. Ook PvdA-fractievoorzitter Kuiken vond het een goed initiatief en sloot zich er, samen met GroenLinks-leider Klaver, onmiddellijk bij aan.

Premier Rutte reageerde laconiek op de motie en zei grappend dat Kaag's plan juist een teken was dat het kabinet vooruit kijkt, reagerend op de kritiek uit de Kamer dat het kabinet te laat reageert op problemen. Hij wil geen oordeel geven over de motie. "U zoekt het maar uit."

Voorstel PvdA en GroenLinks voor 'ruimhartig' energieplafond krijgt mogelijk steun

GroenLinks-leider Klaver vraagt het kabinet om huishoudens de winter door te helpen, "Whatever it takes". Het kabinet moet daarom bij het vaststellen van de volumegrens en het tariefplafond "ruimhartig" kiezen voor gezinnen van twee of meer leden in oude middelgrote rijwoningen. Ook moeten mensen extra geholpen worden die hun huis al hebben verduurzaamd en daardoor een hoog elektriciteitsverbruik hebben. Het ziet er naar uit dat deze motie steun krijgt vanuit de coalitie. Maar dat wordt pas duidelijk bij de stemmingen.

Meerderheid: 100 miljoen voor gratis schoolmaaltijden

Kamer start met indienen aanpassingen Prinsjesdagplannen 2023

De dinerpauze is voorbij en nu is de Tweede Kamer weer aan de beurt. Alle partijen reageren in deze zogenoemde tweede termijn op het antwoord van premier Rutte. De partijen dienen moties in waarin ze voorstellen doen om de kabinetsplannen voor 2023 te wijzigen. Er circuleren al allerlei moties, maar het is nog niet helemaal zeker of er ook meerderheden voor zijn. Zo niet, dan voert het kabinet zo'n ingediende motie niet uit.

De PVV heeft, zoals gebruikelijk bij de Algemene Politieke Beschouwingen een motie van wantrouwen ingediend. Deze motie zal geen meerderheid halen. Ook vraagt de grootste oppositiepartij om een asielstop, maar daar zal ze vannacht - bij de stemmingen - ook geen voldoende steun voor krijgen.

De grootste regeringspartij VVD vraagt nadrukkelijk om een spoedige regeling voor het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) en om een soepelere regeling voor de afbetaling van de coronasteun. De SP wil onder meer dat het kabinet afziet van bezuinigingen op de personele bezetting in verpleeghuizen.

Rutte is klaar, na het diner is de Kamer weer aan het woord

Als laatste beantwoordt Rutte de vragen van fractievoorzitter Ouwehand van de Partij voor de Dieren die hij eerder niet kon beantwoorden. Het debat wordt nu geschorst voor de dinerpauze. Daarna is de Tweede Kamer weer aan het woord. De fractievoorzitters zullen dan ook moties indienen waarmee ze het kabinetsbeleid willen bijsturen. Nadat Rutte daar weer op gereageerd heeft, zal er aan het eind van de vergadering over de moties worden gestemd.

De tweede termijn van de Kamer begint om 19.50 uur.

Kamermeerderheid wil uiterlijk voor 2025 tolvrije Westerschelde

Xander van der Wulp: voor iedereen die op duidelijkheid hoopt, is debat nutteloos

"In het debat wilden Kamerleden duidelijkheid hebben over wat het prijsplafond precies voorstelt. Maar Rutte kon niet meer zeggen dan dat het kabinet hier zo snel mogelijk mee komt. Meer kon hij er eigenlijk niet over zeggen. Om maar eens een zure conclusie te trekken: voor iedereen die vandaag op duidelijkheid hoopte, was dit debat nutteloos.

Rutte stond er, opvallend, weer totaal op zijn gemak. Terwijl we politiek toch in een heel heftige tijd zitten. De onrust hangt overal in het land, maar Rutte lijkt alle problemen weer even geparkeerd te hebben. Het lag ook aan de Tweede Kamer dat de premier daarmee wegkomt. Alles liep door elkaar met twintig partijen die allemaal met hun eigen boodschappenlijstjes bij Rutte aankwamen. Het kwam daardoor eigenlijk niet tot een stevig inhoudelijk debat."

