Het is een raadselachtig fenomeen op dit EK. Buiten de stadions zijn de Oranjefans misschien wel de meest opvallende supporters van het toernooi, met de oranjemarsen en het springen van links naar rechts. In het stadion lijkt die sfeer grotendeels verdwenen.
"Dat heeft te maken met de compositie van de fans", stelt Mark van Vugt, hoogleraar psychologie aan de VU en schrijver van het boek FC Sapiens: wat voetbal ons vertelt over menselijk gedrag. "Je hebt bij Oranje veel mooiweerfans, maar weinig diehard fans."
Is er een rol weggelegd voor de KNVB bij het maken van sfeer in het stadion? "We zijn altijd actief bezig met de sfeer en ervaring van de supporters, bijvoorbeeld met het inzetten van vlaggen en spandoeken die je in het stadion ziet", laat de voetbalbond desgevraagd weten.
"Ook staat de KNVB in goed contact met supportersverenigingen, bijvoorbeeld met het organiseren van de fanwalks, opbouwen van de fanzones en de artiesten die we uitnodigen."
Snollebollekes
Hoe valt de sfeer in het stadion dan te verbeteren? Hoogleraar Van Vugt is duidelijk: "Ik zou de leiders proberen te identificeren die een aanjaagfunctie hebben. Dat zijn mensen die desnoods met de rug naar het veld toe staan om het publiek op te jutten."
"Misschien hebben we Snollebollekes nodig om in het stadion wat te veroorzaken", knipoogt Van Vugt. Om er serieus aan toe te voegen: "Er moet een bepaalde structuur zijn waarbij mensen opstaan die zeggen: 'We gaan nu dit lied inzetten en het met zijn allen doen.'"
De Dutch Fanatics, een groep fanatieke supporters die meer sfeer in het stadion wil als Nederland speelt, wil de aanjaagfunctie waar Van Vugt het over heeft graag vervullen. Zij vinden de oersaaie aanmoediging "Holland, Holland" en de wave geen sfeerelementen die bij het voetbal passen en zetten zich sinds een jaar of vijf in voor een 'echte' voetbalsfeer.
Of zoals Stefan van Leeuwen van de Dutch Fanatics eerder zei in interview bij Spijkers met Koppen op NPO Radio 2: "Wij zingen, springen en staan negentig minuten achter de ploeg. We lopen niet in een wortelpak."
'Ook staan als er niet gescoord is'
De KNVB zegt mee te werken, maar heeft niet alles in handen wat betreft de sfeer. "Iets als een trommel: dat ligt echt bij de supporters zelf. Wat er binnen het stadion gebeurt qua sfeer ligt minder in onze invloedssfeer."
De Fanatics proberen dat gat te vullen en met grote spandoeken sfeer te maken. Ook zijn er nieuwe liedjes bedacht om het repertoire wat breder te maken.
Die liederen proberen ze met een zo groot mogelijke groep te zingen, door zoveel mogelijk bij elkaar te zitten. Of eigenlijk staan. "We willen gewoon negentig minuten lang staan voor Oranje, ook als er niet gescoord wordt", zegt Jesse van der Pluijm daarover bij NPO Radio 2.
