Hoe krijg je mensen zover dat ze een aansluiting nemen op een warmtenet? Dat is een vraag waar het kabinet mee worstelt. Het kabinet wil tot 2030 een half miljoen huishoudens aansluiten op zo'n warmtenet, ook wel bekend als stadsverwarming. Om zo niet langer afhankelijk te zijn van gas. Maar onzekerheid over de toekomstige kosten houdt veel bewoners tegen.
Er zijn nu een half miljoen huishoudens in Nederland met stadsverwarming. In 2030 moet dat aantal zijn verdubbeld, en in 2050 moet één op de drie huizen en gebouwen zijn aangesloten op een warmtenet. Die worden dan niet meer verwarmd met gas, maar met bijvoorbeeld geothermie, afvalverbranding of aquathermie. Van de veertig grootste gemeenten hebben er 37 een warmtebedrijf opgericht of zijn dat van plan.
Geen antwoord
Maar het draagvlak voor stadswarmte onder huiseigenaren is allerminst zeker. Dat komt mede doordat je in toekomst in de ene wijk mogelijk veel meer moet betalen voor stadswarmte dan in de andere. Daarnaast geldt: hoe meer mensen meedoen, hoe lager de kosten want die kunnen over een grotere groep verdeeld worden. Omgekeerd: als minder mensen meedoen, stijgen de kosten voor gebruikers.
"Wat mij verontrust is dat niemand mij een antwoord kan geven op de vraag hoeveel het nou gaat kosten voor een huishouden met een appartement van zestig vierkante meter of voor huis van 150 vierkante meter", zegt NSC-kamerlid Wytske Postma. "Ik heb het gevraagd aan zowel energiebedrijven als aan de overheid en ik kreeg gewoon geen duidelijk antwoord."
Er is geen antwoord gevonden op de vraag hoe we warmtenetten betaalbaar krijgen in de toekomst.
Er is een nieuwe wet in de maak die de betaalbaarheid van warmtenetten moet garanderen. De nieuwe wet moet onder meer regelen dat een gemeente wijken aan kan wijzen waar de gasleiding verdwijnt om plaats te maken voor een warmtenet. Bewoners die de stadswarmte niet willen, zullen dan zelf voor een duurzaam alternatief moeten zorgen, zoals bijvoorbeeld een warmtepomp.
"Ik ben nog bezorgder geworden", zegt VVD-Kamerlid Silvio Erkens nadat experts hem en andere Kamerleden vorige week bijpraatten over alle knelpunten rondom dat warmtenet. "Er is nog geen goed antwoord gevonden op de vraag hoe we warmtenetten betaalbaar krijgen in de toekomst. Dat is voor mij het centrale vraagstuk dat de komende weken en maanden beantwoord moet worden."
Overvolle elektriciteitsnet
De huidige wet regelt dat de prijs van warmte gekoppeld is aan de gasprijs. Daardoor zagen warmteklanten hun rekening de afgelopen jaren sterk stijgen. Maar omdat de warmteprijs - in tegenstelling tot gas - slechts een keer per jaar wordt aangepast, betalen warmteklanten ook dit jaar soms honderden euro's meer dan buren met een gasaansluiting. Overstappen is niet mogelijk: warmtenetten krijgen hun warmte van één enkele bron.
Uit onafhankelijk onderzoek blijken warmtenetten voor de maatschappij uiteindelijk goedkoper dan warmte via een warmtepomp. Dat komt omdat het toch al overvolle elektriciteitsnet voor warmtepompen extra moet uitbreiden. Maar voor individuele huishoudens is een warmtepomp goedkoper, blijkt uit berekeningen.
De vrees is dat rijkere huishoudens nu zelf een warmtepomp kopen. Mensen met een smallere beurs zijn dan aangewezen op een warmtenet, dat ook nog duurder is naarmate minder mensen meedoen. Funest voor het draagvlak vrezen ze in Den Haag.
Subsidie
Klimaatminister Sophie Hermans vindt een prijsplafond eventueel een goed idee, maar heeft daar geen geld voor. Daarvoor moet Hermans aankloppen bij haar partijgenoot op Financiën, Eelco Heinen, die de laatste maanden juist hamert op bezuinigingen. In de eerste helft van komend jaar moet duidelijk worden met welke extra maatregelen Den Haag komt.
