Brexit-deal verworpen, morgen motie van wantrouwen tegen kabinet May
- In het Britse Lagerhuis stemde een grote meerderheid tegen de brexit-deal die premier May met de EU heeft onderhandeld
- Verschillende regeringsleiders zeggen de uitkomst te betreuren
- Morgen wordt er opnieuw gestemd: nu over een motie van wantrouwen tegen het kabinet
- Lees hier ons artikel over de mogelijke toekomstscenario's
Hoe nu verder?
Hoe moet het verder nu het Britse Lagerhuis vandaag de brexit-deal van premier May heeft weggestemd? Die vraag zal komende tijd het nieuws beheersen.
Dit staat er in ieder geval op het programma:
- Woensdag 16 januari: er wordt gestemd over een motie van wantrouwen tegen het kabinet van May
- Maandag 21 januari: uiterlijk op deze datum moet May een alternatieve brexit-deal presenteren in het Lagerhuis
- Vrijdag 29 maart: op deze dag moeten de Britten de Europese Unie verlaten, met of zonder deal
Nog even terugkijken op alle gebeurtenissen van vandaag? Bekijk hieronder een samenvatting van de dag in minder dan twee minuten:
Extra journaal op NPO 1
In verband met het nieuws over de brexit is er om 23.03 uur op NPO 1 een extra journaal.
De uitzending is hier live te volgen.
Farage en Johnson reageren
Voorstanders van een harde brexit, Nigel Farage en Boris Johnson, geven op Twitter hun reacties op het verlies van May. Ze zijn er behoorlijk blij mee.
Bijlezen over de brexit?
Het Britse Lagerhuis stemde vandaag tegen de brexit-deal van premier May. Wil je bijlezen over alles wat er is gebeurd?
Met onderstaande artikelen ben je weer helemaal bij:
Terugkijken: Speaker Bercow wil meer 'zen'
Speaker van het Lagerhuis John Bercow had"tijdens het debat en stemming soms grote moeite de parlementariërs stil te krijgen. In het onderstaande fragment maant hij de zaal tot meer 'zen':
'Britten nog dieper in brexit-crisis'
In Nieuwsuur geven NOS-correspondenten hun reacties op het sneuvelen van de brexit-deal van premier May:
"Dit is nog erger dan de donkerste voorspellingen ons deden geloven. Dit had May nooit aan zien komen. Je kan gerust stellen dat de Britten nog dieper in hun eigen brexit-crisis zijn weggezakt", zegt Tim de Wit in Groot-Brittannië.
Sander van Hoorn in Brussel voegt eraan toe: "Een no deal brexit is dichterbij gekomen. Er heerst nu verslagenheid."
Reactie van EU-onderhandelaar Barnier
Historische nederlaag
Niet eerder leed een Brits kabinet zo'n grote nederlaag in het Lagerhuis. De wet over de brexit-deal van premier May werd weggestemd met 230 stemmen in haar nadeel.
NOS-correspondenten aan het werk voor radio, tv en online
Extra journaal om 23.03 uur
Om 23.03 uur is er op NPO 1 een extra journaal in verband met de stemming over de brexit-deal van May.
Om 22.00 uur zal Nieuwsuur op NPO 2 vrijwel geheel in het teken staan van de brexit.
Vreugde op sommige plaatsen in Londen
Schokgolf in Straatsburg
EU-correspondent Thomas Spekschoor volgde de stemming in Straatsburg bij een bijeenkomst van de Groenen. Hij zag hoe er een schokgolf door de zaal ging op het moment dat het Lagerhuis tegen de brexit-deal stemde. "Mensen waren muisstil en sloegen hun handen voor hun mond."
Veel Europarlementariërs hadden hun hoop op deze deal gevestigd. Ook is er veel werk in de deal gaan zitten: honderden ambtenaren hebben meer dan twee jaar gewerkt aan de deal die vandaag is weggestemd.
Reactie Rutte
Premier Rutte betreurt de uitslag van de stemming in het Lagerhuis.
