Decennialang zou er bij het adopteren van kinderen uit het buitenland sprake zijn geweest van kinderdiefstal, kinderhandel en andere onethische praktijken. Volgens onderzoekers zijn er geen garanties voor een waterdicht adoptiesysteem, maar dat nieuwe systeem komt er nu toch. Maar daarmee is de angst voor misstanden niet verdwenen.
Adopteren kan in Nederland sinds 1956. In de piekjaren kwamen er bijna 1700 kinderen uit het buitenland naar Nederland, vorig jaar waren het er nog vijftig.
De afgelopen jaren werd steeds meer bekend over misstanden rondom interlandelijke adoptie. Documenten werden vervalst, vrouwen werden zwanger gemaakt om aan de vraag naar adoptiekinderen te kunnen voldoen en informatie over identiteit en afkomst werd bewust zoek gemaakt. De Nederlandse overheid zou jarenlang hebben weggekeken.
In 2021 werd interlandelijke adoptie daarom helemaal stilgelegd. Dat gebeurde na een vernietigend rapport over de misstanden. De onderzoekscommissie schreef ook "ernstige twijfels te hebben of het mogelijk is een systeem te ontwerpen waarin de geconstateerde misstanden niet meer voorkomen".
Stephanie Dong Hee Kim kwam er na veel speurwerk achter dat zij in Zuid-Korea ter adoptie werd opgegeven, zonder dat haar eigen vader dat wist:
Talloze voorbeelden zoals dat van Kim kwamen de afgelopen jaren aan het licht. Daarom werd het aantal landen waar men uit kan adopteren beperkt. Adoptie is nu alleen nog mogelijk uit Zuid-Afrika, Portugal, Thailand, Taiwan, de Filipijnen, Lesotho, Hongarije en Bulgarije. Ook moet er één centrale bemiddelingsorganisatie onder overheidstoezicht komen die adoptie uit het buitenland regelt. Nu zijn er nog vier organisaties in Nederland die dat doen. De hoop is dat één organisatie beter toezicht kan houden op adoptieprocedures in het buitenland.
Kinderrechten
"Het is een halfbakken oplossing", zegt Kim. "In dit soort zaken, waar zo fundamenteel mensenrechten en kinderrechten worden geschonden, is elk compromis slap. En uiteindelijk een legitimatie voor het doorgaan met het schenden van die rechten."
Het nieuwe systeem zal volgens betrokkenen nooit helemaal waterdicht zijn, zegt ook het expertisecentrum op het gebied van adoptie (FIOM). "Er is kritisch gekeken naar het aantal landen. Het belang van het kind moet leidend zijn. Het belang van het kind moet leidend zijn, niet het belang van wensouders", zegt directeur Ellen Giepmans.
Wensouder Irenka Przybylski wacht nog steeds op een jongetje uit China. Haar adoptie was op papier al geregeld voordat de nieuwe regels ingingen. Nu China als adoptieland is afgevallen, is ze bang dat haar adoptie alsnog wordt geweigerd. "Vanaf het moment dat de match er was, was hij mijn kind. Dat is een soort oergevoel. Of hij nou in China opgroeit of ik hem thuis mag brengen, hij blijft mijn zoon."
Przybylski wacht nu al vier jaar op de inmiddels 7-jarige Kai, die geboren is met de huidaandoening albinisme. "Er zijn filmpjes waarin hij mij gewoon mama noemt."
Als Kai geadopteerd zou kunnen worden in zijn eigen land, zou ze er vrede mee kunnen hebben. "Maar deze kinderen worden niet geadopteerd in hun eigen land. De meeste kinderen die op de lijst staan, zitten al sinds ze baby zijn in kindertehuizen."
Vraaggestuurde markt
Volgens de geadopteerde Kim zorgt de mogelijkheid van adoptie juist voor overvolle kindertehuizen. "Het is een vraaggestuurde markt: als er geen vraag is naar kinderen, dan worden er ook geen systeem en infrastructuur op gang gezet om die kinderen te leveren."
Voor haar blijft het moeilijk te verteren dat ze haar vader, moeder, zussen, broer, taal en cultuur is kwijtgeraakt. "Ik ben zeker blij met het leven dat ik heb opgebouwd. Daar heb ik zelf ook hard voor gewerkt. Maar dat voelt voor mij wel als iets wat ik heb gekregen óndanks mijn adoptie en niet dánkzij mijn adoptie."
