Tijdens het Tweede Kamerdebat over de gebeurtenissen in Amsterdam regende het vandaag voorstellen om herhaling te voorkomen. Zo willen PVV-leider Geert Wilders en BBB-leider Caroline van der Plas het mogelijk maken om paspoorten van mensen met een dubbele nationaliteit in te trekken. Meerdere Kamerleden willen het demonstratierecht inperken. Zijn deze maatregelen haalbaar?
Jan Brouwer is emeritus hoogleraar algemene rechtswetenschap. In Nieuwsuur legt hij een aantal maatregelen langs de juridische meetlat.
Paspoorten intrekken
Het intrekken van het paspoort van mensen met een dubbele nationaliteit is al mogelijk, maar alleen bij zeer zware misdrijven, zoals terrorisme. Het kabinet wil onderzoeken of dit ook mogelijk is bij antisemitisme. Premier Schoof zei daarover: "Terrorisme heeft als doel angst aan te jagen. Het is voorstelbaar dat de term terrorisme bij afgelopen donderdag past."
Als je kijkt naar wat er in Amsterdam is gebeurd, lijkt deze maatregel volstrekt buiten proportie.
Hoogleraar Brouwer zegt dat het een "betrekkelijk unicum" is dat paspoorten van Nederlanders met een dubbele nationaliteit worden ingetrokken. "Het is bijvoorbeeld gedaan bij IS-strijders. Van een tiental mensen is de Nederlandse nationaliteit afgepakt."
Brouwer zegt dat het hem "hogelijk verbaast" dat de gebeurtenissen in Amsterdam in verband worden gebracht met terrorisme. "Als je kijkt naar wat er in Amsterdam is gebeurd, namelijk openlijke geweldpleging, lijkt deze maatregel volstrekt buiten proportie. Ik heb de gebeurtenissen geen seconde in verband gebracht met het aanjagen van angst naar een bevolkingsgroep, het omverwerpen van instellingen of het dwingen van een overheid om andere keuzes te maken."
De strafmaat voor openlijke geweldpleging verzwaren
NSC-leider Nicolien van Vroonhoven en CU-leider Mirjam Bikker pleiten voor zwaardere straffen van misdrijven die gepaard gaan met discriminatie. Brouwer zet daar vraagtekens bij. "Rechters voelen zich autonoom om te bepalen welke straf verstandig is om op te leggen, en dat moet zo blijven. De wetgever kan natuurlijk besluiten om de maximumstraf te verhogen, maar het is maar zeer de vraag in hoeverre de rechter daarin meegaat."
PVV-leider wilders botste aan het begin van het debat met Volt-Kamerlid Koekkoek:
Inperken demonstratierecht
In het debat ging het ook over het inperken van het demonstratierecht. Zo willen meerdere Kamerleden een verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties. Wilders vindt dat "ordeverstorende demonstraties" op plekken als stations, universiteiten en snelwegen zoveel mogelijk moeten worden ingeperkt.
Brouwer zegt hierover: "Het demonstratierecht wordt voor een heel groot deel geregeerd door jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Sommige collega's van me zeggen: dit kan absoluut niet. Ik denk dat er wel enige ruimte is. De strafmaat in de wet openbare manifestaties is bijvoorbeeld heel laag, dat zijn overtredinkjes. Daarin zit misschien enige ruimte. Maar verder bepaalt het Europese Hof heel helder de contouren van het demonstratierecht. Daar kun je nationaal niet veel aan beknibbelen."
Instagramaccount CestMocro verbieden
BBB stelt voor het bij jongeren populaire Instagramaccount CestMocro te verbieden omdat het antisemitisme zou aanwakkeren. Minister van Justitie David van Weel zegt dat het mogelijk is de Instagrampagina te laten verwijderen als er strafbare uitingen worden geplaatst.
Brouwer noemt dit een "enorm vergaand instrument". "Dan zou je ook kranten zomaar kunnen verbieden. We zijn een democratische rechtsstaat en daarin is het van het allergrootste belang om ruimte te geven aan vrijheid van meningsuiting."
Als alternatief noemt Brouwer de optie van een notice-and-takedown-procedure. Daarbij kan een officier opdracht geven aan een provider om bepaalde uitingen te verwijderen. "Dat kan met tussenkomst van de rechter-commissaris."
Brouwer voegt toe dat het, in het geval van CestMocro, meestal niet gaat om uitingen van het zelf, "maar om volgers die in de comments allerlei grenzen overschrijden".
Concluderend zegt Brouwer dat hij er geen voorstander van is om, in de nasleep van gebeurtenissen als deze, met "allerlei voorstellen te komen" die al dan niet haalbaar zijn. "Dan moet je eerst de boel tot bedaren laten komen."