'May verliest motie vermoedelijk niet'
Volgens correspondent Tim de Wit is de kans klein dat premier May morgen de motie van wantrouwen tegen haar kabinet gaat verliezen. Een meerderheid in het Lagerhuis zal er niet op zitten te wachten dat in zo'n geval Labour aan de macht komt.
Eerste reactie premier May
Voor May is het verliezen van de stemming een grote nederlaag. Direct na het verlies gaf ze in het Lagerhuis een eerste reactie:
Terugkijken: de uitslag van de stemming
Debat is voorbij
Het debat in het Lagerhuis over de brexit-deal van May is voorbij. Een grote meerderheid van 432 parlementariërs stemde tegen. 202 stemden voor en 16 parlementariërs hebben zich van stemming onthouden.
Reactie van Juncker
In een reactie zegt de EU-commissie voorzitter Juncker het resultaat van de stemming te betreuren. De EU wil graag zo snel mogelijk van het VK horen welke stappen er nu worden ondernomen.
Motie van wantrouwen tegen kabinet
Labour-leider Corbyn heeft aangekondigd een motie van wantrouwen in te dienen tegen het kabinet. Hij wil dat daar morgen over gestemd gaat worden. Premier May heeft dat toegezegd.
Historische nederlaag voor May
Een grote meerderheid van het Lagerhuis heeft tegen de brexit-deal van May gestemd.
Alle parlementariërs zijn terug in de zaal
De uitslag volgt zo.
De letter van de wet
Er wordt op dit moment gestemd over het wetsvoorstel over het uittredingsakkoord dat premier May met de Europese Unie heeft onderhandeld. Dat akkoord staat ook wel bekend als 'de deal van May'. Lees hier wat er in die deal staat.
Hieronder de complete tekst in het Engels waarover de parlementariërs moeten stemmen:
That this House approves for the purposes of section 13(1)(b) of the European Union (Withdrawal) Act 2018, the negotiated withdrawal agreement laid before the House on Monday 26 November 2018 with the title 'Agreement on the withdrawal of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland from the European Union and the European Atomic Energy Community' and the framework for the future relationship laid before the House on Monday 26 November 2018 with the title 'Political Declaration setting out the framework for the future relationship between the European Union and the United Kingdom'.
De stemming in volle gang
Op dit moment stemt het Lagerhuis over de brexit-deal van premier May. De parlementariërs lopen nu de zaal uit om hun stem uit te brengen.
Correspondent Tim de Wit verwacht dat er binnen 20 à 25 minuten een uitslag is. Die is te volgen via deze livestream.
Amendement over backstop
Er is net tegen amendement F van de Tory-MP John Baron gestemd. Dat amendement gaat over de backstop. Daarin staat dat de Britten het recht hebben om die regeling te stoppen zonder dat de EU daarmee akkoord hoeft te gaan.
Hoogtepunten uit speech van May
Drie amendementen gaan niet door
Voordat er straks wordt gestemd over de brexit-deal, zou er eerst over een aantal amendementen worden gestemd. Amendementen zijn aanpassingen aan de brexit-deal van die zijn voorgesteld door verschillende parlementariërs. Net is besloten dat over drie van de vier amendementen niet wordt gestemd.
Volgens correspondent Tim de Wit kan er mogelijk al binnen een halfuur gestemd worden over May's deal. "Er stonden eerst vier amendementen gepland, maar er zijn er drie ingetrokken. Dus het kan nu snel gaan."
May: stijg boven de partijlijnen uit
Mijn deal is de enige manier om straks niet 'zonder deal' te zitten, zegt de premier. "Vanavond wordt een beslissing gemaakt waar velen van ons nog jaren mee moeten kunnen leven."
In een allerlaatste poging de parlementariërs voor haar deal te laten stemmen, zegt May dat een stem tegen haar deal een stem vóór chaos is. "Vanavond kunnen we kiezen om boven onze partijlijnen uit te stijgen en onze burgers de toekomst te geven die ze verdienen."
May over de backstop
May zegt, opnieuw, dat ze de zogenoemde 'backstop' zo kort mogelijk wil laten duren.
