Levert EK in eigen land voordeel op? 'Het kan ook de andere kant op slaan'
"Het thuisland wint niet zomaar het toernooi." Dat weet voormalig Oranje-spits Roy Makaay als geen ander. Maar als Duitsland vanavond aftrapt tegen Schotland zijn de verwachtingen in het land natuurlijk hoog.
De steun van de hele natie kan Duitsland vleugels geven tijdens het EK. Maar: "Het kan ook zo de andere kant op slaan."
Het is deze zomer precies veertig jaar geleden dat Frankrijk het zelf georganiseerde EK won. In 1998 pakte Frankrijk ook de titel tijdens het WK in eigen land. Geen enkel ander gastland wist sindsdien uiteindelijk na de finale met de bokaal in de handen te staan.
Ook Nederland dus niet, in 2000. Makaay zat destijds in de selectie van Oranje bij het EK dat in ons land en België gespeeld werd.
"Dat was echt een prachtige belevenis", kijkt hij terug op dat evenement in de Lage Landen. "Een enorme oranjegekte brak los."
"Wij zaten natuurlijk afgeschermd in Hoenderloo, maar buiten de hekken zag je wel wat zo'n toernooi met het land deed. Doordat je in je eigen land bent, krijg je ook meer mee van de Nederlandse televisie en uit de verschillende steden. Of we nu in Eindhoven of Amsterdam kwamen, je zag overal Oranje. Dat maakt een groot verschil."
De voormalig spits van onder andere Vitesse, Bayern München en Feyenoord weet nog goed dat de verwachtingen rond Oranje destijds hoog waren.
"We speelden goed en we hadden de vorm om het EK te winnen. Daarnaast hadden we als thuisland altijd net iets meer supporters in het stadion dan de tegenstander. Daardoor werden we naar voren gedreven. Ja, dat speelt absoluut mee."
Dat gaat Duitsland nu ook gebeuren, denkt Makaay, die tussen tussen 2003 en 2007 bij Bayern München speelde.
"Maar ze krijgen ook te maken met extra druk. Het thuisland hoort altijd tot de favorieten en de verwachtingen in Duitsland liggen hoog. Hoewel Frankrijk en Engeland de grote topfavorieten zijn, heeft de terugkeer van Toni Kroos veel gedaan met het vertrouwen daar."
In Duitsland trekken ze nu al de paralellen met het WK van 2006, dat de Duitsers ook organiseerden. 'Die Mannschaft' begon zonder grote verwachtingen aan het toernooi en bondscoach Jürgen Klinsmann kreeg in aanloop naar het WK veel kritiek.
Maar op het eindtoernooi leefde de ploeg op en werden ze uiteindelijk derde. "Dan zie je dus wat het organiseren van het toernooi met je doet", aldus Makaay.
"Daar hopen ze nu weer op. En waarom kan dat ook niet? Ze hebben met Kroos, Ilkay Gündogan, Jamal Musiala, Florian Wirtz en Kai Havertz een heel aardig ploegje."
"Daarnaast eindigde Duitsland in de drie toernooien die het georganiseerd heeft (1974, 1988 en 2006, red.) telkens bij de laatste vier ploegen. Dat zegt toch genoeg?"
'Focus, realisme en afsluiten'
Maar hoe ga je als speler om met de druk die op je afkomt tijdens zo'n toernooi? Daar weet sportpsycholoog Toon Damen alles van. Er zijn een paar woorden belangrijk: focus, realisme en afsluiten.
"De mate waarin je gefocust bent en je jezelf kan afsluiten voor al het andere dan voetbal is een belangrijke vaardigheid. Kun jij als speler alert en scherp zijn op je taak in het veld? Dan is er meer kans op succes", weet Damen.
Je moet jezelf kunnen afsluiten voor de euforie die kan ontstaan, zegt de sportpsycholoog.
"Bij een EK in je eigen land komt er vanuit het publiek veel meer reactie, ook op sociale media. Het publiek kan extra energie inbrengen, maar er kan ook een gekte ontstaan en in euforie doe je vaak domme dingen. Het is aan de trainer en de spelers zelf om de voetjes op de grond te houden."
Daarnaast moeten spelers om kunnen gaan met verwachtingen en verlies, zegt de sportpsycholoog. "Hoe verder je komt in een toernooi, hoe meer de druk een rol gaat spelen. De druk zal voor Duitsland in de poulefase nog niet enorm zijn, maar als er verloren wordt, valt wel het hele land over je heen. Het is dus de vraag hoe goed Duitsland kan omgaan met winst en verlies."
'Ervaring speelt grote rol'
Om tot succes te komen is tenslotte realisme een belangrijk woord, weet Damen. Het land verwacht veel qua prestaties, maar voor de spelers is het vooral belangrijk om realistisch te blijven.
"Spelers kunnen namelijk te hoge eisen aan zichzelf stellen. Als je daarin doorschiet, maak je een verkeerde inschatting. Vaak kunnen de meer ervaren spelers een betere inschatting maken van hun eigen kunnen. En die ervaring speelt uiteindelijk een grote rol in succes."
Dit is de opstelling van Duitsland tegen Schotland:
