'Dubieuze zorgbedrijven kunnen nog steeds hun gang gaan'
Het lijkt erop dat dubieuze zorgbedrijven en zogenoemde zorgcowboys nog steeds misbruik maken van zorggeld. Dat melden Pointer en het AD na gezamenlijk onderzoek. Het journalistieke onderzoeksprogramma en de krant stellen dat de controle op mogelijke zorgfraude afneemt en dat het probleem niet minder wordt.
Zo lijkt het aantal zorgbedrijven dat ongewoon veel winst maakt bijna niet te dalen. Ook geven die bedrijven zichzelf miljoenen aan dividend en winstuitkering, en sluizen ze zo geld uit de zorg weg. Geschat wordt dat er voor zeker 10 miljard euro per jaar wordt gefraudeerd.
Deze bedrijven in de thuiszorg, de gehandicaptenzorg of de geestelijke gezondheidszorg maken ten minste drie jaar lang winsten van 10 procent of meer. Dat is in de zorgsector ongebruikelijk, omdat er gewerkt wordt met vaste tarieven. In de sector is een winst van hooguit 3 procent gangbaar. Marges hoger dan 3 tot 5 procent zijn "nagenoeg onmogelijk", meldt Pointer.
Innovatieve fraudeurs
Zorgcowboys bedenken allerlei manieren om hun winsten te verbergen. Zo verstoppen zij zorggeld in hun boekhouding. Er wordt geïnvesteerd in vastgoed of winst uitgekeerd aan andere bedrijven die in handen zijn van de directie. Ook worden er bijvoorbeeld "ongeloofwaardig hoge kosten" berekend voor dingen als kantoorartikelen.
Het aantal zorgbedrijven dat die hoge winsten maakt, is sinds 2017 nooit onder de 5 procent geweest. Tegelijkertijd kwamen er de afgelopen jaren minder meldingen binnen bij het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ). In 2019 kwamen er 613 meldingen binnen over mogelijke fraude, in 2022 waren dat er 338.
Volgens het IKZ betekent die daling niet dat er ook daadwerkelijk minder frauderende zorgbedrijven zijn. "Fraudeurs worden innovatiever in het vinden van gaten in beleid en manieren om fraude te plegen", legt een IKZ-woordvoerder uit aan Pointer. "Deze worden minder snel gesignaleerd."
Volgens het knooppunt delen instanties die toezicht houden onderling ook minder signalen, door de privacywetgeving. Daarentegen wordt de kwaliteit van de meldingen wel beter, zegt het IKZ. Verder moeten gemeenten vanaf 1 januari 2025 signalen hierover gaan melden bij het IKZ. Nu is dat nog niet wettelijk verplicht.
'Zorg is dienen'
Twee jaar geleden meldde de Algemene Rekenkamer, die kijkt of ons belastinggeld goed wordt besteed, dat er weinig terechtkwam van de bestrijding van fraude in de zorg. Ook nu is de Rekenkamer nog niet hoopvol gestemd. "Wat wij pijnlijk vinden, is dat er heel veel publieke instanties kijken hoe ze fraude kunnen stoppen", zegt Ewout Irrgang van de Rekenkamer in het AD. "En dat het resultaat is dat de aanpak van fraude niet of nauwelijks effectief is."
Vijf jaar geleden bleek al dat tientallen zorgbedrijven opvallend hoge winsten maakten. Pointer, Follow The Money en Reporter Radio onderzochten toen de jaarrekeningen. 85 bedrijven behaalden twee jaar op rij winstpercentages van 10 tot wel 50 procent. De drie programma's onthulden ook al eens vergelijkbare bevindingen over 97 andere bedrijven, met een uitschieter van bijna 67 procent.
Toenmalig minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport noemde de winsten destijds absurd. "De tarieven laten de ruimte helemaal niet dat je en goede zorg kunt leveren en zoveel kunt overhouden", zei hij. "Als je dat soort signalen ziet, en zeker meerdere jaren op rij, dan is er waarschijnlijk wat aan de hand. Geld voor de zorg is bedoeld voor zorg en moet alleen aan de zorg worden besteed. Zorg is dienen en niet verdienen."