May: er is maar één optie
May zegt dat er eigenlijk maar één optie is vanavond: stem voor het akkoord dat ze bereikte met de EU. Het is volgens de premier de enige manier om voor iedereen in het Verenigd Koninkrijk een betere toekomst zeker te stellen.
Ze zegt verder dat een tegenstem er niet voor zorgt dat er opnieuw met de EU onderhandeld kan worden. Volgens May wil de EU niet opnieuw onderhandelen.
Premier May aan het woord
May gaat nu spreken. Ze zal ter afsluiting van het debat nog één keer de parlementariërs voorhouden wat ze de afgelopen weken vrijwel iedere dag heeft gezegd, via krant, radio, televisie en tijdens optredens: "Stem voor mijn deal want anders storten we het land in de afgrond".
Stemonthouding
Parlementariërs hebben straks tijdens de stemming drie opties: ze kunnen voor stemmen, tegen stemmen of zich onthouden van stemming. Als veel parlementariërs zich onthouden van stemming dan kan dat een effect hebben op de hoogte van de nederlaag. Die kan dan lager uitvallen waardoor een plan B en een tweede stemming een grotere kans maakt.
Labour-leider Corbyn spreekt
Corbyn spreekt nu het Lagerhuis toe. Hij bekritiseert premier May op haar aanpak van de brexit. Hij noemt de huidige periode een van de meest chaotische tijden die hij ooit heeft meegemaakt als parlementariër.
De Labour-leider zegt straks tegen de brexit-deal van May te gaan stemmen.
Europarlementariërs wachten gespannen af
Europarlementariërs in Straatsburg wachten gespannen af wat de stemming van vanavond gaat brengen. Europarlementariërs balen er eigenlijk een beetje van.
Esther de Lange bijvoorbeeld, van het CDA: "Wij hebben hier ons eigen parlement en nog genoeg te doen. We willen niet naar Londen kijken. Maar dit is zo groot, we moeten wel."
'Willen we chaos of orde?'
Geoffrey Cox, de hoogste juridisch adviseur van de Britse regering, sprak een uur lang in het voordeel van May's brexit-deal. Maar verderop in de bovenstaande video is te zien hoe lijnrecht de voor- en tegenstanders van het huidige akkoord tegenover elkaar staan.
'Geen idee wat er gaat gebeuren'
NOS-verslaggever Eva Wiessing peilde de meningen op straat in Londen. Ze sprak ook met Nederlanders die al jaren in Engeland wonen. "Het is voor ons al meer dan twee jaar moeilijk om ons leven hier te plannen. Je weet gewoon niet wat onze juridische status uiteindelijk zal worden."
'Heronderhandelen toch mogelijk'
Als het Britse Lagerhuis de brexit-deal wegstemt, en dat ligt voor de hand, dan is heronderhandelen met de EU niet uitgesloten. Eurogroep-voorzitter Mario Centeno suggereerde vanmiddag dat bepaalde voorwaarden uit het huidige akkoord opnieuw kunnen worden besproken. Het is voor het eerst dat er vanuit Brussel openlijk de suggestie wordt gewekt dat nieuwe onderhandelingen mogelijk zijn. "Zo'n beetje alles is beter dan een no-deal-brexit", zei Centeno.
'Alles zit muurvast'
Het lopende debat over de brexit-stemming in het Lagerhuis zal weinig invloed hebben op de stemming vanavond. Dat zegt correspondent Tim de Wit in het NOS Journaal. "May probeert zo veel mogelijk mensen achter zich te krijgen, maar nieuwe argumenten horen we niet meer. Het is een patstelling, alles zit muurvast. Er is voor May geen eenvoudige manier om een meerderheid te vinden. Het debat zal daar geen verandering in brengen. Het kan bijna niet anders dan dat May afstevent op een enorme nederlaag."
'Nee, nee, nee'
De kortste toespraak van het debat tot nu toe is die van het Conservatieve parlementariër Julian Lewis. In 18 seconden maakte hij duidelijk dat hij tegen May's deal is. "Ik zal nee, nee, nee stemmen." Parlementsleden hebben maximaal drie minuten om een speech te houden.
