Hoe de spreidingswet ook regionaal tot verdeeldheid leidt
Van het Badhuisplein in Zandvoort naar de Grote Markt in Haarlem is het een half uur fietsen, een kleine 10 kilometer. De twee Noord-Hollandse gemeenten werken sinds 2018 samen in één ambtelijke organisatie. "Samen voor fijn wonen, samenleven, inspirerend ondernemen en bezoeken, nu en in de toekomst", heet het op de website van de gemeente Haarlem. "Waar iedereen zich welkom voelt en waar je kunt zijn wie je bent."
Toch gaan de twee gemeenten compleet anders om met de spreidingswet, die de opvang van asielzoekers beter over het land moet verdelen. De wet is sinds februari van kracht en uiterlijk vandaag moeten de gemeentelijke plannen, via de provincies, worden ingediend bij PVV-minister Faber van Asiel en Migratie. Want hoewel het kabinet zo snel mogelijk van de wet af wil, is die vooralsnog van kracht.
Onzekerheid
Volgens de verdeelsleutel in de wet moet Zandvoort 94 asielzoekers opvangen, Haarlem 963. Die plekken moeten op 1 juli volgend jaar gereed zijn. Waar Haarlem druk doende is om locaties te vinden voor de opvang van asielzoekers, doet Zandvoort voorlopig even helemaal niks: de zoektocht naar locaties voor een asielzoekerscentrum ligt volledig stil.
Reden: de onzekerheid over de toekomst van de spreidingswet. "Wij weten simpelweg niet of de wet wel van kracht blijft", zegt Martijn Hendriks, wethouder namens de partij Jong Zandvoort. Wel benadrukt hij dat de zaak verandert als Zandvoort te horen krijgt dat de spreidingswet in de huidige vorm doorgaat. "Dan gaan we ervoor zorgen dat we op 1 juli volgend jaar een locatie hebben."
De wethouder tekent wel aan dat de ruimte in Zandvoort beperkt is. "We hebben nu eenmaal te maken met het feit dat we omringd worden door duingebied en dat we de kust als natuurlijke grens hebben." Een eerdere zoektocht liep op niets uit. Zo bleek de grond van een potentiële locatie voor een azc vervuild.
Weigergemeenten
Zandvoort trok zich ook terug uit het regio-overleg Kennemerland, waarin diverse gemeenten samen plannen probeerden te maken voor de duurzame opvang van ruim 3000 asielzoekers. Dan gaat het om azc's die minimaal vijf jaar openblijven. De opstelling van Zandvoort leidt tot wrevel in de regio: volgens andere gemeenten legt Zandvoort het probleem op hun bordje.
Zandvoort is niet de enige gemeente die geen plannen voor asielopvang heeft ingediend. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten zijn er verspreid over het land nog zo'n tien 'weigergemeenten'.
Twenterand is er ook een. De zoektocht naar een mogelijke opvangplek is voorlopig van de baan, meldde die gemeente vorige maand. "De landelijke ontwikkelingen rondom het intrekken van de spreidingswet hebben invloed op dit besluit", zegt verantwoordelijk wethouder Roel Koster. Hij wil voorlopig geen "onomkeerbare stappen" zetten. In Rijswijk spelen dezelfde twijfels.
Als de spreidingswet wordt ingetrokken, zitten wij met de gebakken peren.
Bij alle 'weigergemeenten' speelt de onduidelijkheid over de toekomst van de spreidingswet een belangrijke rol. Jetta Klijnsma, commissaris van de Koning in Drenthe en vertegenwoordiger van alle provincies op het asieldossier, toonde zich onlangs al zeer kritisch over het kabinetsvoornemen om de spreidingswet in te trekken.
Zij verwacht dat de druk op het nu al overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel nog groter wordt als de wet wordt ingetrokken. "In eerste instantie Ter Apel en wij eromheen zitten dan met de gebakken peren. Het probleem is dat er geen alternatief is voor de spreidingswet. Mijn oproep aan het kabinet is daarom om heel goed na te denken voordat ze dit doorzet", zei Klijnsma vorige week tegen RTV Drenthe.
Tot nader order is de spreidingswet dus nog van kracht. Morgen wordt duidelijk of alle gemeenten en provincies samen de 96.000 plekken kunnen bieden die zij volgens de wet moeten leveren. Het is al duidelijk dat twee van de provincies met de grootste opgaven, Zuid-Holland (19.776 plekken) en Noord-Holland (16.290), tekortschieten. Gisteren werd ook bekend dat Limburg het niet gaat halen: daar zijn nog ruim 800 plekken nodig.
Overijssel lijkt eveneens niet het gevraagde aantal opvangplekken te gaan halen. Andere provincies, zoals Friesland, Groningen, Drenthe en Flevoland, laten weten dat zij waarschijnlijk wel (ruim) aan de opgave gaan voldoen. De overige provincies wilden er voorafgaand aan de deadline niets over zeggen.
Overigens is het van diverse plannen die wel zijn ingediend nog maar de vraag of die daadwerkelijk gaan leiden tot opvanglocaties. "Het kan zijn dat gemeenten er niet uit komen met het COA, dat er geen ruimte is of dat gemeenten niet kunnen of willen", zei de Zuid-Hollandse commissaris van de Koning, Wouter Kolff, deze maand tegen Omroep West.
