#PS15: de stembureaus zijn gesloten
Liveblog afgesloten
De stembureaus zijn gesloten, dus wij sluiten dit liveblog ook af. De reacties en uitslagen vind je terug in ons nieuwe liveblog.
Vreugde en blijdschap bij de SP
Spekman: uitslag zoals verwacht, niet tevreden mee. Pijnlijk.
Eerste uitslag binnen
Op Schiermonnikoog waren ze het eerst klaar met het tellen van de stemmen. De opkomst was 56,5 procent, er zijn 420 stemmen uitgebracht.
Het CDA is de grootste partij geworden met 17,6 procent van de stemmen. De tweede partij was PvdA (17,1 procent), gevolgd door de VVD (15,5 procent).
SGP: bemoedigende start
VVD: het kan altijd beter
VVD-campagneleider Dijkhoff is niet heel tevreden over het resultaat in de exitpoll. "Het kan altijd meer zijn, daar hoop je op. Het wordt nog een spannende avond."
D66: meeste zetels gewonnen van alle partijen, hartstikke goed
D66-Kamerlid Verhoeven noemt de eerste exitpoll een heel mooi begin van de avond. "Vier zetels erbij, de meeste zetels van alle partijen gewonnen. Dat is gewoon hartstikke goed." Verhoeven benadrukt wel dat het slechts om een exitpoll gaat en dat de definitieve uitslag nog anders kan zijn.
CDA'er Keizer: we blijven doen wat we altijd gedaan hebben, per voorstel beoordelen
Het CDA spreekt van een "geweldige mooie uitslag". Als het CDA de grootste partij wordt in de Eerste Kamer, verandert er niets aan de houding tegenover het kabinet. "We blijven goede voorstellen steunen en slechte voorstellen wijzen we af. Dat is evident", zegt Kamerlid Mona Keijzer.
Dominique van der Heyde: laten we echt slagen om de arm houden
NOS-politiek verslaggever Dominique van der Heyde benadrukt dat er nog slagen om de arm gehouden moeten worden. "Het kan nog echt veranderen, een aantal zetels hier of daar."
CDA juicht om exitpoll
Bij het CDA is de exitpoll van Ipsos met gejuich ontvangen. Het onderzoeksbureau meldt dat VVD en CDA in een nek-aan-nekrace verwikkeld zijn om de grootste partij te worden.
Exitpoll: Nek-aan-nek-race VVD en CDA
Bij de Provinciale Statenverkiezingen zijn VVD en CDA in een nek-aan-nekrace verwikkeld om de grootste partij te worden. Dat blijkt uit een exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS.
Volgens Ipsos heeft de coalitie van VVD en PvdA ook met de oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP geen meerderheid meer in de Eerste Kamer. Ze zouden samen 34 zetels krijgen in de senaat, die 75 zetels telt.
De VVD krijgt bij deze verkiezingen minder stemmen dan vier jaar geleden, het CDA wint. Derde partij zou de SP worden, gevolgd door D66, PVV en PvdA.
De exitpoll van Ipsos is gebaseerd op een peiling bij 40 stembureaus verspreid over Nederland.
De provinciale campagne, landelijker dan ooit
Nog even snel stemmen
Hoe wordt de Eerste Kamer precies gekozen?
Dionne de Schermvrouw
Vanavond is het niet Herman de Schermman die de uitslagen bekendmaakt. Zijn taak wordt overgenomen door Dionne Stax. In het Achtuurjournaal gaf Stax vast een voorproefje.
Spoorboekje van de verkiezingsavond
Bekijk hier wat je vanavond allemaal van ons kan verwachten.
42 procent
Om 19.30 uur had 42 procent van de kiezers gestemd, meldt onderzoeksbureau Ipsos. Dat is 6 procentpunt minder dan de vorige Provinciale Statenverkiezingen vier jaar geleden.
Pas op als je gaat stemmen
De politie waarschuwt mensen die vanavond gaan stemmen om hun huis goed op slot te doen.
Ook Jos van Rey heeft gestemd
Jos van Rey, het van corruptie verdachte voormalige Eerste Kamerlid, heeft zijn stem uitgebracht in een stembureau in Roermond. Van Rey is deze Provinciale Statenverkiezingen lijstduwer voor de Volkspartij Limburg.
