Zaak Peter R. de Vries: verdediging eist vrijspraak, verdachte spreekt kort

Uitspraak 14 juli

De zitting van vandaag is voorbij. Daarmee sluiten we dit liveblog. De rechtbank doet op 14 juli uitspraak. Lees in dit samenvattende artikel een verslag van de dag.

Delano G.: 'Ik heb ervoor gekozen toch wat te zeggen'

De zitting eindigt vandaag met de twee verdachten. Zij kregen het laatste woord. Voor het eerst doorbreekt de 22-jarige Delano G. zijn stilzwijgen. "Ik heb ervoor gekozen toch wat te zeggen, wetende dat dit als ongeloofwaardig zal worden afgedaan. Ik wil mijn medeleven tonen aan de nabestaanden. Ik wens u oprecht alle sterkte toe."

Ook Kamil E. betuigde medeleven "voor het feit dat Royce en Kelly hun vader hebben verloren, hun kinderen hun opa, en Tahmina haar partner. Maar ik heb niets te maken met de dood van Peter R. de Vries. Ik heb in een gestolen auto gereden en een wapen in handen gehad. Maar dat was niet uit vrije wil. Iemand droeg ons dat op."

Kamil E. zei "in shock" te zijn vanwege de eis van levenslang. "Ik snap niet dat het OM zonder bewijs om zo'n straf vraagt."

Laatste ronde voor advocaten

Laatste ronde voor de advocaten van de twee verdachten. Raadsman Ronald van der Horst geeft aan waarom hij ook de namen van functionarissen in het strafdossier wil weten. "Zijn het bijvoorbeeld mensen die in het verleden met Peter R. de Vries hebben samengewerkt en daarom niet meer onbevangen hun werk kunnen doen? Je kunt dit niet controleren als je niet weet met wie je te maken hebt."

Anique Slijters: "Het OM plaatst de moord op Peter R. de Vries in een reeks. Maar je kan niet vaststellen dat deze moord met eerdere moorden te maken heeft, als je het motief niet kent."

'Verdachten wisten best wie Peter R. de Vries was'

De officier van justitie gaat in op het volledig anonieme strafdossier, waar de verdediging van Delano G. zoveel kritiek op heeft dat de hele zaak van tafel zou moeten. Volgens het OM zijn alle bevindingen uit het onderzoek gewoon te controleren, behalve de namen van de opgevoerde getuigen en functionarissen. "Daar kun je ongelooflijk veel van vinden, maar je kunt er niet uit concluderen dat er een dossier ligt dat niet te toetsen is."

Het feit dat de advocaten niemand nader hebben mogen ondervragen, betekent volgens het OM niet dat er sprake is van een oneerlijk proces. "Zij hebben zelf niet onderbouwd waarom getuigen gehoord moesten worden."

De officier gelooft er ook niets van dat de verdachten niet wisten wie Peter R. de Vries was. "Je moet wel behoorlijk onder een steen gelegen hebben, gedurende een best wel lange tijd, om niet te weten wie hij was."

Het OM verdedigde nogmaals de eis van levenslang. Het OM ziet de moord als wéér een aanslag op de rechtsstaat en daarom past volgens de officier van justitie alleen de allerhoogste straf. "Je kunt je ogen er niet voor sluiten dat deze moord een onwaarschijnlijk grote schok teweeg heeft gebracht. De verdachten hebben er zelf voor gekozen om de samenleving te laten schudden op haar grondvesten."

OM: tweede Pool in auto blijft ongeloofwaardig

Het Openbaar Ministerie herhaalt dat de Poolse verdachte Kamil E. wel degelijk voorverkenningen deed. Het OM blijft er ook bij dat hij moet worden beschouwd als medepleger van de moord op De Vries.

"Het scenario van een tweede Pool, de "tegenpool", is totaal ongeloofwaardig", zei de officier van justitie. Kamil E. heeft altijd gezegd dat hij één iemand van Rotterdam naar Amsterdam heeft gereden, maar veranderde dat in twee personen nadat appjes in het Pools aan het dossier waren toegevoegd. "Een evident op het dossier afgestemde verklaring. En aangezien hij de naam van die tweede Pool niet wil noemen, kunnen wij dit ook niet verifiëren."

Verzet tegen schadevergoeding

De advocaten van de nabestaanden en vriendin van Peter R. de Vries leggen nog eens uit waarom zij om een schadevergoeding vragen. De rechtbank zal ook hierover moeten beslissen. De advocaten van Delano G. en Kamil E. verzetten zich tegen het betalen van schadevergoeding.

