Op social media presenteren beroemdheden het als 'wondermiddel' om af te vallen: het medicijn Ozempic. Het is bedoeld voor diabetespatiënten, maar een bijwerking van het middel is dat gebruikers er door afvallen. Door de enorme vraag naar het medicijn zijn er online allerlei nepvarianten van Ozempic in omloop, en die kunnen heel gevaarlijk zijn.
Een vrouw in België dacht Ozempic-pennen te hebben gekocht, maar in plaats van het diabetes-medicijn, zat er insuline in. Ze raakte in een diabetische coma. Het Europees Medicijnagentschap (EMA) waarschuwde afgelopen najaar al voor nep-injectiepennen van Ozempic en het Britse medicijnagentschap MRHA heeft in het Verenigd Koninkrijk al 869 van dit soort pennen in beslag genomen.
Dat Ozempic als bijwerking heeft dat gebruikers er van afvallen, is niet nieuw, maar sinds beroemdheden zoals Kim Kardashian en Elon Musk het middel aanprijzen op social media, is er een run ontstaan op het middel. In Nederland wordt het medicijn alleen vergoed voor diabetes type 2-patiënten, maar het mag ook worden voorgeschreven bij ernstige obesitas. Daar moet wel eerst een leefstijlinterventie aan vooraf zijn gegaan, waarbij aandacht is voor gezonde voeding en beweging, maar die onvoldoende heeft geleid tot gewichtsverlies.
Inmiddels is er een wereldwijd tekort aan het medicijn. Fabrikant Novo Nordisk kan de vraag niet meer aan, wat de illegale verkoop van nep-varianten verder in de hand werkt.
Marloes Dankers van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) maakt zich grote zorgen om de illegale verkoop van nep-Ozempic. "Er zijn geneesmiddelen onderschept waar niks in zat, dus bijvoorbeeld een injectiepen met pure zoutoplossing. Bij het geval in België ging het om insuline, maar er zijn ook gevallen bekend dat er verontreinigde geneesmiddelen in zaten of een veel te hoge of te lage dosering. In feite kan iedereen er alles in stoppen en hoef je alleen de verpakking na te maken."
Gezondheidseconoom Xander Koolman denkt dat de illegale verkoop van nep-Ozempic de druk verhoogt om het medicijn in Nederland toe te laten als afslankmedicijn. "Dit middel zou een sterk positief effect kunnen hebben op de kwaliteit van leven en op de gezondheid van mensen met overgewicht." Volgens Koolman blijkt bovendien uit de eerste buitenlandse onderzoeken dat het vergoeden van Ozempic voor obesitas-patiënten de maatschappij uiteindelijk meer oplevert dan dat het kost.
Afvallen zonder succes
Mireille Serlie, hoogleraar inwendige geneeskunde bij het Amsterdam UMC, ziet veel obesitas-patiënten die vragen naar het medicijn. "Dat zijn mensen die op heel veel manieren hebben geprobeerd om af te vallen, zonder succes."
Toch waarschuwt Serlie dat deze mensen Ozempic of medicijnen met een soortgelijke werking niet als laatste redmiddel moeten zien. "Het is heel belangrijk dat mensen aandacht blijven besteden aan leefstijl. Een medicijn is alleen ter ondersteuning. Totdat we meer ervaring hebben met het middel, vind ik het goed dat er strikte regels zijn voor het gebruik door mensen met obesitas."
Geen 'quick fix'
Zowel hoogleraar Serlie als Marloes Dankers van het IVM benadrukt dat Ozempic geen 'quick fix' is voor mensen die willen afvallen. Dankers: "Op basis van de informatie die we nu hebben, weten we dat je het middel hoogstwaarschijnlijk levenslang moet gebruiken. We zien nu dat mensen die ermee stoppen, gelijk weer in gewicht aankomen. Leefstijlverandering blijft de hoeksteen bij de behandeling van obesitas."
Dat beroemdheden Ozempic aanprijzen als wondermiddel om die laatste kilo's kwijt te raken, noemen de deskundigen zorgelijk. "Het zijn geneesmiddelen, geen smarties", zegt Dankers. Serlie: "We moeten dit niet gaan misbruiken om vier of vijf kilo af te vallen om in een mooie jurk te passen. Je behandelt mensen met obesitas voor gezondheidswinst, niet voor een of ander schoonheidsideaal."