Kabinet kijkt naar voltijdsbonus, maar sommigen zeggen dat het niet mag

Om de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken, kijkt het kabinet nadrukkelijk naar een bonus voor mensen die voltijds werken. Door ze extra geld bovenop hun loon te bieden, hoopt het kabinet werknemers te stimuleren 40 uur in de week te gaan werken, zegt premier Rutte. Op dit moment werken in Nederland veel mensen, vooral vrouwen, in deeltijd. Dat percentage is hoger dan in andere landen.

Veel sectoren, waaronder de zorg en het onderwijs, kampen met gebrek aan personeel. Dat kan volgens Rutte soms al opgelost worden als alle werknemers een paar uur extra gaan werken.

Hij waarschuwt wel voor al te veel optimisme. "We moeten nog wel een paar uitdagingen overwinnen." Zo heeft het College voor de Rechten van de Mens het standpunt dat een voltijdsbonus niet mag, omdat er dan onderscheid gemaakt wordt tussen mensen op basis van het aantal uren dat ze werken. Vooral vrouwen worden daar de dupe van omdat zij vaak voor deeltijd kiezen om ook voor kinderen te kunnen zorgen, redeneert het college.

Rutte is het daar niet mee eens en denkt dat het kabinet een regeling zo kan opstellen dat het wel geoorloofd is.

Ouwehand niet tevreden met antwoorden Rutte

De fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren heeft verschillende vragen gesteld over de verduurzaming van de agrarische sector en een vrijhandelsverdrag met Zuid-Amerikaanse landen waar ze tegen is. Premier Rutte antwoordt er slechts summier op en dat bevalt Ouwehand niet.

Uiteindelijk belooft Rutte dat zijn ambtenaren zo snel mogelijk antwoorden zullen formuleren, zodat hij er aan het eind van zijn betoog toch op in kan gaan. Volgens Ouwehand gaat het altijd zo met vragen van de Partij voor de Dieren, ze worden genegeerd of 'vergeten' door het kabinet.

Haar collega-Kamerlid Bromet van GroenLinks kan de woede van Ouwehand wel begrijpen:

Rutte: Poetin mag deze oorlog niet winnen

Nederland zal Oekraïne blijven steunen met wapens. "De urgentie van de steun is en blijft hoog", zegt premier Rutte. Wel is er volgens hem een nieuwe fase in de oorlog aangebroken nu Oekraïne terreinwinst boekt. Daardoor krijgt het land ook andere behoeftes en gaat de steun zich meer richten op onderhoud van oorlogsmaterieel en levering van munitie.

"Poetin mag deze oorlog niet winnen", vindt Rutte, want de Russische president zal niet stoppen bij Oekraïne en dat zal ook grote gevolgen hebben voor het NAVO-grondgebied. "Hij mag niet vernietigen wat wij in Europa na de Tweede Wereldoorlog hebben opgebouwd."

De effecten van de sancties tegen Rusland kunnen "heel heftig" zijn voor Nederlandse huishoudens en bedrijven, erkent Rutte. Toch is het geen optie om de sancties niet langer te steunen om weer gas te krijgen uit Rusland. "Dat zou toegeven aan chantage zijn. Dan is het hek van de dam."

Bergkamp: Baudet is over een grens gegaan

"FvD-voorzitter Baudet is gisteren over een grens gegaan." Dat zegt Kamervoorzitter Bergkamp over de reden waarom ze Baudet tijdens de Algemene Beschouwingen het woord ontnam. Volgens Bergkamp was het gisteren een goed en scherp debat, maar was er "helaas ook een groot incident". Baudet noemde het college in Oxford waar minister Kaag heeft gestudeerd "in feite weinig meer dan een opleidingsinstituut voor westerse geheime diensten". Daarop verliet het hele kabinet de zaal en schorste Bergkamp het debat. De Kamervoorzitter zegt vandaag dat ze al bezig was om in te grijpen. "Maar mijn actie liep niet helemaal synchroon met de actie van het kabinet en als voorzitter ga je niet meteen helemaal escaleren."

Bergkamp benadrukt in de lunchpauze van het debat van vandaag dat in de Kamer eerder is afgesproken om niet op de persoon te spelen. "Op het moment dat je een aantal keren hebt gewaarschuwd en iemand verdergaat, is het mijn bevoegdheid om in te grijpen." Ze voegt eraan toe dat de bewindspersonen te gast zijn en dat de Kamer de orde bepaalt. "Dat vraagt ook iets van ons: hoe om te gaan met gasten."