Water voor de waterschappen
Partijen maken zich op voor uitslagen
Op verschillende plekken bereiden partijen zich voor op de uitslagenavond.
Generale repetitie voor uitslagenavond
31 procent
Om 17.30 uur had 31 procent van de kiezers zijn stem uitgebracht bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Dat is volgens onderzoeksbureau Ipsos 4 procentpunt minder dan bij de verkiezingen vier jaar geleden.
Limburgers niet beïnvloed door affaires
Limburg had de afgelopen tijd te maken met de nodige politieke affaires. Zo was er onder meer ophef over Statenlid Jos van Rey, die wordt verdacht van corruptie, en het voormalig Tweede Kamerlid Mark Verheijen, die verkeerde declaraties zou hebben ingediend. Allebei zijn ze vandaag verkiesbaar voor de Provinciale Staten in Limburg.
Het regionale medium 1Limburg heeft een onderzoek laten uitvoeren onder Limburgers om te kijken of zij zich vandaag in het stemhokje laten beïnvloeden door de politieke affaires. Uit het onderzoek blijkt dat een op de vijf kiezers nu stemt voor een andere partij. Bijna driekwart van de kiezers heeft zich niet laten beïnvloeden door de affaires.
Geen kinderen in stemhokje
Het mag officieel niet, anderen meenemen in het stemhokje. Want je moet volgens de wet alleen je stem uitbrengen. Dat betekent dat je je kinderen officieel ook niet mag meenemen in het stemhokje. Sommige kiezers zijn daar boos over.
Stemmen met Utrechtse oproepkaart in Zuid-Holland
Een stagiair van Omroep West heeft met een oproepkaart van Utrecht gestemd voor de Provinciale Staten in Zuid-Holland. Dat zou niet moeten kunnen, maar er werd niet goed gecontroleerd in de gemeente Boskoop.
De stagiair zou zijn vriendin hebben gemachtigd om namens hem te stemmen. Maar de vriendin woont in Zuid-Holland, hij in Utrecht. Het stembureau in Boskoop liet haar toch twee keer stemmen.
De Kiesraad zegt in een reactie bij Omroep West dat ze geen meldingen hebben gekregen dat dit vaker vandaag verkeerd is gegaan.
Reactie burgemeester Woerden op commotie
Burgemeester Molkenboer van Woerden heeft bij RTV Utrecht gereageerd op de commotie die eerder vandaag was ontstaan in een stembureau in de Utrechtse stad.
Eerder werd gemeld dat een slechtziende man zijn stem niet mocht uitbrengen, omdat hij hulp daarbij wilde van een vrouw. Volgens de burgemeester werd de man geweigerd, omdat hij zich niet wilde legitimeren. De slechtziende man werd toen boos op de leden van het stembureau en verscheurde een van zijn oproepkaarten.
Video: 'Ik heb maar wat gedaan'
De stembureaus zijn al uren open. Bekijk hier een korte samenvatting van de dag tot nu toe.
Stemmen in een museum
Op verschillende plekken in Nederland kan je stemmen combineren met wat cultuur. Niet alleen in het Rijksmuseum van Oudheden kan je je stem uitbrengen, maar ook onder meer bij het Fries Museum in Leeuwarden, bij het instituut Beeld en Geluid in Hilversum en in het Tilburgse Textielmuseum.
24 procent
Om 15.30 uur had 24 procent van de kiezers zijn stem uitgebracht bij de Provinciale Statenverkiezingen. Dat is 4 procentpunt minder dan bij de verkiezingen vier jaar geleden, meldt onderzoeksbureau Ipsos.
'Statenlid zei vier jaar niets'
In Gelderland heeft een PVV-Statenlid vier jaar lang niets gezegd tijdens vergaderingen. Hij was volgens de regionale krant De Gelderlander wel aanwezig, maar hij zei nooit iets. Voor zover de krant weet is het niet eerder voorgekomen dat een Statenlid in Gelderland een hele zittingsperiode niet actief deelnam aan vergaderingen.