'Relaxte sfeer bij demonstratie'
Voor- en tegenstanders van brexit demonstreren voor het Lagerhuis. NOS-verslaggever Roel Pauw meldt dat de sfeer daar "relaxt is, bijna vrolijk". Hij sprak met twee tegenstanders die op humoristische wijze duidelijk willen maken dat brexit een fabeltje is.
'May zie ik niet snel vertrekken'
Britse media voorspellen dat May's brexit-deal vrijwel zeker wordt weggestemd vanavond, waarschijnlijk met grote cijfers. Maar verliezen staat volgens correspondent Suse van Kleef niet automatisch gelijk aan opstappen voor de premier.
"Als je de stemming over je belangrijkste beleidspunt verliest, dan is opstappen normaal gesproken de enige optie. Maar dit is geen normale situatie. Brexit zorgt voor ongekende taferelen hier. May zegt bij elke grote tegenslag: ik blijf zitten waar ik zit. Dus ik zie haar toch niet zo snel vertrekken", zegt Van Kleef in Nieuws en Co op NPO Radio 1.
Morgenochtend brexit-debat in Europees Parlement
In het Europees Parlement in Straatsburg wordt morgenochtend vanaf 08.30 uur gedebatteerd over de brexit. Bij het debat zijn brexit-onderhandelaar Michel Barnier en Eurocommissaris Frans Timmermans aanwezig.
Voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie is niet bij het debat aanwezig. Hij is in Brussel voor mogelijk spoedoverleg. De woordvoerder van premier May zegt dat zij geen plannen heeft om morgen naar Brussel te reizen.
Demonstraties in Londen
Zowel voorstanders als tegenstanders van de brexit hebben zich bij het Britse parlement verzameld:
Raab: gevaarlijke deal
Voormalig brexit-minister Dominic Raab vindt de deal van premier May ronduit gevaarlijk voor de Britse economie en democratie. Hij zegt ook dat de deal de "kansen van de brexit onderdrukt". Raab stelde in het Lagerhuis dat de zogenoemde 'backstop' ondemocratisch is. "Deze deal geeft de controle aan de EU", zei Raab, die ook nog sprak van een "vernederende deal".
Dat Raab de deal al hard zou bekritiseren is niet onverwacht. Hij stapte in november op, toen het concept-akkoord van May met de EU werd gepresenteerd.
Advocaat-generaal: heel veel onzekerheid zonder deal
Geoffrey Cox, de hoogste juridisch adviseur van de Britse regering, opende met een speech van een uur. Daarna gaf hij toch wat ruimte aan andere parlementariërs.
In zijn toespraak zei Cox dat het "hoogst onverantwoordelijk" is om tegen de brexit-deal van premier May te stemmen. "Duizenden contracten, duizenden transacties, duizenden administratieve zaken en juridische procedures in de EU en dit land zullen in onzekerheid worden gestort."
Burgemeesters: stop met pokeren
Een brexit zonder een deal met de Europese Unie betekent een "economische ramp" voor Londen, Liverpool, Manchester, Newcastle en omliggende plaatsen. Dat schrijven de burgemeesters van die plaatsen in een brief aan premier May. "Het gaat leiden tot minder economische groei, minder banen en we verliezen op deze manier geld. Het is onacceptabel om op deze manier te pokeren met de publieke sector en met het levensonderhoud van mensen."
De burgemeesters zeggen dat de economie simpelweg niet voorbereid is op een vertrek uit de EU zonder afspraken met de EU. "Het is tijd om een stap terug te doen en de no-deal-brexit voorgoed van tafel te halen."
Parlementslid stelt geboorte kind uit
Een parlementslid van de Labour-partij heeft de geboorte van haar kind uitgesteld vanwege de brexit-stemming. Eigenlijk zou de pro-Europese politica Tulip Siddiq vandaag een zoon ter wereld te brengen via een keizersnede, maar ze wilde per se bij de stemming zijn. Volgens verschillende Britse media hebben haar artsen ermee ingestemd om de keizersnede twee dagen uit te stellen, tot donderdag.