Ze noemt het weglopen van het kabinet een unieke situatie.

Debat hervat

Iedereen is weer terug van de lunch. Het debat gaat weer verder met premier Rutte. Hij begint met internationale onderwerpen.

Lunchpauze

Het debat is geschorst tot 14.45 uur. In het ochtenddeel van het debat maakten oppositiepartijen van links tot rechts zich zorgen over de koopkracht en de energieprijzen. Rutte verdedigde de genomen maatregelen om daar iets aan te doen. Kijk hier terug hoe dat ging:

Rutte: er wordt hard gewerkt aan energieregeling mkb

Premier Rutte heeft nog eens herhaald dat het kabinet een regeling wil om ook het midden- en kleinbedrijf tegemoet te komen op het gebied van de energieprijzen. Het kabinet denkt aan een aparte subsidie voor "energie-intensieve mkb'ers", maar volgens Rutte is het complex om die groep te bereiken: "Je praat over de bakkers, de zwembaden en nog andere sectoren." Volgens Rutte wordt er hard aan gewerkt, maar is het echt ingewikkeld.

Verschillende partijen benadrukken dat de regeling er snel moet zijn. VVD-fractievoorzitter Hermans onderstreept dat het niet te lang mag duren, waardoor "we het paard achter de wagen spannen". Ze vindt het onacceptabel als de regeling er niet komt of wordt vertraagd, omdat het te ingewikkeld is.

Rutte noemt het in het debat echt belangrijk dat zo'n regeling wordt ingevoerd. "Die bedrijven vallen anders om." Hij noemt het voorbeeld van een bakker die best wil overstappen op een elektrische oven. "Maar dat kost ook drie tot zes maanden en intussen ben ik er niet meer", is de vrees, erkent de premier.

Baudet: 'Ongelijke behandeling van partijen met deze D66-voorzitter'

Thierry Baudet sprak bij het programma Ongehoord Nieuws ook van "een ongelijke behandeling van verschillende partijen in de Kamer" omdat Kamervoorzitter Bergkamp net als minister Kaag van D66-huize is. Vera Bergkamp ontnam Baudet gisteravond het woord.

In het programma werd ook het fragment van Johan Derksen besproken, die gisteravond in zijn televisieprogramma opmerkte dat Baudet "geliquideerd moet worden." SBS liet eerder vandaag weten dat het om een verspreking ging en dat Derksen later in de uitzending erop terug is gekomen.

"Ik voel dat ik het heel naar vind dat er zo over mij gesproken is. Wat ik erbij denk, is dat het heel gevaarlijk is voor de democratie en voor mij persoonlijk", zei Baudet over de woorden van Derksen.

Baudet niet in de Kamer, maar wel bij Ongehoord Nederland

Forum voor Democratie-voorman Baudet heeft bij omroep Ongehoord Nederland gereageerd op het weglopen van het kabinet, gisteravond bij de Algemene Politieke Beschouwingen. "Ik heb niet gezegd dat minister Kaag een spion is. Ik zei alleen dat de plek in Oxford waar ze heeft gestudeerd een plek is waar marxisten en overheden bij elkaar komen."

"Ik was ook echt heel erg verbaasd. Ik probeerde te duiden wat er aan de hand is in de wereld. Op de een of andere manier raakte dat een snaar en liep ze weg, terwijl ze daar gewoon gestudeerd heeft", zei Baudet.

Hij was te gast bij het opinieprogramma Ongehoord Nieuws van omroep ON. Baudet is vandaag niet in de Tweede Kamer bij het vervolg van de Algemene Politieke Beschouwingen, omdat zijn vrouw op het punt van bevallen staat. Hij zei kort voor de uitzending op sociale media dat zijn vrouw het "wel goed vond dat hij even weg was."

Minister Kaag noemde de woorden van Baudet vannacht "halve waarheden, framing en in dit geval natuurlijk ook namens een dictator een half verhaal ophangen." Kaag doelt daarmee op de pro-Russische opmerkingen van de FvD-leider.

