Verbieden van Instagramaccount Cestmocro is 'enorm vergaande maatregel'

"Kunnen we het Instagram-kanaal Cestmocro niet verwijderen?" Dat opperde de BBB deze week, na dagen van geweld en onrust in Amsterdam. Het kan in theorie, maar het is uitzonderlijk en disproportioneel, zeggen juristen tegen de NOS. "Een heel account op zwart zetten is censuur." Volgens de BBB "loopt Cestmocro over van het antisemitisme" en heeft het "een enorme invloed op jongeren".

Verbieden is geen goed plan, zegt universitair docent en advocaat mediarecht Roeland de Bruin. "Als je dat doet beperk je heel erg de vrijheid van meningsuiting. De vrijheid om iets te kunnen zeggen op internet, in een krant of waar dan ook."

Daaronder valt ook de vrijheid om de mening van iemand anders tot je te nemen, zegt hij. "Het gaat dus eigenlijk om het proces van communiceren. En dat moet vrij en onbelemmerd kunnen gebeuren."

Voordat je een account kunt verbieden, moet je in zijn ogen weten of iets strafbaar of onrechtmatig is. "En doe dat liever per bericht of per reactie." Daar zijn volgens hem procedures voor, die Instagram ook hanteert.

"Dus dan kun je klagen over bepaalde posts en reacties, die kan Instagram beoordelen, en als ze vinden dat die inderdaad niet door de beugel kunnen, zullen ze overgaan tot verwijderen."

Jan Brouwer is emeritus hoogleraar algemene rechtswetenschap. Hij liet gisteren in Nieuwsuur doorschemeren dat het verbieden van een account een "enorm vergaand instrument" is. "Dan zou je ook kranten zomaar kunnen verbieden", stelde hij.

Hij noemt als alternatief een zogenoemde notice-and-takedown-prodecure. Daarbij kan een officier van justitie met tussenkomst van de rechter-commissaris een provider dwingen om bepaalde uitingen te verwijderen. In het geval van Cestmocro zijn het vooral de volgers die volgens Brouwer "allerlei grenzen overschrijden".

Nederlandse wet

Op de pagina is vanwege de vele haatreacties en antisemitische publieksreacties onder de posts al langer kritiek. Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) deed een jaar geleden aangifte tegen het account en enkele reageerders. Het CIDI vindt dat mensen via het account worden aangezet tot haat en geweld tegen Joden.

Cestmocro wijst de beschuldigingen van de hand, met het argument dat op veel andere pagina's online ook haatreacties te lezen zijn. Het account houdt zich aan de wet, aldus de redactie. "Wij zijn geboren en getogen in Nederland, dragen actief bij aan de samenleving en respecteren de Nederlandse wetgeving in alles wat we doen."

Volgens hoogleraar mediarecht en informatiesamenleving Tarlach McGonagle ligt er wel degelijk een taak voor de beheerders van het Instagramaccount. "Als je heel veel reacties krijgt, is dat lastig om bij te houden. Maar je hebt de plicht om ervoor te zorgen dat er geen strafbare reacties te zien zijn."

De rechtsgeleerden zijn het er wel over eens dat censureren een zeer vergaande maatregel is die raakt aan het inperken van verschillende mensenrechten.

"De overheid zou sowieso niet met maatregelen moeten komen," vindt Roeland de Bruin. "Die moet er juist voor zorgen dat de vrijheid van meningsuiting kan worden gewaarborgd." Daarbij moet de overheid de rechten van anderen ook goed in de gaten houden, vult hij aan.

Geen Noord-Korea of Rusland

McGonagle vult aan: "Mensen beperken in hun vrijheid van meningsuiting is in een democratische samenleving alleen geoorloofd in zeer beperkte omstandigheden, als het noodzakelijk is."

Thomas Bruning, voorzitter van Journalistenvakbond NVJ, spreekt ook van censuur, maar vindt wel dat ieder kanaal zich aan de wet moet houden. "Daar zijn ze ook verantwoordelijk voor, net als Instagram zelf trouwens. Maar als er iets misgaat, moet je specifiek kijken: wat gaat er mis? Maatregelen dwing je vervolgens af via de rechter, niet via de politiek. We zijn geen Noord-Korea of Rusland."

De beheerder(s) van Cestmocro hebben niet geantwoord op vragen van de NOS om een reactie.