Voorbereidingen voor uitslagenavond
In het provinciehuis van Zuid-Holland zijn de voorbereidingen voor vanavond in volle gang. Alle partijen komen bij elkaar om op een groot scherm de uitslagen te bekijken.
Video: "In Zurich gaat het het meest over windmolens"
Burgemeester Dordrecht maakt selfie
De burgemeester van Dordrecht maakte een selfie voor een van de nieuwste stembureaus van de gemeente: de Ark van Noach.
Kleinste stembureau
In de huiskamer van de familie Westhoff is het kleinste stembureau van Nederland ingericht. Inwoners van het buurtschap Marle in Overijssel brengen hier hun stem uit.
Opstootje in Woerden
In Woerden is op een stembureau een opstootje ontstaan. Dat meldt RTV Utrecht in zijn liveblog. Een slechtziende man wilde met hulp van een vrouw zijn stem uitbrengen, maar dat werd niet toegestaan.
De man werd boos en verscheurde een van zijn stembiljetten. Er ontstond een woordenwisseling en de slechtziende man zou een ambtenaar in functie hebben beledigd. Van het voorval is een proces-verbaal opgemaakt.
Flevoland bedankt kiezers
In opdracht van de Provincie Flevoland worden Flevolandse kiezers bedankt voor het uitbrengen van hun stem.
18 procent
Om 13.30 uur had 18 procent van de kiezers zijn stem uitgebracht bij de Provinciale Statenverkiezingen. Dat is 2 procentpunt minder dan bij de verkiezingen vier jaar geleden, meldt onderzoeksbureau Ipsos.
Stemkus
Is na de #stemfie nu de #stemkus de nieuwe verkiezingstrend?
Stemkroeg in Bussum
In Bussum is een kroeg ingericht als stembureau: een stemkroeg.
Brandje in Zeeuws stembureau
Een stembureau in een woonzorgcentrum in Sint-Maartensdijk, gemeente Tholen, is rond 12.30 uur een halfuur gesloten geweest vanwege een klein brandje. Dat schrijft de PZC.
Kiezers werden doorverwezen naar een stembureau in een dorpshuis. De brand was snel onder controle.
Ark van Noach
Er was al een 'stembus', een 'stemboot' en een drive-in-stembureau. In Dordrecht kun je ook op een aparte plek je stemmen uitbrengen: de Ark van Noach.
Verwarrende kleuren
De kleurbanden van de stemformulieren voor de twee verkiezingen leiden tot verwarring op sommige stembureaus. Het dichtgeklapte biljet van de waterschappen is groen, dat van de Provinciale Staten is blauw.
"Dat is intuïtief gezien niet handig'', zegt een woordvoerster van de Kiesraad tegen 1Limburg.
Na het sluiten van de stembussen vanavond wordt er, voordat er geteld gaat worden, eerst gekeken of de alle formulieren in de juiste bus zijn gestopt.
Irritatie op station Arnhem
Net als op veel andere stations kan ook op Arnhem CS gestemd worden. Maar dat geldt alleen voor inwoners van Arnhem. En dat zorgt bij sommige reizigers tot de nodige irritatie, meldt De Gelderlander.
"Als je wilt vernieuwen door hier een stembureau in te richten, vernieuw dan ook echt", klaagde een vrouw uit Wageningen tegen de krant. "Ik heb een visuele beperking en voor mij was dit een ideale plek om te stemmen. Nu gaat mijn stem wellicht verloren, want ik ben vanavond niet op tijd terug."
Aboutaleb
De burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, ging naar verpleeghuis Pniël in Rotterdam om zijn stem uit te brengen.
Stemhooligans
Op een verkiezingsbord voor het Overijsselse provinciehuis in Zwolle hebben 'stemhooligans' met graffiti een duidelijke boodschap gespoten: stem nu!
HTM-stembus
In Nieuwkoop doet een oude HTM-bus dienst als stembureau. De 'stembus' staat vandaag op drie verschillende plekken in de gemeente Nieuwkoop.
Pechtold in stembureau
D66-leider Alexander Pechtold stemde op het stembureau in de Wageningse serviceflat Belmonte.
Afvalemmer
De Nederlandse manier van stemmen roept bij sommigen vragen op.