Hierna zal het Openbaar Ministerie reageren op de punten die de verdediging van Delano G. en Kamil E. vandaag naar voren heeft gebracht. Ook de advocaten komen nog eens aan de beurt, voor de verdachten het laatste woord krijgen.

'Uitvoerders niet bestraffen als opdrachtgevers'

Ook de advocaten van Kamil E. ronden af met een betoog tegen het opleggen van levenslang. Raadsman Admiraal: "Wij realiseren ons dat voor de familie, kennissen en fans van Peter R. de Vries geen straf te hoog zal zijn. Maar wij verzoeken de rechtbank juist het tegenovergestelde te doen."

Het OM plaatst de moord op De Vries in een reeks liquidaties die zijn bedoeld om angst te zaaien. Daarom zou - zeker na de eerdere moord op advocaat Derk Wiersum - levenslang op zijn plaats zijn.

Maar hoe belangrijk Peter R. de Vries ook was, volgens de verdediging is dit nog geen reden om meteen levenslang op te leggen. "Zoals de officier zelf al zei: het ene leven is niet meer waard dan het andere."

De advocaten vinden het ook onterecht wanneer uitvoerders net zo zwaar zouden worden gestraft als opdrachtgevers. Als vrijspraak er niet in zit, vinden zij dat de rechtbank niet meer dan 12 jaar cel op zou moeten leggen voor Kamil E.'s betrokkenheid bij de moord.

De zaak gaat om 16.00 uur verder.

'Geen bewijs dat Kamil E. hielp met de moord'

Alexander Admiraal, de tweede advocaat van Kamil E., neemt het pleidooi over. Hij komt met tegenargumenten voor het geval de rechtbank vindt dat E. wel betrokken was bij de moord op De Vries.

Admiraal benadrukt dat E. geen enkele rol had toen de moord werd gepleegd. "Er zijn ook geen sporen van mijn cliënt gevonden op het moordwapen." Volgens de advocaat is er ook geen bewijs dat hij Delano G. in het centrum van Amsterdam heeft laten zien waar hij moest wachten en waar hij moest toeslaan.

Uit ontsleutelde berichten is volgens de advocaat duidelijk dat een onbekende opdrachtgever de lakens uitdeelde. Die sommeerde "de Pool" onder meer een vuurwapen te testen en zijn simkaart op te eten toen de politie achter hem aan zat. "De Poolse telefoongebruiker, wie dat dan ook is, is niet de grote spin in het web. Zijn bijdrage is zeer beperkt te noemen."

Volgens Admiraal gaat het dan ook te ver om Kamil E. als medepleger van de moord te zien.

'OM houdt mogelijk cruciale informatie achter'

Zowel de nabestaanden van Peter R. de Vries als de verdachten luisteren stilzwijgend naar het verweer van de advocaten. Voor Kamil E. wordt alles naar het Pools vertaald door een tolk.

E. heeft toegegeven dat hij medeverdachte Delano G. op de dag van de moord met de auto naar Amsterdam bracht. Tijdens de zitting vorige week zei E. opeens dat er die dag nóg een man meereed. Hij wil niet zeggen wie dat was, maar het zou in ieder geval gaan om ook een Pool. Het OM deed dit af als een verzinsel.

"Het betekent niet dat mijn cliënt dit verhaal uit zijn duim heeft gezogen", reageerde advocaat Çimen vandaag. Volgens haar zijn er genoeg aanwijzingen dat niet Kamil E., maar iemand anders een telefoon gebruikte die later in de auto is gevonden. Met dat toestel zijn berichten in het Pools gestuurd die over de liquidatie lijken te gaan.

Volgens Çimen zou het lopende onderzoek naar andere betrokkenen bij de moord meer duidelijkheid kunnen geven over een eventuele andere Poolse verdachte. "Toch wil het OM daar niets over zeggen, terwijl die informatie cruciaal kan zijn."

Advocaat Kamil E. wil vrijspraak

Advocaat Ayse Çimen vraagt de rechtbank om haar cliënt Kamil E. vrij te spreken. In tegenstelling tot zijn medeverdachte beriep de 36-jarige Poolse verdachte zich niet op zijn zwijgrecht, maar legde hij in de rechtbank meerdere verklaringen af. "Hij heeft duidelijk verklaard dat hij niet wist dat Peter R. de Vries zou worden beschoten", aldus Çimen. Chatberichten in het Pools zouden niet van hem zijn.

Dat Kamil E. in de weken voor de moord meerdere keren in Amsterdam was, betekent volgens de advocaat niet dat hij bezig was met voorverkenningen. Hij zat onder meer in het casino. "Gokken, vrouwen, het gedoogbeleid van softdrugs: Amsterdam heeft een aantrekkingskracht op heel veel mensen."

De politie meent Kamil E. op camerabeelden te herkennen. In sommige gevallen ontkent E. dat hij het is. Dat herhaalde vandaag ook zijn advocaat. "Dat je in het signalement past, betekent ook niet dat je het daadwerkelijk bent."

Kamil E. zegt verder dat de politie een in beslag genomen SD-kaart heeft gewist, waar het bewijs op zou staan dat hij op het moment van een voorverkenning bij zijn moeder was. "Hij voelt zich daardoor behoorlijk op achterstand gezet."

'Levenslang nooit opgelegd voor één moord'

Het OM wil met levenslang het signaal afgeven dat "het tot hier is en niet verder", maar zwaardere straffen helpen niet om misdrijven te voorkomen, betoogde advocaat Slijters. Ze haalde recente uitspraken aan waarbij een levenslange gevangenisstraf is opgelegd. Daarbij was steeds sprake van meerdere moorden of pogingen. "Levenslang wordt nooit opgelegd voor een enkele moord."

Delano G. is na een eerdere arrestatie op 17-jarige leeftijd omschreven als "een klassieke ADHD'er". Slijters: "Iemand die snel overprikkeld is, snel reageert, positief of negatief, en druk en ontremd gedrag vertoont." Een recente psychologische rapportage over hem is er niet, maar vast staat volgens Slijters dat hij impulsief is en een gebrekkige ontwikkeling doormaakte. Ze oppert G. te berechten volgens het jeugdstrafrecht. Dat kan in uitzonderlijke gevallen tot 23 jaar. De maximale straf is dan twee jaar cel met jeugd-tbs.

De zitting gaat om 13.30 uur verder met de advocaten van Kamil E.

Advocaat Delano G.: link met Taghi niet bewezen

De advocaten van Delano G. betwijfelen of Peter R. de Vries is vermoord vanwege zijn rol in het proces tegen Ridouan Taghi, zoals het OM vermoedt. De Vries trad op als vertrouwenspersoon van de kroongetuige in deze zaak.

De link met het Taghi-proces is speculatief, vindt Anique Slijters, de andere advocaat van G.: "Als het OM meer info heeft over een motief of achtergrond, dan moet dat aan het dossier worden toegevoegd. Maar het OM onthoudt de rechtbank een bredere blik door informatie over mogelijke opdrachtgevers te weigeren." Het OM volstond vorige week met de mededeling dat het onderzoek naar andere betrokkenen nog loopt.

Ook Slijters vindt de eis van levenslang veel te hoog. Ze wijst er op dat de straffen voor liquidaties de afgelopen jaren al flink omhoog zijn gegaan. "Het is niet te bevatten waarom een 21-jarige die een enkelvoudige moord pleegt nu zwaarder wordt gestraft dan iemand die drie mensen doodschoot in een café."

'Delano G. kende Peter R. de Vries niet'

De advocaten van Delano G. gaan verder met hun pleidooi, voor het geval de rechtbank besluit dat bewijs uit een geanonimiseerd dossier wél toelaatbaar is en bewezen acht dat G. inderdaad de schutter was. Raadsman Ronald van der Horst wijst erop dat zijn cliënt niet bezig is geweest met het voorbereiden van de moord. "Hij was niet betrokken bij voorverkenningen en het regelen van een auto of wapens."

Zijn advocaat stelt vast dat hij een uur of drie van te voren wist dat hij iemand moest neerschieten. Daarna volgde een foto van Peter R. de Vries. Volgens het OM wist Delano G. heel goed wie hij moest neerschieten en is daarom ook een extra zware straf geëist. Maar zijn advocaat betwijfelt of G. wist wie het doelwit was. "Als G. zou hebben geweten wie De Vries was, had hij geen foto nodig."

De rechtbankvoorzitter vraagt voor de zekerheid of de verdediging een voorbehoud maakt bij de dingen die Delano G. zou hebben gedaan. Van der Horst: "Dat klopt, wat in het dossier staat zijn niet onze conclusies."

Zitting onderbroken

De rechtbank onderbreekt de zitting tot 11.25 uur.

'Anoniem dossier in strijd met regels'

Van der Horst komt terug op het geheel geanonimiseerde strafdossier. "Een deugdelijke motivering ontbreekt en er is geen rechter aan te pas gekomen."

Volgens hem is volledige anonimiteit, en vervolgens het niet mogen ondervragen van getuigen en deskundigen, in strijd met regels van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Nederland is al meerdere keren door het hof op de vingers getikt, aldus de advocaat. Als het dossier blijft zoals het is, is volgens hem sprake van een "flagrante schending van het recht op een eerlijk proces".

Delano G. en Kamil E. luisteren voorover gebogen op hun tafels mee.

'Geen direct bewijs dat Delano G. de schutter is'

De verdediging van Delano G. stelt dat er geen direct bewijs is dat hij de schutter is. "Op camerabeelden is niet te zien dat hij iemand doodschiet en er zijn ook geen getuigen die zeggen dat hij dat heeft gedaan."

De beelden die er wel zijn, laten volgens Van der Horst niet meer zien dan dat "er mensen rondjes lopen in de buurt van de plaats delict". De advocaat voelt zich in zijn werk belemmerd, omdat hij geen getuigen mocht ondervragen die in het dossier (anoniem) worden opgevoerd.

Hij heeft ook kritiek op de manier waarop het OM vorige week chatberichten presenteerde in de zittingszaal. Die berichten waren ingesproken door een stemacteur.

Advocaat Delano G. vindt levenslang te zware eis

Advocaat Van der Horst vindt dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk verklaard moet worden. Dat betekent dat de verdachten niet langer vervolgd zouden kunnen worden. "Niemand in deze zaal zou moeten kunnen leven met anonieme beschuldigingen."

Hij ziet een tendens: informatie in strafdossiers is steeds moeilijker te controleren. Als voorbeeld haalde hij de hack van Sky ECC aan, de berichtendienst die ook zijn cliënt zou hebben gebruikt om met zijn opdrachtgever te communiceren. Over hoe die berichten zijn onderschept, hult het OM zich in nevelen. "Wij maken ons zorgen over het troebele water waarin de opsporing terecht is gekomen."

Van der Horst vindt levenslang een veel te zware eis. Hij trok vergelijkingen met andere zaken, waarin het Openbaar Ministerie lagere straffen eiste tegen uitvoerders van liquidaties.

"Welke straf leg je op aan een jonge, beïnvloedbare verdachte, die kennelijk niet wist wie De Vries was, die dwingend zou zijn toegesproken door een opdrachtgever, die zonder enige serieuze kans om ermee weg te komen iemand doodschiet in het overvolle centrum van Amsterdam? Is dat een verdachte die levenslang verdient? Wij zullen betogen van niet."

Delano G. kreeg boek van De Vries in isoleercel

De zaak gaat verder met het pleidooi van advocaten Ronald van der Horst en Anique Slijters. Zij staan de 22-jarige Delano G. bij. "In de ogen van veel mensen heeft Peter R. de Vries een belangrijk deel van zijn professionele leven toegezien op eerlijke toepassing van het strafrecht", begon Van der Horst. "Dat maakt het extra wrang dat het proces waarin zijn tragische dood centraal staat, weinig met een eerlijk proces te maken heeft."

Hij zei begrip te hebben voor de schok die de moord teweeg heeft gebracht, maar heeft niet het gevoel dat politie en justitie het hoofd koel houden. Dat heeft onder meer te maken met het geanonimiseerde strafdossier, waar Van der Horst eerder al kritiek op uitte. Alle namen van politiemensen, deskundigen en getuigen zijn weggelakt.

"Op zitting hebben we tien verschillende officieren van justitie gezien. Dat ze onherkenbaar moesten blijven, was kennelijk belangrijker dan dat ze goed ingevoerd waren in het dossier." Hij vertelde ook dat Delano G. na zijn arrestatie in een isoleercel werd geplaatst. "Daar kreeg hij een boek van Peter R. de Vries te lezen."

'Bij deze kille moordenaars zitten is een helse beproeving'

Aan het einde van haar spreekrecht richtte Akefi zich tot Delano G., de vermoedelijke schutter, en Kamil E., de man die als chauffeur zou hebben gefungeerd en voorverkenningen deed. "Stuitend is de minachting die de schutter vertoont door te zwijgen. Iedere idioot kan de trekker overhalen, dat blijkt maar weer. Maar om te praten, daar is lef voor nodig." Ze wees er ook op dat Kamil E. vorige zitting de kraag van zijn blouse hoog had opgezet, om de tatoeages in zijn nek te verbergen waaraan hij op camerabeelden is herkend.

Akefi noemde het "een helse beproeving om op twee meter afstand te zitten van twee kille moordenaars". Ze ging ook in op de chatberichten die de verdachten zouden hebben gestuurd over de liquidatie. De appjes werden vorige week in de rechtszaal voorgelezen. "Iedereen in Nederland heeft de huiveringwekkende berichten met afschuw gelezen. Maar niemand weet wat deze woorden doen met de mensen die van Peter houden. Die pijn is met geen pen te beschrijven."

Akefi sprak de hoop uit dat de rechtbank een passende straf oplegt. "Een man die vocht voor rechtvaardigheid is zoveel onrecht aangedaan. Ik heb niet de illusie dat deze twee gewetenloze figuren een spoor van berouw hebben. Als je in staat bent een ander af te slachten en er plezier in hebt dit voor te bereiden, dan is elk menselijk gevoel je onbekend."

Luister hier zelf naar de verklaring van Akefi, die niet in beeld gebracht is:

'Mijn wereld stortte in'

"Hoe beschrijf je wat er gebeurt wanneer je geliefde op de meest gruwelijke wijze uit je leven wordt gerukt?", begon Tahmina Akefi haar verhaal in de rechtszaal. De Rijnmond-presentatrice had tot zijn dood een relatie met Peter R. de Vries.

"De vorige zitting zijn er beelden getoond van hoe Peter werd achtervolgd. Ik vond ze heel confronterend. Niet alleen om Peter te zien lopen, maar ook hoe zijn dood door deze twee [verdachten, red.] werd voorbereid."

Akefi schetste hoe ze plannen hadden om samen te wonen, te trouwen en een boek te schrijven. "Terwijl wij werkten aan onze toekomst, hadden deze twee bepaald dat Peter er niet meer mocht zijn. De stappen die Peter op 6 juli zette, hadden hem naar mij moeten brengen. In plaats daarvan eindigde hij in het ziekenhuis. Mijn wereld stortte in toen ik hoorde dat hij was neergeschoten."

Akefi vertelde hoe ze nog altijd in ontkenning leeft. "Een deel van mij staat nog steeds langs de kant van de weg, starend naar mijn telefoon, naar de berichtjes die ik aan Peter stuurde, in de hoop dat de vinkjes blauw kleuren."

Verdachten in de zaal

De rechtbank heeft de zitting geopend. Verdachten Delano G. en Kamil E. zijn weer aanwezig in de rechtszaal. Ook de nabestaanden van Peter R. de Vries zitten opnieuw in de zaal. De tweede dag van de inhoudelijke behandeling begint met het spreekrecht van zijn partner, journaliste en schrijfster Tahmina Akefi. Zij heeft er geen behoefte aan dat de verdachten haar aankijken, zoals Royce en Kelly de Vries dat eerder wel wilden.

Zaak begint

Het proces wordt rond deze tijd hervat.

Wat gebeurde er eerder?

Het Openbaar Ministerie eiste vorige week dinsdag levenslange gevangenisstraffen tegen beide verdachten. Wat betreft het OM hebben de verdachten met het plegen van de aanslag op De Vries hun recht op vrijheid verspeeld.

Met de strafeis wil het OM een voorbeeld stellen, zei de officier in de rechtszaal. Zo moet een "glashelder signaal" worden afgegeven dat moorden om angst en terreur te zaaien niet worden getolereerd. De Vries stond een kroongetuige bij in het Marengo-proces tegen Ridouan Taghi.

Het OM heeft naar eigen zeggen lang getwijfeld tussen het eisen van 30 jaar cel of levenslang. Er is gekozen voor het laatste, ook in het licht van de eerdere moorden op de broer en de advocaat van de kroongetuige in het Marengo-proces.

Vorige week maakten ook Royce en Kelly de Vries, de kinderen van het slachtoffer, gebruik van hun spreekrecht. Bekijk hieronder stukjes van hun verklaringen:

Welkom

In Amsterdam gaat de rechtszaak verder tegen de verdachten van de moord op Peter R. de Vries. In dit liveblog houden we je op de hoogte van wat er gebeurt.