'Oekraïners schuilen in kunstmestfabriek' • VS geeft meer militaire steun

Merkel noemt oorlog in Oekraïne na maanden stilte 'barbaars'

De voormalige Duitse bondskanselier Merkel heeft de Russische inval in Oekraïne een "barbaarse oorlog" genoemd. Ze zei dat in haar eerste publieke toespraak in zes maanden tijd. Ze sprak van een flagrante schending van het internationaal recht en een "diepe breuk" met de naoorlogse Europese geschiedenis.

"Mijn solidariteit is met Oekraïne, dat werd aangevallen en binnengevallen door Rusland, en ik steun het recht op zelfverdediging." Ze zegt dat ze voorzichtig is met commentaar geven op actuele gebeurtenissen nu ze niet meer in functie is.

Ze sprak ook over de mensenrechtenschendingen tegen burgers van Oekraïne. "Boetsja is representatief voor deze horror", waarmee ze verwees naar het bloedbad dat in maart plaatsvond in de voorstad van Kiev.

Volgens haar zijn de gevolgen van de oorlog verstrekkend voor Oekraïne, maar ook voor de rest van het continent. "We mogen vrede en vrijheid nooit als vanzelfsprekend beschouwen."

Oekraïne zet stap in richting van WK voetbal

Met ieder een Oekraïense vlag om zich heen gedrapeerd, betraden de spelers van Oekraïne het veld op Hampden Park. Met zichtbare emotie brachten ze het volkslied ten gehore: "Oekraïne is nog niet vergaan." En toen moesten ze voetballen, de eerste officiële interland in oorlogstijd.

Plaatsing voor het WK zou een momentje van geluk betekenen voor het Oekraïense volk, winnen van Schotland was daarom de missie van de internationals in de uitgestelde play-off in de WK-kwalificatie. Met een 3-1 overwinning deden ze dat, waardoor zich nog slechts één horde op de weg naar het WK bevindt: Wales.

Ollongren: Nederland blijft wapens leveren aan Oekraïne

Nederland blijft wapens leveren aan Oekraïne zo lang dat nodig is, zegt minister Ollongren van Defensie in Nieuwsuur. "Wij kunnen nog helpen, wij kunnen nog dingen doen. Sommige dingen kunnen we nu leveren, andere dingen kunnen wij kopen en leveren en er zijn weer andere dingen die we samen met andere landen kunnen leveren. We kunnen Oekraïne niet in de steek laten en Rusland niet belonen voor deze agressie."

Twee weken geleden zei premier Rutte in een persconferentie dat Nederland voorlopig geen zware wapens meer aan Oekraïne zou leveren. Ollongren wilde in Nieuwsuur niks zeggen over het type wapens dat geleverd zou kunnen worden. "Daar doen wij geen mededelingen over."

Minister Ollongren zegt in dezelfde uitzending dat we met de kennis van nu kunnen vaststellen dat we te lang naïef zijn geweest in onze omgang met Rusland. Er is een aantal momenten geweest die toen de banden tussen Nederland en Rusland nog relatief goed waren al duidelijk maakten welke kant Rusland opging, zegt ze. "Zoals in 2007, toen Poetin een speech gaf in München waar hij dit eigenlijk allemaal aankondigde. En in 2008, toen Rusland Georgië binnenviel."

"Aan MH17 hebben we consequenties verbonden. Vanaf dat moment werd onze band met Poetin en het Kremlin verslechterd en uiteindelijk bevroren. Met de kennis van nu was het beter geweest om toen al meer in Defensie te investeren. Maar we hadden toen ook een enorme financiële crisis."

Hongarije wijst EU-sanctiepakket af vanwege straf voor geestelijke

Hongarije eist opnieuw aanpassingen van het nieuwe sanctiepakket van de EU tegen Rusland waar ook een olie-embargo deel van uitmaakt. Het land wil met name af van de geplande economische strafmaatregelen tegen de Russisch-orthodoxe kerkleider, patriarch Kirill.

Eigenlijk was het de bedoeling om vandaag het sanctiepakket verder uit te werken. Na wekenlang gesteggel werden Hongarije en EU het eens over een olie-embargo. Hongarije, Tsjechië en Slowakije kregen een uitzonderingspositie voor de aanvoer van olie via een pijpleiding, maar nu ligt Hongarije alsnog dwars vanwege de aanwezigheid van de geestelijke op de embargolijst.

De patriarch onderhoudt nauwe banden met president Poetin en steunt de acties van Rusland in zijn preken en zou daarom op de EU-sanctielijst komen te staan. Eerder had de Hongaarse premier Orbán al gezegd dat hij "om principiële redenen" niet zou instemmen met sancties tegen kerkleiders.

Biden kondigt militair steunpakket aan van 700 miljoen dollar

De Amerikaanse president Biden heeft een nieuw militair steunpakket aan Oekraïne aangekondigd ter waarde van 700 miljoen dollar, omgerekend zo'n 657 miljoen euro. Onderdeel van het pakket zijn vier M142 Himars-raketinstallaties en bijbehorende geavanceerde raketten. De raketten hebben een bereik van maximaal zo'n 80 kilometer. De president sprak al eerder vandaag in een essay in de New York Times over de levering, maar meldt dat nu officieel.

In theorie zou Oekraïne de wapens ook kunnen gebruiken voor het bestoken van doelen op Russisch grondgebied, maar volgens het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft Oekraïne de garantie gegeven dit niet te zullen doen.

Volgens het Pentagon duurt het zo'n drie weken voordat de raketten geleverd kunnen worden en Oekraïense troepen voldoende getraind zijn in het gebruik. Onderdeel van het steunpakket zijn ook helikopters, antitankwapens en radars.

Lees hier meer over de raketinstallaties die Amerika levert:

Oekraïense gouverneur: burgers schuilen in kunstmestfabriek in Severodonetsk

Een onbekend aantal burgers schuilt in de stad Severodonetsk in de kelders van een kunstmestfabriek voor Russische bombardementen. Dat zegt de gouverneur van de regio Loegansk Serhi Hajdaj. Volgens hem liggen er mogelijk nog gevaarlijke chemicaliën in de Azot-fabriek.

Hajdaj zegt dat het om "best een groot aantal" burgers gaat, maar dat het complex lang niet zo groot is als het Azovstal-complex in Marioepol waar een enorm gangenstelsel onder ligt. Hij benadrukt dat de fabriek nog in Oekraïense handen is.

De Russen bestoken de stad onophoudelijk. Volgens de gouverneur heeft het Russisch leger zo'n 70 procent van de stad in handen, is er een "neutraal gebied" van zo'n 10 tot 15 procent en is de rest nog in Oekraïense handen.

Lees hier meer over het belang van deze stad:

Zwitserland blokkeert levering Zwitserse pantservoertuigen aan Oekraïne

Zwitserland heeft een verzoek van Denemarken om in Zwitserland gemaakte pantservoertuigen naar Oekraïne te sturen afgewezen. Volgens het Zwitserse ministerie van Economische Zaken komt bij levering de neutraliteit van Zwitserland in het geding.

Zwitserland heeft bedongen dat als landen in Zwitserland gemaakte gevechtsvoertuigen of wapens naar andere landen exporteren zij altijd toestemming moeten krijgen.

Het is niet de eerste keer dat Zwitserland voor de levering van materieel aan Oekraïne gaat liggen. In april sprak het land een veto uit voor gebruik van Zwitserse munitie die Duitsland naar Oekraïne wilde sturen. Ook wees het een verzoek van Polen af voor levering van Zwitserse wapens aan Oekraïne.

Hoewel Zwitserland op wapengebied een neutrale status wil houden, steunt het wel de economische sancties die door de Europese Unie zijn ingesteld tegen Rusland.

'Oekraïners aan het front willen dat voetbal doorgaat'

Het nationale team van Oekraïne speelt vanavond een kwalificatiewedstrijd tegen Schotland voor het WK in Qatar. Oud-voetballer Evgeniy Levchenko hoorde van Oekraïense militairen aan het front dat voetbal ook in oorlogstijd moet doorgaan.

"Ook voetbal is een wapen tegen de Russische agressie", zegt Levchenko:

Stoltenberg: Finland, Zweden en Turkije praten in Brussel over NAVO-lidmaatschap

Hoge Turkse, Zweedse en Finse regeringsfunctionarissen zullen elkaar volgens NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg "binnen een paar dagen" spreken in Brussel.

Turkije is als enige NAVO-land tegen NAVO-toetreding van de twee landen. Volgens president Erdogan steunen de landen "veel terroristische organisaties", waarmee hij doelde op Koerdische organisaties als de PKK en YPG. Hij eist onder meer uitlevering van een aantal Koerden.

Volgens Turkije-correspondent Mitra Nazar is de kans klein dat Zweden en Finland zullen overgaan tot uitlevering, maar is er op het gebied van wapenembargo's tegen Turkije wellicht wat te winnen.

Over het overleg, dat op Stoltenbergs initiatief is belegd, zijn nog geen verdere details bekend. Stoltenberg zegt er zeker van te zijn "dat we een weg naar voren vinden". De NAVO-chef zegt dat het doel is om uiterlijk voor de NAVO-top die 28 juni begint uit de impasse te komen.

Schotse voetbalsupporters gevraagd om Oekraïens volkslied mee te zingen

De Schotse voetbalsupporters die vanavond de wedstrijd Schotland-Oekraïne bijwonen wordt gevraagd om het Oekraïense volkslied mee te zingen dat voor de wedstrijd zal klinken. In het stadion in Glasgow worden briefjes verspreid met daarop de tekst fonetisch geschreven.

De Schotse nationale doedelzakvereniging heeft het lied geoefend en zal het ten gehore brengen voordat de wedstrijd begint. Het hoofd van de doedelzakspelers, de zogeheten 'director of piping' vertelt aan de BBC dat het lied perfect op een doedelzak gespeeld kan worden en dat het een "mooi deuntje" is.

Schotland en Oekraïne spelen vanavond vanaf 20.45 uur tegen elkaar. Het is de eerste wedstrijd van het Oekraïense elftal sinds de inval van Rusland. Inzet is een plek in de finale om een ticket voor het WK voetbal in Qatar volgend jaar. De wedstrijd zou aanvankelijk in maart gespeeld worden, maar werd door wereldvoetbalbond FIFA verplaatst vanwege de oorlog in Oekraïne. De winnaar neemt het zondag op tegen Wales.

Lees hier de reportage die de NOS maakte over het Oekraïense elftal:

'Russen kwetsbaar bij Cherson door focus op Severodonetsk'

De focus op de stad Severodonetsk en de gevechten in de Donbas-regio leiden ertoe dat Rusland kwetsbaar blijft in Zuid-Oekraïne bij de regio Cherson. Dat concludeert het Institute for the Study of War (ISW) in zijn dagelijkse rapport over de oorlog. In de regio Cherson voeren Oekraïense troepen aanvallen uit in een poging het gebied te heroveren.

Het gebied is belangrijk voor de Russen omdat het het enige stuk grond aan de westelijke flank van de rivier de Dnepr is dat de Russen stevig in handen hebben. Als ze het gebied in handen houden als de gevechten stoppen, dan hebben ze een sterke uitvalsbasis voor een toekomstige invasie, zegt het instituut.

Het instituut zegt wel dat de Russen steeds meer terrein veroveren bij Severodonetsk. Daarnaast zijn Russische troepen volgens het ISW zeer waarschijnlijk militair materieel uit Belarus aan het halen om de eigen verliezen te compenseren.

Poolse premier zegt dat land een economisch centrum wordt voor Oekraïne

De Poolse premier Morawiecki zegt dat zijn land een "economische hub" kan worden voor buurland Oekraïne. Polen kan helpen bij het exporteren van graan en andere producten over land terwijl Rusland routes via het water blokkeert.

"We bereiden vandaag meerdere overeenkomsten voor tussen ministeries die Polen en Oekraïne een economische impuls geven", vertelde de premier bij een bezoek aan de Oekraïense stad Borodjanka.

De premier kondigde onder meer aan dat het Poolse ministerie van Infrastructuur gaat helpen bij wegen- en spoorwegprojecten in Oekraïne. "Poolse bedrijven gaan meehelpen met de wederopbouw, maar eerst moeten we Oekraïne bevrijden."

Vrachtwagens met graan in file voor Oekraïense grens

Door de Russische blokkade van de Zwarte Zee moet een enorme bulk tarwe, gerst en mais via de weg en het spoor het land uit worden geholpen, voornamelijk via Polen en Roemenië.

Kremlin sluit ontmoeting tussen Poetin en Zelensky niet uit

Een ontmoeting tussen de Russische president Poetin en zijn Oekraïense collega Zelensky is mogelijk, maar alleen als die goed is voorbereid. Dat heeft een woordvoerder van het Kremlin gezegd. Hij benadrukt dat vredesbesprekingen lang geleden al gestopt zijn en ook vooralsnog niet zijn hervat.

De woordvoerder zei verder dat inwoners van de door Rusland bezette regio's Cherson, Zaporizja en de Donbas zelf mogen beslissen over hun toekomst. Oekraïne heeft eerder benadrukt dat een annexatie van die gebieden een eind zou betekenen van de vredesbesprekingen.

5 miljard extra naar Defensie, grootste investering sinds einde Koude Oorlog

Het geld dat het kabinet extra uittrekt voor defensie is de grootste investering sinds het einde van de Koude Oorlog. Dat heeft minister Ollongren gezegd bij de presentatie van de Defensienota. Het gaat om 5 miljard euro. Ollongren sprak van een historisch moment vanwege de hoogte van het bedrag en ook vanwege de oorlog in Oekraïne.

Het extra geld gaat onder meer naar kruisvluchtwapens, zes extra F-35-gevechtsvliegtuigen, uitbreiding van de Patriot-luchtverdediging en vier extra Reaper-drones.

Paus Franciscus: tarwe niet gebruiken als wapen in oorlog

Paus Franciscus hoopt dat tarwe uit Oekraïne zo snel mogelijk weer naar de rest van de wereld geëxporteerd kan worden. Rusland blokkeert de routes via de Zwarte Zee waardoor graan bijna niet het land uit kan komen. "Tarwe kan niet gebruikt worden als een wapen in de oorlog", zegt de paus.

"Het blokkeren van de tarwe-export is zorgwekkend, omdat de levens van miljoenen mensen er vanaf hangen, met name in armere landen", zei de paus in een toespraak op het Sint-Pietersplein in Vaticaanstad.

Veel landen importeren normaal gesproken graan uit Oekraïne. Vooral in Afrika is de nood nu hoog; sommige landen daar zijn voor 70 procent afhankelijk van leveringen uit Oekraïne.

Scholz: Duitsland stuurt modern luchtafweersysteem naar Oekraïne

Duitsland gaat een modern luchtafweersysteem leveren aan Oekraïne. Dat heeft bondskanselier Scholz bekendgemaakt in de Bondsdag. Ook wordt er een radar gestuurd die artillerie kan spotten.

Scholz ligt onder vuur van de Duitse oppositie omdat hij te weinig zou doen om Oekraïne te helpen. Dat spreekt hij tegen: "Duitsland levert continu wapens sinds de oorlog is uitgebroken." Zo werden er volgens Scholz onder meer 100.000 granaten en meer dan 5000 anti-tankmijnen geleverd.

Rusland niet blij met Amerikaanse raketlevering

De aankondiging dat de VS geavanceerde raketsystemen gaat leveren aan Oekraïne wordt "uitermate negatief" ontvangen door Rusland. Dat zegt een woordvoerder van minister van Buitenlandse Zaken Lavrov tegen het Russische persbureau RIA. "Alle leveringen van wapens aan Oekraïne vergroot de kans op een directe confrontatie tussen Rusland en de VS."

Het type M142 Himars wordt uitgerust met raketten die een bereik hebben van maximaal zo'n 80 kilometer. De Oekraïense president Zelensky zegt dat hij niet van plan is daarmee doelen in Rusland te beschieten.

Zelensky: Oekraïne verliest elke dag tot 100 militairen

Oekraïne verliest elke dag 60 tot 100 militairen. Dat heeft president Zelensky gezegd tegen de Amerikaanse zender Newsmax: "De situatie in Oost-Oekraïne is erg moeilijk. Maar Rusland zal niet op korte termijn alles in Oekraïne onder controle hebben." Volgens Zelensky raken er in de gevechten ook elke dag 500 Oekraïense soldaten gewond.

Zelensky zegt dat Oekraïne niet van plan is doelen in Rusland te raken met de geavanceerde raketsystemen die Amerika gaat leveren: "De oorlog is op ons territorium, zij zijn naar ons land gekomen. We willen onze steden heroveren en daarvoor hebben we munitie nodig die tot 100 kilometer ver kan reiken."

Zelensky benadrukt dat de diplomatieke weg de enige weg is naar vrede: "Alle problemen kunnen worden besproken en deze gesprekken zijn nodig om de oorlog te stoppen."

Zintsjenko in tranen, hij droomt van einde oorlog en WK: 'Geeft Oekraïners steun'

Vanavond staat in Glasgow de beladen WK-kwalificatiewedstrijd Schotland-Oekraïne op het programma. Het is de eerste officiële interland voor Oekraïne sinds de oorlog is uitgebroken.

Manchester City-speler Oleksandr Zintsjenko blikte vooruit op het duel en hield het niet droog: "Ik heb gepraat met jonge kinderen, Oekraïners. Ze snappen er niks van, maar ze zeggen allemaal hetzelfde: 'Ik droom dat de oorlog is afgelopen.' Wat betreft voetbal is het onze droom om naar het WK te gaan, dat geeft Oekraïners steun."

'Vijf miljoen Oekraïense kinderen afhankelijk van hulp'

Meer dan vijf miljoen Oekraïense kinderen zijn afhankelijk van humanitaire hulp vanwege de oorlog in hun thuisland. Volgens Unicef gaat het om ongeveer 3 miljoen kinderen in Oekraïne en 2,2 miljoen kinderen die naar andere landen zijn gevlucht.

De VN-kinderorganisatie zegt dat er sinds de Russische invasie op 24 februari 262 kinderen zijn omgekomen en honderden gewond zijn geraakt. Ook zijn er honderden scholen beschadigd. "Zonder een onmiddellijk staakt-het-vuren en een uitonderhandelde vrede, zullen kinderen blijven lijden", zegt Unicef-directeur Catherine Russell.

Oefening Russische nucleaire strijdkrachten

Russische nucleaire strijdkrachten houden oefeningen in de provincie Ivanovo, ten noordoosten van Moskou. Dat bericht de Russische tak van persbureau Interfax op basis van informatie van het ministerie van Defensie. Zo'n duizend militairen voerden "intense manoeuvres" uit met meer dan honderd voertuigen en ook Yars-lanceersystemen. Die kunnen de grote, intercontinentale Yars-raketten afvuren (bereik tot 11.000 kilometer), waarop kernkoppen geplaatst kunnen worden.

In het Interfax-bericht wordt niet geschreven over het besluit van Amerika raketsystemen naar Oekraïne te sturen en of de oefening hier een reactie op is.

VS stuurt geavanceerde raketsystemen naar Oekraïne

De Verenigde Staten gaan geavanceerde raketsystemen naar Oekraïne sturen die "preciezer belangrijke doelwitten op het slagveld kunnen raken", zo schrijft president Biden in een essay in The New York Times.

Persbureau Reuters schrijft op basis van een hoge regeringsfunctionaris dat het in ieder geval gaat om raketsystemen van het type M142 Himars, die met de juiste munitie doelwitten op honderden kilometers afstand kunnen raken.

Het leveren van dergelijke systemen ligt gevoelig, omdat het Oekraïne met de juiste munitie in staat stelt doelen in Rusland te bestoken. De functionaris benadrukt dat de systemen daar niet voor gebruikt zullen worden. Naar verluidt leveren de Amerikanen munitie met een bereik van maximaal zo'n 80 kilometer bij de systemen. President Biden benadrukte maandag nog tegenover journalisten dat de VS niet van zins was mobiele, offensieve raketlanceerinstallaties te leveren aan Oekraïne. Van die mening lijkt hij nu dus te zijn afgestapt.

Russen rukken op richting Kramatorsk: 'Dus moeten we verder vluchten'

Steeds meer burgers ontvluchten Kramatorsk. De stad in Oost-Oekraïne komt meer en meer in de tang door de Russische opmars. Verslaggever Sander van Hoorn sprak er met burgers die met bussen weg willen voor het oorlogsgeweld ook hen bereikt.

Burgemeester Severodonetsk: stad voor helft in handen Russen

Severodonetsk is volgens de burgemeester van de stad voor de helft in handen van de Russen. "Blok voor blok" wordt Severodonetsk op dit moment vernietigd door het Russische leger, zei burgemeester Strjoek.

Verder wordt er volgens hem hard gevochten in de straten van zijn stad en bedreigen de aanhoudende artilleriebeschietingen de levens van de 13.000 burgers die nog in de stad aanwezig zijn. Voor de Russische inval in Oekraïne woonden er ruim 100.000 mensen in de Oost-Oekraïense stad.

Severodonetsk is cruciaal in de poging van Rusland om Donbas-regio Loegansk volledig in handen te krijgen.

Goedemorgen

Welkom in het liveblog over de oorlog in Oekraïne. Het blog van gisteren vind je hier.