Twente gaat 'zorgcowboys' hard aanpakken

Alle gemeenten in Twente gaan zorgaanbieders uitgebreid controleren voordat ze een nieuw contract krijgen.

"We kiezen voor een verstevigde aanpak, op allerlei fronten", aldus de Almelose wethouder Eugène van Mierlo (CDA) bij RTV Oost. "Zorgfraude gaat ten koste van uitgerekend kwetsbare mensen, juist degenen dus voor wie het zorggeld feitelijk is bedoeld."

De gemeenten hopen met screening vooraf te voorkomen dat ze opnieuw te maken krijgen met zorgfraude: ondernemers die geld achteroverdrukken onder het mom dat ze thuiszorg regelen, probleemjongeren opvangen of diensten leveren voor een persoonsgebonden budget (pgb).

Zonder zorg

Nadat het ministerie in 2015 had bepaald dat gemeenten de zorgtaken van het rijk moesten overnemen, ontstond een grote werkdruk. Om te voorkomen dat kwetsbare mensen te lang zonder zorg kwamen te zitten, besloten veel gemeenten om zorgaanbieders eerst een contract te geven en pas daarna uitvoerig te screenen.

Dat ging vaak goed, maar vaak ook niet. "Veel fraude zit met name in het inleveren op kwalitatief goede zorg. Dit betekent dat ongeschoold personeel wordt ingezet, niet aan individuele doelen wordt gewerkt en cliënten niet het juiste aantal uren zorg krijgen", stelde de Vereniging van Nederlandse Gemeenten meteen al in een onderzoeksrapport uit 2015.

Drugshandel en fraude

De vereniging van directeuren van sociale diensten Divosa spreekt over "zorgcowboys". "Deze fraude wordt gepleegd vanuit een sterk sociaal netwerk waar ook legale professionals, zoals bijvoorbeeld accountants, actief zijn. Binnen dit netwerk wordt soms ook verdiend met andere criminele activiteiten, zoals drugshandel of andere fraude", aldus bestuurskundige en criminoloog Edward van der Torre op de website van Divosa. "Malafide zorgaanbieders onderhouden goede relaties in de onder- en bovenwereld."

Het is geen toeval dat de gemeenten in Twente het voortouw nemen bij de aanpak van zorgfraude. Bij het Almelose zorgbureau Victorie verdwenen in 2018 tonnen aan subsidies die eigenlijk bestemd waren voor de zorg aan probleemjongeren. Uit onderzoek door de sociale recherche bleek dat de directeur zorggeld had gebruikt om cliënten te plezieren, onder meer met een Louis Vuitton-tasje. Ze zou zelfs een borstvergroting hebben betaald. Ook bezocht ze honderden keren een casino, mogelijk met zorggeld.

9,5 ton zoek

Iets verderop, in Rijssen, wordt zorgbureau BiOns beschuldigd van "bankje spelen". Daar is bijna 9,5 ton aan zorggeld zoek omdat het heen en weer zou zijn geschoven tussen BiOns en acht gelieerde bedrijven. De rechtbank Overijssel stelde vorige week vast dat rond BiOns sprake is van "een minder doorzichtige structuur van gelieerde ondernemingen en onderlinge geldstromen met een aanzienlijke omvang". De rechtbank sluit niet uit "dat zorggelden zijn onttrokken aan de onderneming ten voordele van derden en/of de bestuurder."

De zaak was opvallend, want dezelfde bestuurder werd voorjaar 2020 nog veroordeeld om 910.000 euro aan pensioenpremies, die zij in een eerder stadium niet had afgedragen, alsnog te betalen aan pensioenfonds PFZW.

Niet-integere zorgaanbieders

BiOns was juist naar de rechtbank gestapt omdat de gemeenten Almelo en Hof van Twente het zorgbureau hadden uitgesloten van een nieuwe aanbestedingsronde en dus bij voorbaat dus geen contract wilden aanbieden. De rechtbank stelde de twee gemeenten in het gelijk. Zij "mogen eisen stellen ten aanzien van zorgorganisaties", luidt het vonnis, om met name kwetsbare cliënten te beschermen.

Als het aan de gezamenlijke gemeenten ligt, gaat de Twentse aanpak van zorgfraude in de toekomst als voorbeeld dienen voor de rest van Nederland. Samen met de regio Hart van Brabant hopen de Twentse gemeenten in aanmerking te komen voor de status van landelijke Proeftuin Zorgfraude, een project waarvoor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een subsidie van ruim 1 miljoen euro beschikbaar heeft.