Rutte: geen 'coronapakketten' in huidige gascrisis

Volgens PVV-leider Wilders is de huidige 'gascrisis' groter dan de coronacrisis was. Hij vindt dat de overheid burgers ook nu ruimhartig tegemoet moet komen en dat ten laste moet laten komen van de staatsschuld. Hij noemt het plan dat er nu ligt "een lachertje" en "een flutregeling". "Dit is volstrekt onvoldoende voor de meeste mensen."

Dat vinden veel andere oppositiepartijen ook. De linkse en de rechtse oppositiepartijen zitten wat betreft dit onderwerp op één lijn: beide 'kampen' in de Tweede Kamer maken zich grote zorgen over de koopkracht van met name mensen met een lager inkomen die in "een tochtig huurhuis" wonen.

Premier Rutte zegt dat er tijdens corona veel is gedaan. "En ik ben het ermee eens dat we niet kneiterig moeten zijn. Maar er zijn grenzen." Hij vindt het geen goed idee om bijvoorbeeld te stoppen met de stikstofreductie en zo te bezuinigen, want dan komen allerlei dingen, zoals de bouw van nieuwe woningen, stil te liggen.

Rutte: 'Ik had eerder in Europa moeten overleggen over prijsplafond'

Premier Rutte vindt achteraf dat hij eerder met zijn Europese collega's had moeten overleggen over instelling van een prijsplafond voor energieprijzen en over de verruiming van de mogelijkheden op dat punt. Vanuit de Kamer is veel kritiek op het volgens velen te late moment waarop het kabinet in actie is gekomen. PvdA en GroenLinks benadrukken dat ze al lange tijd voor een plafond hebben gepleit. Rutte zegt dat er eerder in Europa geen ruimte was voor dit soort algemene compensatiemaatregelen. Veel anderen bestrijden dat laatste.

Oppositie heeft twijfels over werking energieplafond

Het debat gaat over het prijsplafond. De oppositie vraagt zich af of met het voorstel dat er nu ligt, wel voldoende mensen worden bereikt. Volgens Rutte wordt 50 tot 60 procent van alle huishoudens geholpen. Hij zegt dat het heel moeilijk is "als je 16 miljoen mensen wilt helpen, om een heel precieze regeling te maken" die voor iedere persoonlijke situatie goed uitpakt.

Onder anderen SP-leider Marijnissen is boos. Ze zegt dat de minister-president geen idee heeft van de situatie van veel mensen in het land. Ze zegt dat het plafond niet toereikend is. Rutte zegt dat er nog het nodige moet worden gefinetuned de komende dagen. Hij zegt dat Marijnissen gelijk heeft dat het voor sommige mensen niet genoeg is, maar hij herhaalt dat niet ieder individueel geval in een algemene regeling kan worden ondergebracht.

Ook Jesse Klaver heeft grote twijfels:

Rutte over vertrek kabinet gisteren: 'Dit ging over alle grenzen'

Rutte komt terug op het weglopen van het kabinet gisteren, na insinuaties aan het adres van minister Kaag. Kamerlid Van Haga zegt dat hij ook de nodige beledigingen gehoord heeft vanuit het kabinet. Zo sprak minister Yesilgöz in haar H.J. Schoo-lezing over de "onwelriekende reuzel, die nu ook de Tweede Kamer insijpelt".

Rutte prijst de lezing van zijn collega, maar volgens hem gebeurde er gisteren iets anders. "Er werd een alt-right conspiracy theory aangehaald." Volgens de premier kan het kabinet goed tegen kritiek op de inhoud en kan het ook wel tegen "wat persoonlijke kritiek". "Maar dit ging over alle grenzen. Ik merkte aan mijn collega dat zij zich daar heel ongemakkelijk over voelde en toen hebben wij gezegd: we vertrekken als team."

Baudet slaat vandaag over, Kamerlid Jansen voert woord voor FvD

Thierry Baudet slaat de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen over. Hij laat verstek gaan omdat zijn vrouw op het punt van bevallen staat, laat zijn woordvoerder aan het ANP weten. Kamerlid Freek Jansen voert het woord namens Forum voor Democratie.

Baudet voerde gisteren wel het woord. Toen hij zei dat een afdeling van de universiteit van Oxford waar Sigrid Kaag gestudeerd heeft "in feite weinig meer is dan een opleidingsinstituut voor westerse geheime diensten", liep het kabinet weg en werd hem het woord ontnomen.

De Tweede Kamer liet Baudet gisteren eerder aan het woord dan hij eigenlijk gepland stond vanwege zijn hoogzwangere vrouw. Of hij donderdag de hele dag afwezig is, is nog onduidelijk, maar hij zal in ieder geval niet het woord voeren.

Het debat is begonnen, over Oekraïne en vertrouwen van burgers

Premier Rutte begint met een korte inleiding. Hij zegt dat we in onwaarschijnlijk turbulente tijden leven. Vanwege de oorlog in Oekraïne, maar ook vanwege de onrust die in de samenleving heerst. Hij staat nog een keer stil bij de paniekerige toespraak van Poetin van gisteren. Het is cruciaal om ons daar tegen teweer te blijven stellen, zegt Rutte, ook al heeft dat consequenties in Nederland.

Rutte gaat ook in op het gedaalde vertrouwen in het kabinet. Hij hoopt dat mensen aan het debat van vandaag het gevoel overhouden dat ze meer grip krijgen op hun situatie.

Jesse Klaver heeft inmiddels de brief gelezen die het kabinet heeft verstuurd over het energieplafond. Hij is teleurgesteld. "Is dit het?", vraagt hij. "Want dit gaat zo niet werken." Volgens hem is het plan niet af en hebben te weinig mensen er baat bij.

Kabinet in brief: vooral lagere middeninkomens profiteren van prijsplafond

Het prijsplafond voor energietarieven helpt alle huishoudens met hoge variabele tarieven. Dat schrijft premier Rutte aan de Tweede Kamer. De brief kwam vlak voor het begin van de tweede dag van de algemene beschouwingen. In de Kamer werden gisteren veel vragen gesteld over het plafond. Volgens Rutte profiteren vooral lagere middeninkomens van de maatregel, omdat die gemiddeld minder energie verbruiken dan hogere inkomensgroepen. "Daarnaast bestaat voor de lagere middeninkomens een groter deel van de maandelijke bestedingen uit energielasten", staat in de brief

De precieze vormgeving van het prijsplafond moet nog worden uitgewerkt, benadrukt Rutte, mede namens de ministers Kaag en Jetten. Daarom kunnen niet alle vragen daarover worden beantwoord. Volgens Rutte praat het kabinet graag met de Kamer over 'dilemma's en risico's en de verdere uitwerkiung van de voornemens'.

Rutte schrijft verder dat het kabinet voor een "volumegrens" van 1200 m3 gas en 2400 kWh elektriteit heeft gekozen, omdat dat de grens is "rond het gemiddelde verbruik in normale tijden". Op basis van de cijfers van vorig jaar zou ongeveer 50 procent van de huishoudens helemaal onder het prijsplafond vallen. Als huishoudens 10 procent besparen, zou dat volgens het kabinet ongeveer 60 procent zijn.

Kamerdebat begint om 10.15 uur

Vanaf 10.15 uur debatteert de Tweede Kamer weer over de Prinsjesdagplannen van het kabinet. De voorstellen werden dinsdag gepresenteerd en gisteren konden de Kamerleden er hun commentaar op geven. Vandaag komt eerst premier Rutte aan het woord en daarna is er nog een tweede termijn, met eerst de Kamer en daarna nog eens het kabinet. De vergadering wordt afgesloten met stemmingen over ingediende moties.

Het kabinet zal onder meer moeten ingaan op vragen over de plannen om de energiekosten te dempen (en op de kritiek dat het te laat in actie is gekomen) en over de koopkracht. Ook het slinkende vertrouwen in de politiek zal aan bod komen.

Gisteravond verliet het kabinet uit protest de plenaire zaal, nadat Forum voor Democratie-voorman Baudet het college in Oxford waar minister Kaag heeft gestudeerd "een opleidingsinstituut voor westerse geheime diensten" had genoemd. Kamervoorzitter Bergkamp vroeg Baudet zijn woorden terug te nemen. Toen hij dat weigerde en de strekking van zijn verhaal herhaalde, besloot de voorzitter dat de FvD-leider niet meer aan het debat mocht meedoen. Het debat ging daarna verder, met het kabinet.

Wat gebeurde er op dag 1 van de Beschouwingen?

Lees hier het liveblog van dag 1 van de Algemene Politieke Beschouwingen terug.