Premier Dick Schoof was gisteravond kraakhelder: zijn oproep bij de Verenigde Naties tot een staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah was niet met fractievoorzitters in de coalitie afgestemd, "van welke partij dan ook". "De oproep past in de lijn zoals we de afgelopen periode steeds hebben gehandeld, namelijk proberen te voorkomen dat het verder escaleert", zei hij tegen Nieuwsuur.
De oppositie betwijfelt of Schoof op het internationale toneel wel onafhankelijk opereert. Vooral PVV-leider Geert Wilders "rijdt Schoof in de wielen", aldus D66-Kamerlid Jan Paternotte. Volgens Schoof zelf is dat "totaal niet aan de orde".
Internationaal luisteren ze gewoon naar je. Daar zit geen spoor van twijfel of achterdocht bij.
Maar de vrees van de oppositie komt niet uit de lucht vallen. De PVV lijkt er binnen de coalitie soms een eigen internationale agenda op na te houden. Zo onderhoudt Wilders goede banden met de Hongaarse premier Viktor Orbán, die Poetingezind is en regelmatig botst met Brussel.
"De meeste EU-landen zagen tot nu toe een bondgenoot in Nederland bij het optreden tegen Orbán", zegt GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kati Piri. "Orbán is een van de allerbeste vrienden van Wilders, die de grootste partij in Nederland leidt. Dat doet iets met het gezag van Schoof en dus ook met het gezag van ons land."
'Olifant in Europese porseleinkast'
"We waren een constructieve partner in Europa", zei CDA-leider Henri Bontenbal recent in een Kamerdebat. "Ik ben echt bang dat we die positie aan het verliezen zijn door dit soort amateuristisch gedrag."
Bontenbal doelde op een brief van migratieminister Marjolein Faber aan de Europese Commissie waarin ze een uitzonderingspositie voor Nederland bepleitte. Maar de Commissie gaat daar niet over. "U heeft laten gebeuren dat minister Faber zich mag gedragen als een olifant in de Europese porseleinkast", zei D66-leider Rob Jetten richting Schoof.
De vraag is dus: is Schoof wel in staat zijn autoriteit internationaal te doen gelden? Doorgaans hebben Nederlandse premiers in het buitenland juist relatief veel vrijheid ten opzichte van het binnenland waar de Kamer streng meekijkt.
Oud-diplomaat en oud-NAVO-baas Jaap de Hoop Scheffer twijfelt niet dat Schoof in staat is om "de eerste architect" te zijn van de Nederlandse positie in het buitenland. "Hij is zijn eigen man, hij heeft meer dan eens in zijn loopbaan over de grens gekeken. Dus hij is geen groentje op dat terrein."
Schoof is in New York voor zijn eerste optreden als premier bij de Algemene Vergadering van de VN:
- Richard Koek
De Palestijnse leider Mahmoud Abbas en Schoof - Richard Koek
Schoof met NAVO-baas Jens Stoltenberg - Richard Koek
Een groepsfoto van wereldleiders bij de VN
Maar Paternotte heeft z'n twijfels. Hij noemt als voorbeeld een telefoontje dat Wilders op eigen houtje voerde met de Israëlische minister van Defensie om te zeggen dat miljoenen Nederlanders achter Israël staan. Dat terwijl de Nederlandse buitenlandminister een dag eerder nog met premier Benjamin Netanyahu had gesproken. Ook bracht Wilders zelf een bezoek aan de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.
Paternotte: "In het buitenland vragen ze zich af: wat is daar aan de hand? Er zijn geen andere landen in Europa waar parlementariërs aan de lopende band zelf hun buitenlandbeleid maken. Daarmee rijdt Wilders Schoof in de wielen."
Schoof: geen vragen over politieke verhoudingen
Maar De Hoop Scheffer denkt niet dat de acties van Wilders "de politieke marge" van Schoof in het buitenland inperken. Schoof zelf beaamt dat. Bellen met Wilders of een andere fractievoorzitter om een internationaal besluit af te stemmen, is volgens hem "totaal niet aan de orde". "Af en toe gebeuren er dingen en daar moet je op reageren. En dan neem je als premier je verantwoordelijkheid. Dat is hoe het werkt en hoe het moet werken."
Dat Schoof geen partij vertegenwoordigt, is in zijn optiek in het buitenland een voordeel. "Juist door de partijloosheid kan ik goed de brug slaan tussen die vier verschillende invalshoeken."
Lastige vragen over de verhoudingen in het extraparlementaire kabinet, krijgt Schoof buiten Nederland niet, zegt hij. "Echt niemand vraagt aan mij 'wat is precies de samenstelling van je kabinet?' Ze luisteren gewoon naar je. Daar zit geen spoor van twijfel of achterdocht bij."