Op de bon in Haarlem
Je stem uitbrengen, is voor sommige kiezers in Haarlem een dure grap.
Video: stemmen met je auto of fiets
Stemmen in een drive-in-stembureau. Het kan in de gemeente Zuidplas. Het is geschikt voor auto's en fietsers.
Stemgeheim
Bij de stembureaus hangt een plakkaat waarop het stemgeheim wordt uitgelegd. Zoals hier in Rotterdam.
Drukte bij Kieskompas
Veel kiezers weten blijkbaar nog niet waarop ze moeten stemmen. Vanochtend bereikte kieskompas.nl de grens van een miljoen bezoekers.
Rode zadels
De kans dat je vandaag in Almere een fiets met een rood zadel tegenkomt, is groot.
Buma brengt stem uit
CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma bracht vanochtend zijn stem uit in de St. Maartensschool in Voorburg.
7 procent
Om 10.30 uur had 7 procent van de kiezers zijn stem uitgebracht bij de Provinciale Statenverkiezingen. Dat is 1 procent minder dan bij de verkiezingen vier jaar geleden, meldt onderzoeksbureau Ipsos.
Koning Van Rey
De Volkspartij Limburg heeft in het kader van de Provinciale Statenverkiezingen een eigen kaartspel laten maken, met Jos van Rey als koning.
Drive-in-stembureau
In de gemeente Zuidplas, in de provincie Zuid-Holland, staat het eerste drive-in-stembureau van Nederland. Op een afvalbrengstation is een afvalstraat tijdelijk ingericht als 'kiesstraat'. De burgemeester van Zuidplas bracht daar vanochtend zijn stem uit.
Evers belt met Cruijff
Radio 538-dj Edwin Evers belde vanochtend met Barcelona voor een stemadvies van 'Johan Cruijff'.
Rappende Pechtold
Op jongerenzender Funx was D66-leider Alexander Pechtold te gast in het programma Start. In een speciale politieke rap kon de politicus antwoorden met de termen eens of oneens.
Humor om te lachen
Video: Politieke kopstukken brengen stem uit
Premier Rutte
Ook premier Rutte heeft zojuist zijn stem uitgebracht. Dat deed hij in zijn woonplaats Den Haag.
Mooiste stembureau?
Is het stembureau in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden het mooiste van Nederland?
Magische grens
Minister Plasterk hoopt dat meer dan de helft van de kiezers vandaag gaat stemmen. "Vijftig procent heeft altijd iets magisch. Er gebeurt niks bij een opkomst van 49 procent. Maar het is toch altijd fijn als je daar net even boven komt."
Roemer stemt in Sambeek
SP-leider Emile Roemer en zijn vrouw Aimee brachten vanochtend hun stemmen uit in buurthuis de Elzenhof in Sambeek.
"Onzinnige verkiezingen"
Niet iedereen is het eens met de waterschapsverkiezingen. Sytse Wilman leverde het stembiljet in met een duidelijke boodschap: "Stop aub met deze onzinnige verkiezingen".
Later open
Het stembureau in het provinciehuis van Zuid-Holland is later open gegaan dan gepland. "De stemhokjes moesten nog geleverd worden", vertelde commissaris van de koning Jaap Smit tegen Omroep West.
Om 08.00 uur was het probleem verholpen en ging het stembureau alsnog open.
Groepsfoto
Op het station van Zwolle was er vanochtend tijd voor een groepsfoto.
'Koekoek'
Op het station Den Haag CS deelt de VVD 'koekoek' uit.
Voorzitter Eerste Kamer
Eerste Kamer-voorzitter Ankie Broekers-Knol (VVD) stemde vanochtend in Overveen.
Wilders stemt
PVV-leider Geert Wilders heeft zijn stem uitgebracht op het stembureau in Pulchri Studio aan het Lange Voorhout in Den Haag.
Stemmen op het water
In Drimmelen, in de Biesbosch, kun je stemmen op een boot.
Stemmen met je vispas?
Op een stembureau Meppel komen de raarste identiteitsbewijzen langs. Dat zag verslaggever Erik-Sjoerd Nauta eerder vanochtend.
