Veilige haven of vergaarbak? 5 vragen na de arrestatie van Telegram-topman
De topman van Telegram Pavel Doerov is afgelopen weekend in Frankrijk gearresteerd. Wat zegt de arrestatie over het chatplatform? Vijf vragen over Telegram.
Waarom is de Telegram-baas gearresteerd?
Nadat hij zaterdag landde met zijn privévliegtuig in de buurt van Parijs is de Russische techmiljardair Pavel Doerov, oprichter en topman van Telegram, gearresteerd. Tv-zender TF1 meldde het nieuws als eerste, president Macron en de politie bevestigden de aanhouding vandaag.
Doerov is onderwerp in een lopend onderzoek van de Franse cybercrime-eenheid en het nationale fraudebureau, meldt de politie aan persbureau Reuters. Volgens Macron is de aanhouding niet politiek gemotiveerd.
Telegram doet amper aan moderatie in groepchats op zijn platform, waardoor criminelen er vrij spel hebben. Ook staat het bedrijf erom bekend nauwelijks informatie te delen met justitie. De Franse justitie acht Telegram daardoor medeplichtig aan zaken als drugshandel, fraude, terrorisme en witwassen, aldus TF1. Telegram heeft laten weten dat Doerov niets te verbergen heeft en noemt de arrestatie "absurd".
Wat is het idee achter Telegram?
In 2006 richtten de broers Nikolai en Pavel Doerov Vkontakte op, de Russische variant van Facebook. De broers weigerden om informatie over gebruikers af te staan. Ook legden ze het verzoek van de Russische overheid om oppositiekanalen te sluiten naast zich neer. Ze raakten het bedrijf daarop kwijt aan zakenlieden die gelieerd zijn aan het Kremlin.
In 2013 richtte Pavel Doerov Telegram op. Deze chatapp belooft gebruikers dat zij volledig veilig en, desgewenst, anoniem met elkaar kunnen chatten. Dit moet gebruikers beschermen tegen kwaadwillende overheden die willen meelezen met online gesprekken.
Rusland was niet blij met de app en verbood 'm in 2018 officieel. Doerov was vier jaar eerder al met zijn bedrijf vertrokken naar Dubai.
Wie gebruikt Telegram?
Wereldwijd gebruiken 700 miljoen mensen de app. Die wordt onder meer veelvuldig gebruikt om informatie te delen over de oorlog in Oekraïne.
Maar er is ook kritiek op de app. Telegram biedt ook kanalen en groepchats aan waar wel 200.000 mensen aan kunnen deelnemen. Dit is niet alleen een plek om in alle vrijheid je mening te uiten; deze groepen zijn ook doelwit van nepnieuws.
Ook zijn er groepen die digitaal onderdak bieden aan criminelen. Er vindt van alles plaats wat niet door de beugel kan en daar staat vrijwel geen moderatie tegenover. Zo bestaan er groepen waarin criminelen wapens, drugs en illegale porno verhandelen.
NOS op 3 sprak eerder dit jaar met een dealer die handelt op Telegram, de chatapp waarop criminelen ongestoord hun gang kunnen gaan:
Wat doet Telegram er aan om misbruik tegen te gaan?
"De houding van Telegram is ons een doorn in het oog", zegt Bobby Markus, woordvoerder online criminaliteit van de Landelijke Politie. "9 van de 10 keer doet Telegram niets." De politie klopt regelmatig aan bij Telegram, maar volgens de politie wordt er vaak helemaal niet gereageerd. "Een enkele keer, bijvoorbeeld bij heel zwaar pornografisch materiaal, willen ze nog wel iets verwijderen."
Volgens Mariëlle Wijermars, universitair docent internetbestuur, komt dit beeld overeen met hoe er in de wereld van cybersecurity wordt gekeken naar Telegram. "Ze verstrekken vrijwel nooit informatie over gebruikers die in verband worden gebracht met misdrijven. Ze geven geen cijfers over hoe vaak ze verzoeken krijgen van de politie. Ook weten we niet hoe vaak ze aan die verzoeken gehoor geven. Dit in tegenstelling tot andere sociale media."
Is Telegram zo veilig als het zegt te zijn?
Behalve de ruimte voor criminele communicatie houdt Telegram zich ook niet aan zijn eigen privacy-belofte, zegt Mariëlle Wijersmans. "Telegram is minder veilig dan het graag wil uitstralen. Het wordt vaak als berichtenservice gezien, maar de groepen en kanalen zijn minder veilig."
Dat komt mede doordat Telegram-berichten niet standaard end-to-end versleuteld zijn. Daarbij is de communicatie volledig versleuteld, vanaf de afzender van een bericht tot de ontvanger. Andere berichtendiensten als WhatsApp en Signal hebben die functie wel standaard ingebouwd. Bij Telegram geldt dat enkel bij de functie 'geheime chats'.
Pavel Doerov draagt niet bij aan een veilig Telegram-imago, denkt Wijermans. "Hij is een behoorlijk mysterieus figuur en dat cultiveert hij ook. Enerzijds is hij een voorvechter van privacy. Dat kan een positief effect hebben. Zo geeft het mensen in Iran en Oekraïne een platform om online veilig berichten te sturen. Anderzijds staat hij ook voor een zeer extreme opvatting van de vrijheid van meningsuiting. Hij vindt dat de overheid niet mag ingrijpen en dat biedt natuurlijk ook ruimte aan criminelen."