'Brexit is een zinkend schip'
Actievoerders voor het Britse parlementsgebouw demonstreren voor een tweede brexit-refrerendum. Ze noemen de brexit "een zinkend schip".
Over de vier amendementen
Het Lagerhuis stemt vanavond vanaf ongeveer 20.00 uur (Nederlandse tijd) over vier amendementen:
- Amendement A van Labour-leider Jeremy Corbyn: dat amendement wijst de brexit-deal van May af omdat die niet voorziet in een permanente douane-unie. Het wijst een brexit zonder akkoord met de EU af.
- Amendement K van SNP-leider Ian Blackford: dat amendement weigert de brexit-deal van May goed te keuren, omdat het "schade toebrengt" aan Schotland, Wales en de landen en regio's van het hele Verenigd Koninkrijk. Ook roept het amendement op tot uitstel van de brexit tot er een andere uittredingsdeal is bereikt.
- Amendement B van Edward Leigh van de Conservatieven: dat amendement roept ertoe op dat de zogenoemde 'backstop' (bekijk hier wat dat betekent) tijdelijk is en ook tijdelijk blijft.
- Amendement F van John Baron van de Conservatieven: in dat amendement staat dat de Britten het recht hebben om de 'backstop' te stoppen zonder dat de EU daarmee akkoord hoeft te gaan.
Na deze stemming stemt het Lagerhuis over de brexit-deal en daarna legt premier May waarschijnlijk een verklaring af.
Brexit-debat hervat
Het Britse Lagerhuis is begonnen met de laatste dag van het debat over de brexit-deal van premier May. De voorzitter van het Lagerhuis heeft vier amendementen gekozen waar vanavond over wordt gestemd. Het gaat om een amendement van Labour-leider Corbyn, een amendement van SNP-leider Blackford en twee amendementen van de Conservatieven. Die stemming is waarschijnlijk om 20.00 uur Nederlandse tijd.
Naar verwachting wordt daarna, rond 21.00 uur Nederlandse tijd, over de brexit-deal gestemd.
May blijft erbij: Britten moeten uit de EU
Premier May is vastbesloten om de wil van het volk uit te voeren en de Britten uit de EU te halen. Dat zei haar woordvoerder na het reguliere wekelijkse kabinetsberaad, die daarmee vragen over een eventueel vertrek van May bij een zware nederlaag ontweek.
"De premier heeft gezegd dat de regering de dienaar van het volk is", zei de woordvoerder. "En ze gelooft erin dat we het resultaat van het brexit-referendum moeten uitvoeren."
Eerder vanochtend kwamen verschillende leden van het kabinet-May aan voor het beraad. Ze reageerden niet op de aanwezige journalisten:
Dit gebeurde er de afgelopen jaren
Het is erop of eronder voor de deal van Theresa May. Hoe kwamen we ook alweer tot dit punt? We gaan in vogelvlucht door de afgelopen brexit-jaren:
Hoe groot wordt het verlies?
Verschillende media hebben een voorspelling gemaakt van de uitslag van vanavond. De krant The Guardian denkt dat 426 parlementariërs tegen gaan stemmen en dat 213 parlementsleden voor de deal zijn. Sky News komt met soortgelijke cijfers: 423 tegen, 185 voor. In beide gevallen ontbreken nog wel enkele parlementsleden, die hun stem nog niet hebben toegelicht.
Het Britse persbureau PA heeft onderstaande berekening gemaakt en komt uit op 239 voorstanders en 400 tegenstanders:
'Voorspellingen extreem negatief'
Het lijkt erop dat premier May vanavond een enorm verlies gaat lijden. De voorspellingen zijn extreem negatief, weet correspondent Suse van Kleef. "Ze gaat wellicht met 200 stemmen verschil verliezen", zegt ze op NPO Radio 1. "Dat zou de grootste nederlaag van een regering ooit zijn. Maar weet ze de schade beperkt te houden en onder de 100 stemmen verschil te blijven, dan wordt dat gezien als meevaller. Wellicht kan ze dan nog met opgeheven hoofd naar Brussel komen en vragen of de EU haar iets tegemoet kan komen, om het parlement toch voor de deal te laten stemmen."
