Poetin noemt Navalny voor 't eerst, zegt dat protesten geen invloed hadden op uitslag
President Poetin heeft in zijn overwinningstoespraak na de presidentsverkiezingen voor het eerst de Russische oppositieleider Navalny genoemd. Ook ging hij in op de burgerprotesten rond de verkiezingen en sprak hij over de oorlog in Oekraïne.
De dood van Navalny is een trieste gebeurtenis maar "er zijn eerder ook gevangenen gestorven". Met die woorden nam de Russische president - hoogst ongebruikelijk - de naam van de in gevangenschap overleden Russische oppositieleider in de mond.
Poetin zei dat een gevangenenruil ophanden was. Hij zou dagen voor Navalny's dood op de hoogte zijn gebracht van een plan om de oppositieleider uit de gevangenis vrij te laten in ruil voor "sommige mensen" die momenteel in gevangenissen in westerse landen worden vastgehouden. Hij zou er meteen mee hebben ingestemd. "De persoon met wie ik sprak, had zijn zin nog niet afgemaakt en ik zei: 'ik ga akkoord'."
In deze video is de toespraak van Poetin samengevat:
Dat Poetin Navalny noemde, interpreteert Ruslandkenner Hubert Smeets als zelfvertrouwen van de Russische president. "Met de uitslag in zijn zak denkt hij dat hij alles kan maken."
De woorden van Poetin waren verder vrij klassiek, zegt Smeets. "Veel de bal terugspelen. Zo pareerde hij kritiek op de verkiezingen door te verwijzen naar de VS, waar via de rechter geprobeerd wordt om Trump uit de race te trekken. Ook toen hij Navalny aanhaalde zei hij dat in de VS regelmatig gevangenen overlijden."
Het was vooraf al duidelijk dat de 71-jarige Poetin zou worden herkozen bij de onvrije presidentsverkiezingen. Met zijn nieuwe termijn van zes jaar wordt hij de langst zittende Russische leider in meer dan 200 jaar.
In zijn toespraak zei Poetin dat de protesten van de afgelopen dag geen invloed hebben gehad op de uitslag. "Het maakt niet uit wie of hoeveel ze ons willen intimideren, ongeacht wie of hoeveel ze ons willen onderdrukken, onze wil, ons bewustzijn, niemand is in de geschiedenis ooit in zoiets geslaagd. Het heeft nu niet gewerkt en zal in de toekomst niet werken, nooit", zei hij.
Ook de oorlog in Oekraïne, die inmiddels langer dan twee jaar duurt, kwam aan bod in de overwinningstoespraak. Poetin bedankte de Russische troepen in Oekraïne speciaal voor hun inzet. Ook vertelde hij zijn aanhangers dat hij het Russische leger zou versterken.
Daarnaast reageerde Poetin op de woorden van de Franse president Macron, die vorige maand zei dat hij de inzet van grondtroepen in Oekraïne in de toekomst niet kon uitsluiten. Hierop waarschuwde de Russische leider het Westen dat een direct conflict tussen Rusland en de NAVO zou betekenen dat de planeet één stap verwijderd is van de Derde Wereldoorlog. Hij voegde eraan toe dat "bijna niemand" een dergelijk scenario wilde.
Poetin heeft tegenstanders in het verleden vaker herinnerd aan het nucleaire arsenaal van zijn land. De NAVO noemde die uitspraken "gevaarlijk en roekeloos", experts zeggen dat de retoriek vooral bedoeld is om angst in te boezemen.
Uit de uitslag kan worden opgemaakt dat het Kremlin volledige steun wil voor de buitenlandpolitiek en de oorlog in Oekraïne en de binnenlandse politiek, zegt Smeets. "Poetin zei na zijn overwinning ook dat de Russen één team zijn. Met deze uitslag kan hij een nieuwe repressiegolf kunnen betekenen. Ook zou Poetin een nieuwe mobilsatie organiseren door te zeggen 'de grote meerderheid staat achter de oorlog in Oekraïne."
De uitslag wordt op verschillende manieren beïnvloed, zegt Smeets. "Zo moeten veel mensen op het werk stemmen. Daarbij hebben de werkgevers de informele taakstelling om een uitslag te produceren en zowel werkgevers als werknemers vrezen hun baan te verliezen als ze die taakstelling niet vervullen."
Dat dat werkte, bleek uit de opkomst. Die stond rond het middaguur al op 67,5 procent, hoger dan de totale opkomst in 2018. Daarbij waren de tegenkandidaten voor het presidentsschap zwak. Kandidaten die kritisch zijn over de president waren van het stembiljet geweerd.
Ook houden statistici de opkomst in de gaten bij verschillende stembureaus. "Dan zie je dat de opkomst eerst heel laag is en dan opeens aan het eind van de dag heel hoog: en dan blijken alle nieuwe stemmen naar Poetin te zijn gegaan", zegt Smeets.
In deelrepublieken is het resultaat ook vaak extreem in het voordeel van Poetin. "Daar zijn ze erg afhankelijk van financiële steun vanuit Moskou en dus ook genoodzaakt om de zittende macht gunstig te stemmen."
'Dictator'
De winst van Poetin is door verschillende landen veroordeeld. President Zelensky van Oekraïne noemde Poetin een dictator. "Het is voor iedereen in de wereld duidelijk dat deze figuur, zoals dat in de loop van de geschiedenis al vaak is gebeurd, eenvoudigweg ziek is van macht en er alles aan doet om voor altijd te regeren", zei hij.
De woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis noemde presidentsverkiezingen "duidelijk niet vrij en eerlijk, gezien de manier waarop de heer Poetin politieke tegenstanders gevangen heeft gezet en heeft verhinderd dat anderen tegen hem opkwamen."
Het Poolse ministerie van Buitenlandse Zaken hekelde ook de manier waarop de verkiezingen zijn verlopen. Die vonden plaats "onder omstandigheden van extreme repressie tegen de samenleving, waardoor het onmogelijk werd een vrije, democratische keuze te maken".
De Duitse president Steinmeier zei te denken "aan de mensen in Rusland die vechten voor vrijheid en democratie en die voortdurend in gevaar leven door het regime van Poetin. Wij zullen deze moedige mensen niet vergeten."
