Rondreizende Poetin wil onderstrepen dat Rusland verre van geïsoleerd is

• 

  Geert Groot Koerkamp

  Correspondent Rusland

De Russische president Poetin heeft tijdens een bezoek aan de Centraal-Aziatische republiek Turkmenistan kennisgemaakt met zijn nieuwe Iraanse ambtgenoot Masoud Pezeshkian. Die werd afgelopen zomer verkozen nadat voorganger Raisi bij een helikoptercrash om het leven was gekomen.

Pezeshkian zal later deze maand afreizen naar de BRICS-top in de Russische stad Kazan. Het was een zichtbaar warme ontmoeting. "De betrekkingen met Iran zijn voor ons een prioriteit, en ze ontwikkelen zich zeer succesvol", begon Poetin het gesprek.

Het was Poetins negende buitenlandse bezoek sinds het begin van zijn nieuwe ambtstermijn in mei van dit jaar. Vijfmaal bezocht hij daarbij voormalige Sovjetrepublieken, naast China, Noord-Korea, Vietnam en Mongolië. Het reisschema is een goede illustratie van Poetins buitenlands-politieke prioriteiten.

In de coulissen

Formele aanleiding voor Poetins bezoek aan Turkmenistan is zijn deelname aan een internationale conferentie in de hoofdstad Asjchabad. De bijeenkomst droeg de bloemrijke titel 'Het wederzijds begrip tussen tijdperken en beschavingen als basis voor vrede en ontwikkeling' en was gewijd aan de nalatenschap van de achttiende-eeuwse Turkmeense dichter Magtymguly Pyragy. Poetin citeerde hem uitvoerig in zijn speech.

Zowel Poetin als Pezeshkian benadrukken de goede banden tussen de landen:

Maar veel belangrijker dan alle toespraken was wat zich afspeelde in de coulissen. Poetin sprak er naast Pezeshkian ook de Pakistaanse president Asif Ali Zardari en de Turkse parlementsvoorzitter Numan Kurtulmus. Die gesprekken zijn een prelude op de komende BRICS-top, voor Rusland een pr-evenement van de eerste orde.

Die top moet eens te meer onderstrepen dat Rusland ondanks westerse sancties op het wereldtoneel verre van geïsoleerd is, als lid van een club die 45 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigt.

Rusland bekleedt sinds 1 januari het voorzitterschap van BRICS. Moskou ziet de organisatie als een instrument om de invloed van de Verenigde Staten in te dammen.

De bijeenkomst die van 22 tot 24 oktober plaatsvindt in Kazan is de eerste grote internationale topontmoeting op Russische bodem in meer dan tien jaar. Een adviseur van Poetin spreekt zelfs van "de grootste buitenlands-politieke gebeurtenis die ooit in ons land is gehouden".

Nieuw verdrag met Iran

Eerder bestond de BRICS-groep uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, dit jaar zijn ook Egypte, Ethiopië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten toegetreden tot de organisatie. Saoedi-Arabië zou zich ook aansluiten, maar heeft dat tot dusverre niet bevestigd.

Pakistan heeft in augustus vorig jaar kenbaar gemaakt zich te willen aansluiten en krijgt daarbij de volmondige steun van Rusland. Turkije deed vorige maand hetzelfde. Poetin zal op de BRICS-top een afzonderlijke ontmoeting hebben met de Turkse president Erdogan.

Ook Pezeshkian zal erbij zijn in Kazan, en niet alleen voor de BRICS-top. In de marge daarvan zullen Poetin en Pezeshkian naar verwachting na twee jaar van voorbereiding een nieuw bilateraal strategisch verdrag tekenen.

Wat daar precies in zal staan is nog niet bekend, maar eerder dit jaar tekende Rusland een vergelijkbaar akkoord met Noord-Korea, tijdens Poetins bezoek aan dat land. Naar verwachting zullen de afspraken met Iran eenzelfde stramien volgen.

Levering wapens en munitie

In het akkoord met Noord-Korea staat bijvoorbeeld dat de twee landen elkaar zullen steunen in het geval van externe agressie tegen een van beide. Nadere details over militaire samenwerking zijn daarbij niet verstrekt, omdat die mogelijk in strijd zijn met VN-sancties tegen Noord-Korea die ook door Rusland zijn onderschreven.

Zowel Noord-Korea als Iran zijn voor Rusland belangrijke leveranciers van wapens en munitie en steunen daarmee direct de Russische oorlogsinspanning in Oekraïne. Iran levert onder meer veel van de drones waarmee Rusland Oekraïense steden en infrastructuur bestookt, en sinds kort ook ballistische raketten. Noord-Korea verstrekt vooral munitie en eveneens raketten, waarvan resten zijn aangetroffen in Oekraïne.

Recente berichten dat in Oekraïne enkele Noord-Koreaanse militairen zijn omgekomen bij een Oekraïense aanval noemt Moskou 'nepnieuws'. Mogelijk gaat het om militaire instructeurs die de inzet van Noord-Koreaanse raketten moeten begeleiden. Als de berichten kloppen zou het voor het eerst zijn dat buitenlandse militairen aan Russische zijde actief zijn aan het front in Oekraïne.

Bliksembezoeken

Het groeiende belang voor Rusland van landen als Iran en Noord-Korea werd vorige maand benadrukt door bliksembezoeken aan de hoofdsteden van Noord-Korea, Iran en Syrië door Sergej Sjojgoe, tot voor kort minister van Defensie en thans secretaris van de Russische nationale veiligheidsraad.

Sjojgoe bracht volgens Russische media een "boodschap van Vladimir Poetin" en een "voortgangsrapport" mee naar Teheran, mogelijk met betrekking tot het aanstaande Russisch-Iraanse verdrag.