Strengste regels voor platforms lijken aan 'problematisch' Telegram voorbij te gaan
Geen enkel sociaal medium staat er zo slecht op als Telegram: de app staat bol van de illegale zaken, van openlijke drugsverkoop tot ongewenste naaktbeelden die in gigantische groepen worden verspreid. Toch gaan nieuwe, strenge Europese regels waarschijnlijk grotendeels aan het bedrijf voorbij.
Maar liefst 2,5 miljoen drugsadvertenties gingen vorig jaar rond in openbare groepen op de chat-app, bleek deze week uit onderzoek van de NOS. Het is niet de eerste keer dat Telegram onder vuur ligt: zo staat er ook wraakporno en zelfs kinderporno op het platform.
"Telegram is problematisch, omdat we er moeilijk contact mee krijgen en er moeilijk afspraken mee kunnen maken", reageert demissionair minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid. "Terwijl we socialemediabedrijven wel nodig hebben om criminaliteit te bestrijden."
Strengere regels
Ze hoopt dat nieuwe Europese wetgeving, de Digital Services Act, de branche tot meer actie dwingt. Bedrijven als Snapchat, Instagram, Tiktok en X moeten meer doen tegen desinformatie en illegale content. Houden ze hun online platform niet goed genoeg in toom, dan kunnen ze hoge boetes verwachten. De wetgeving is deels al in werking getreden.
Toch is het nog onduidelijk in hoeverre Telegram met Europese wetgeving in het gareel te brengen is. Het bedrijf hoeft niet aan de strengste regels te voldoen: daarvoor is het simpelweg niet groot genoeg. Die regels gelden alleen voor platforms met meer dan 45 miljoen Europese gebruikers; Telegram claimt er 39,5 miljoen te hebben.
De regels voor iets kleinere platforms, die minder streng zijn, gelden overigens mogelijk ook niet voor Telegram. En als dat wel zo is, dan waarschijnlijk maar deels, namelijk voor de kanalen waar andere gebruikers zich op kunnen abonneren. Dit deel van de app zou kunnen worden beschouwd als een online platform, in plaats van een reguliere chat-app.
Semi-openbare chatgroepen
Semi-openbare chatgroepen, die soms honderdduizenden leden bevatten, vallen dan buiten de boot. Het zijn juist dat soort makkelijk vindbare groepen waar drugs en andere illegale zaken worden verhandeld en "wraakporno" wordt verspreid.
"De wet is hier niet zo duidelijk over", zegt Paddy Leerssen, die aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet naar online platforms. "Jurisprudentie en toezichthouders moeten hier uiteindelijk duidelijkheid over bieden." Andere bronnen bevestigen die lezing.
Wel zal Telegram waarschijnlijk worden gekwalificeerd als "hostingplatform", een platform waar data kunnen worden ondergebracht. Maar daarvoor gelden ook niet de strenge regels voor de grootste platforms. "Telegram hoeft dan niet zelf z'n platform in de gaten te houden, en alleen maar te reageren op meldingen van gebruikers", zegt Leerssen. Al zijn er wel uitzonderingen voor terroristische content en kindermisbruik: er is andere wetgeving die ingrijpen daarbij verplicht.
Verder hoeft het bedrijf niet op te treden tegen desinformatie, alleen tegen illegale content. Bovendien hoeft het geen beroepsmogelijkheid aan te bieden als gebruikers vinden dat ze onterecht zijn verbannen of als hun berichten door Telegram zijn verwijderd. Wel zijn eventuele boetes hoog: maximaal 6 procent van de omzet.
Verbod
PvdA-Europarlementariër Paul Tang heeft goede hoop dat het wel lukt om Telegram te dwingen om beter mee te werken. Op dit moment is de berichtendienst gevestigd in Dubai. "Straks zijn ze ook verplicht om een Europese vestiging te hebben, waar klachten naartoe kunnen en waar we met zo'n partij in gesprek kunnen", zei hij in het NOS/NTR-programma Nieuws en Co. "Desnoods ook om daar een boete af te kunnen leveren."
Hij hield zelfs de mogelijkheid van een verbod op Telegram open. "Ik hoop niet dat dat gaat gebeuren, maar het is wel de uiterste consequentie."
Telegram zelf is zich van geen kwaad bewust. Het reageert naar eigen zeggen op klachten van gebruikers en doet ook eigen "proactieve monitoring". De politie zegt daar niets van te merken.
