Artsen zonder Grenzen mag niet meer werken in Rusland
De Russische regering heeft Artsen zonder Grenzen (AzG) uit het ngo-register geschrapt, wat betekent dat de organisatie alle activiteiten in het land moet staken. De organisatie werd vorige maand per brief ingelicht over het besluit. Volgens het Russische ministerie van Justitie waren de activiteiten van Artsen zonder Grenzen in strijd met de wet, al is onduidelijk waaruit die wetsovertreding zou bestaan.
"Het intrekken van onze registratie kwam als een verrassing", vertelt Karel Hendriks, directeur van Artsen zonder Grenzen Nederland. De activiteiten van Artsen zonder Grenzen in Rusland werden aangestuurd door de Nederlandse tak van de organisatie.
"In de brief stond dat onze activiteiten in strijd waren met bepaalde Russische regelgeving, maar welke overtreding wij hebben begaan werd niet gespecificeerd", zegt Hendriks. "Daar proberen we nog achter te komen."
Artsen zonder Grenzen was sinds 1992 actief in het land en heeft er 44 voltijdwerknemers in dienst. Recentelijk voerde de organisatie onder meer projecten uit om tuberculose- en hiv-patiënten te helpen.
Sinds de Russische invasie in Oekraïne in 2022 vangt Artsen zonder Grenzen duizenden Oekraïense vluchtelingen en intern ontheemde Russen op in de Russische grensregio's Belgorod en Rostov, schrijft de organisatie in een persbericht. Er lagen ook plannen om noodhulp te verstrekken in de regio Koersk, waar Oekraïne vorige maand een verrassingsaanval uitvoerde. AzG verstrekt ook noodhulp in Oekraïne.
"Het is natuurlijk een enorme domper", vertelt Hendriks. "We hebben veel patiënten die op onze hulp rekenen en willen onze activiteiten dus doorzetten. Vanwege het conflict tussen Rusland en Oekraïne is het belangrijk voor ons om aan beide kanten van de frontlinie actief te zijn."
Buitenlands agent
Rusland onderneemt al jaren actie tegen niet-gouvernementele organisaties. Volgens de Russische wet moet iedereen die buitenlandse steun ontvangt of onder buitenlandse invloed staat zich registreren als "buitenlands agent". Het is niet duidelijk of Artsen zonder Grenzen uit het register is geschrapt op basis van deze wet. "Ik ga er op dit moment niet van uit dat de Russische regering naar die wet verwijst", aldus Hendriks.
Rusland zegt dat de buitenlandse-agentenwet wordt gebruikt om stappen te ondernemen tegen mensen die vanuit het buitenland worden gefinancierd en politieke activiteiten tegen Russische machtshebbers ontplooien. In werkelijkheid wordt de wet geregeld ingezet om afwijkende meningen in te perken.
Het gaat daarbij onder meer om ngo's en journalisten. Er is veel kritiek op deze wet. Als iemand zich niet registreert als buitenlands agent en er achteraf wordt geconcludeerd dat dit wel had gemoeten, loopt die persoon het risico op hoge boetes of een jarenlange gevangenisstraf. In 2022 werd de wet verder aangescherpt.
De wet maakt het werk van critici, mensenrechtenorganisaties, ngo's, media en (politiek) activisten onmogelijk. Zo zijn verschillende ngo's gestopt met hun werkzaamheden in Rusland. Buitenlandse journalisten kunnen uitgezet worden als ze door Rusland worden bestempeld als agent.
