Altaarsteen Stonehenge komt niet uit Wales, maar uit Schotland

Een van de stenen van Stonehenge in Zuid-Engeland komt niet zoals lang werd gedacht uit Wales maar van nog veel verder weg: uit het noordoosten van Schotland.

De zogenoemde Altaarsteen is een van de grootste stenen die zijn gebruikt om het megalithische monument te bouwen. De steen dankt zijn naam waarschijnlijk aan een 17e-eeuwse oudheidkundige die als eerste de mogelijkheid opperde dat de platliggende steen een prehistorisch altaar zou kunnen zijn.

De Altaarsteen is een dik blok dat zes ton weegt en in het midden van de steencirkel ligt. Volgens nieuw onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Nature, is het blok bijna 5000 jaar geleden over een afstand van 700 kilometer getransporteerd vanuit het noordoosten van Schotland.

De bevindingen ontkrachten een oud idee dat de Altaarsteen afkomstig zou zijn uit Pembrokeshire in Wales. Vorig jaar concludeerden onderzoekers al dat de steen niet daarvandaan kon komen, maar waarvandaan dan wel was nog een mysterie.

De oplossing kwam van een Australisch onderzoeksteam, dat toegang had tot een van de grootste databases met verschillende steensoorten ter wereld. De onderzoekers vergeleken stukjes steen die van de Altaarsteen waren gevallen met de gegevens uit de database en ontdekten een match met stenen uit het Orcadian Basin in Schotland.

Van andere stenen was de afkomst al eerder vastgesteld. Een aantal komt inderdaad uit Wales, andere uit Engeland. Er was nog geen steen uit Schotland bij.

"Deze steen heeft een verschrikkelijk lange weg afgelegd - minstens 700 km - en dat is de langste reis die een steen voor een monument in die periode heeft afgelegd," aldus Nick Pearce, die meeschreef aan het wetenschappelijke artikel in Nature. "Die afstand is verbazingwekkend voor die tijd."

De nieuwe informatie werpt nieuwe vragen op, zegt Robert Ixer, die ook betrokken was bij de studie. "Hoe is de Altaarsteen getransporteerd vanuit het noorden van Schotland naar Stonehenge, en nog intrigerender, waarom?"

Zowel over land als over zee moet het vervoer een enorme uitdaging zijn geweest. "Dit onderzoek heeft gevolgen voor ons begrip van gemeenschappen in de neolithische periode en hun onderlinge contacten en transportsystemen", aldus de onderzoekers.