Samsom brengt stem uit
PvdA-leider Diederik Samsom bracht zijn stem uit voor de verkiezing van de leden van de Provinciale Staten. Hij deed dat rond 08.30 uur bij het stembureau Groenhoven in de Witte Rozenstraat in zijn woonplaats Leiden.
Twee vliegen in een klap
Volgens Het Laatste Nieuws stopt de Belgische meidengroep K3 ermee. En dat op de dag van de verkiezingen van de Provinciale Staten en de waterschappen. Dat moet te combineren zijn, grapt een twitteraar.
Laatste flyers
Voor D66 in Amersfoort zit het werk erop. Het woord is nu aan de kiezer.
Getrapte verkiezingen, wat zijn dat?
Nederland kiest vandaag 570 Provinciale Statenleden, maar indirect ook de nieuwe Eerste Kamer. Hoe werkt dat precies? Lees het uitlegverhaal.
Drukte op station Nijmegen
#stemfie
Daar is hij weer: de #stemfie. Op de selfie in het stemlokaal kwam, ondanks een negatief advies van de kiesraad, geen verbod. Dat bepaalde minister Plasterk vorig jaar september.
Stembureau station Hilversum
Ook in Hilversum kan op het station worden gestemd. Op het plein voor het station is een stembureau ingericht.
Sven van Bijsterveldt / NOS
Sven van Bijsterveldt / NOS
Sven van Bijsterveldt / NOS
Gratis boodschapen
Reizigers die via station Amsterdam Zuid reizen, kunnen vanochtend gerust met een lege maag op pad.
Lange rijen op Utrecht CS
Het is druk op Utrecht CS, waar mensen in lange rijen staan te wachten om hun stem te mogen uitbrengen.
Op de achterkant
Waar de PvdA de voorpagina's siert, daar heeft D66 voor de achterkant van de ochtendkranten gekozen om paginagroot de kiezers over te halen om 'Nu vooruit' te stemmen.
Kleinste stembureau
In Marle, Overijssel, staat het kleinste stembureau van Nederland. In het woonhuis van Wim en Elly Westhoff, dat sinds 1948 een stembureau is, rekent men op een opkomst van 100 procent. Dat betekent dat alle 49 kiesgerechtigden hun stem zullen uitbrengen.
Ontbrekende formulieren
Het stembureau op station Almere Muziekwijk werd direct na de opening weer op slot gedraaid. Reden: ontbrekende formulieren. De lijst met 'ongeldige stempassen' ontbrak.
Een half uur later ging het stembureau alsnog open.
Eerste stemmers
Op een stembureau op Terschelling zijn de eerste zes stemmers al geweest.
Kijkcijfers
Naar het NOS-slotdebat gisteravond op NPO1 keken gisteravond zo'n 1,4 miljoen mensen. Dat blijkt uit cijfers van Stichting KijkOnderzoek.
PvdA op de voorpagina
Om de twijfelaars nog over de streep trekken, plaatste de PvdA op de voorpagina's van de landelijke dagbladen nog een allerlaatste advertentie.
De boot in
In Drimmelen, in de Biesbosch, kan in de haven gestemd worden. Locatie: een boot.
Marc-Robin Visscher /NOS
Marc-Robin Visscher /NOS
Marc-Robin Visscher /NOS
Stemlokaal Utrecht CS open
Verkiezingsnieuws, een overzicht
Het binnenlands nieuws wordt vandaag gedomineerd door de verkiezingen. Hierbij een handig overzicht hoe, waar en wanneer u het verkiezingsnieuws op radio, tv en internet kunt verwachten.
Koevoet
Op het Centraal Station van Almere kon vanaf 06.00 uur worden gestemd. De opening van het stembureau verliep niet helemaal soepel, want de sleutel van het stemhokje was kwijt.
Stembureaus open
Om 07.30 uur gaan de meeste stembureaus voor de verkiezingen van de Provinciale Staten en de waterschappen open. Op de treinstations van Castricum en Nijmegen kon al eerder gestemd worden, daar gingen de stembureaus om 05.00 uur open.
Ook op andere stations is het mogelijk een stem uit te brengen. Op de site van de NS staat een overzicht.