Bij het nu voorspelde monsterverlies is dat een bijna onmogelijke klus, zegt Van Kleef. "Op zo'n korte termijn zoveel parlementariërs van mening laten veranderen is echt een monsterklus. Dan is haar positie dramatisch."
Voor en tegen
Voor het Britse parlement hebben voorstanders van de brexit zich verzameld:
Maar er zijn ook tegenstanders:
Ook het Lagerhuis weet het tijdstip nog niet
Hoe gaat de stemming in z'n werk?
Het Britse ITV News laat in een video zien hoe de stemming gaat verlopen:
Ondertussen buiten het parlement...
Bij het Britse parlement hebben zich al heel wat betogers verzameld, en dat terwijl het nog wel even duurt voor de stemming begint:
Gedoogpartij kabinet-May stemt tegen
De Noord-Ierse Democratic Unionist Party (DUP) heeft bevestigd dat het vanavond tegen het brexit-akkoord van premier May gaat stemmen. Partijleider Arlene Foster zegt op Twitter tegen de "giftige backstop" te zijn en daarom tegen het akkoord te stemmen. De protestantse DUP levert gedoogsteun aan de minderheidsregering van premier May.
In deze video leggen we je uit wat de 'backstop' precies betekent:
Het spoorboekje
Het is lastig om te zeggen hoe laat vanavond precies gestemd wordt over de deal die May met de EU heeft gesloten. Naar verwachting ziet het programma er volgens de BBC vandaag als volgt uit (Nederlandse tijden):
10.30 uur: Het Britse kabinet komt bijeen in Downing Street voor zijn reguliere kabinetsberaad. Britse media verwachten dat dat beraad uren kan duren.
13.50 uur: Het debat over de brexit-deal begint.
19.30 uur: Premier May sluit het debat af met een toespraak. Britse media verwachten dat de toespraak vol staat met retoriek als "het Britse volk verwacht" en "de ogen van de wereld zijn op ons gericht"
20.00 uur: De stemming begint. Als eerste komen alle amendementen aan bod, daarna stemmen de parlementariërs over de deal, die formeel gezien het uittredingsakkoord heet. De stemming gaat uren duren, mogelijk tot middernacht of zelfs later. Naar verwachting geeft May daarna een verklaring, of ze nou heeft gewonnen of verloren.
De voorpagina's
De meeste Britse kranten openen vanochtend uiteraard met de brexit. Een overzicht:
'Time To Put Your Country First', schrijft de Daily Mail, een krant die uitgesproken voorstander is van de deal die premier May heeft gesloten met de EU. The Daily Telegraph, een pro-brexit-krant, is extreem kritisch en schrijft: 'Out of allies, out of time'. De krant vreest dat ieder uitstel van de brexit leidt tot een politieke impasse en een regering met daarin een hoofdrol voor Labour-leider Jeremy Corbyn.
Hard commentaar komt er ook van The Mirror. De krant schrijft premier May rechtstreeks aan. "Beste premier, uw deal sneuvelt vandaag. Open uw ogen (en oren) en zoek naar een plan B, in het belang van de nationale eenheid."
The Guardian noemt het voorstel van May "nauwelijks meer acceptabel dan helemaal geen deal". De Daily Express roept parlementariërs op de voorpagina op voor te stemmen. "Jullie, onze parlementariërs, hebben de brexit in werking gesteld, ingestemd met een referendum en artikel 50 geactiveerd, waardoor we op 29 maart de EU verlaten. Dat is de wet. Laat ons niet ons vertrouwen in jullie voor altijd verliezen."
Overigens is de brexit vanochtend niet op alle voorpagina's groot nieuws. The Sun heeft weliswaar een kolom op de voorpagina gereserveerd voor de brexit, maar vindt het nieuws dat prins Harry elke dag mediteert groter.
Wat zijn de scenario's?
Het belooft vanavond ongekend spannend te worden bij de stemming, want het lijkt erop dat premier May geen meerderheid heeft voor het akkoord dat zij heeft gesloten met de Europese Unie. Er zijn een aantal opties die voor de hand liggen: