Na brandstichting Alkmaar is hulp aan verdachte tienermeisjes belangrijk

• Marjolein Sebregts

  redacteur Online

Twee meisjes van 12 en 14 uit Alkmaar worden verdacht van brandstichting. De schoolvriendinnen stichtten afgelopen vrijdag zeven keer brand. Eén keer had dat grote gevolgen: een deel van een winkelcentrum in de Noord-Hollandse stad brandde af.

Volgens hun advocaat Elwin Boskma, toevallig ook een van de brandweerlieden die de brand in het winkelcentrum bestreden, verveelden ze zich in de vakantie en waren ze samen gaan chillen en roken in het centrum van Alkmaar. Het gaat om kwetsbare meisjes die volgens hem "op dit moment" niet in Alkmaar wonen, maar in Heerhugowaard en Den Helder.

Tijdens het blussen vroegen de twee aan Boskma en aan de politie of er doden waren gevallen, en ze leken opgelucht toen ze hoorden dat dat niet zo was. Diezelfde avond werden ze opgepakt, nadat hun signalement was verspreid. Ze hebben bekend. Boskma denkt dat ze de gevolgen van hun daden niet konden overzien.

Niet straffen maar helpen

Na voorgeleiding aan de rechter-commissaris is het meisje van 12 naar huis gestuurd, onder huisarrest, om het vervolg van de zaak af te wachten. Het 14-jarige meisje blijft nog zeker twee weken in voorlopige hechtenis.

Bij het vastzetten van kinderen moet justitie zich houden aan het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK). In dit Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties staat dat het belang van het kind altijd voorop staat, ook in strafzaken. Het uitgangspunt is niet het straffen, maar het helpen van kinderen.

De meisjes zullen worden berecht volgens het jeugdstrafrecht, dat geldt voor jongeren van 12 tot 18 jaar. Kinderen onder de 12 kunnen niet strafrechtelijk worden vervolgd.

Veel begeleiding

Kinderen die verdacht worden van een strafbaar feit moeten meteen na hun arrestatie begeleiding krijgen van bijvoorbeeld een advocaat en de ondervraging gebeurt door politiemensen die daarin zijn gespecialiseerd. Kinderen hebben recht op een pedagogische benadering. Er moet rekening worden gehouden met hun leeftijd en hun kansen in de maatschappij.

Daarnaast wordt de Raad voor de Kinderbescherming meteen ingeschakeld. Die onderzoekt de achtergrond van de kinderen en geeft de jeugdrechter advies over een straf die bij het kind past. De kinderbescherming spreekt daarvoor met zoveel mogelijk mensen die bij het kind betrokken zijn, zoals ouders, school, politie en instanties als Jeugdzorg, als het kind daarmee te maken heeft gehad.

Er wordt groot belang gehecht aan de privacy van kinderen. Dat is ook de reden dat justitie weinig naar buiten brengt over hun zaak en dat rechtszaken voor de kinderrechter achter gesloten deuren plaatsvinden.

Opsluiten niet in belang kinderen

De kinderrechter kan een gevangenisstraf opleggen van maximaal een jaar, maar ook een leerstraf, een boete of een taakstraf. Een gevangenisstraf wordt zo min mogelijk gegeven, omdat het meestal niet in het belang van het kind is om het op te sluiten. Er wordt gekeken naar het strafbare feit, maar ook naar de persoonlijke situatie en de gevolgen voor slachtoffers. De kinderrechter doet meestal meteen uitspraak.

In een zaak uit 2020 waarin twee jongens van 12 en 13 in Arnhem met vuurwerk een brand veroorzaakten in een flatgebouw, waarbij een man en zijn zoontje om het leven kwamen, legde de rechter geen straf op. De argumentatie was dat ze de brand niet opzettelijk hadden gesticht en de gevolgen van hun handelen niet goed konden overzien.

Wie betaalt de schade?

Wie er moet opdraaien voor de schade in Alkmaar is nog niet duidelijk. Schade die is veroorzaakt door minderjarige kinderen wordt in principe verhaald op de ouders. Bij kinderen tot 14 jaar zijn de ouders altijd aansprakelijk. Ze zijn dus verantwoordelijk voor het gedrag van hun kinderen.

De meeste mensen hebben een persoonlijke aansprakelijkheidsverzekering. Die dekt ook de schade die door toedoen van kinderen ontstaat. Mensen die geen verzekering hebben, draaien zelf op voor de schade.

Kinderen van 14 en 15 jaar zijn in principe zelf verantwoordelijk voor schade die ze aanrichten, maar daarnaast kunnen ook de ouders verantwoordelijk worden gehouden. Als een kind de schade opzettelijk heeft veroorzaakt, kan het zijn dat de verzekeraar niet uitkeert. Dan moeten ouders of kinderen de schade dus zelf vergoeden.

In dit geval loopt de schade flink op, dus als de verzekeraars niet uitkeren kan dat leiden tot grote financiële problemen voor de meisjes en hun familie.

In Alkmaar is een inzamelingsactie opgezet om drie getroffen winkeliers in winkelcentrum De Mare te ondersteunen. Het kan even duren voor hun opstalverzekering uitkeert en het ingezamelde geld is bedoeld om de komende tijd te overbruggen.