Brand in Valencia doet denken aan Grenfell, maar experts hier niet ongerust

De grote brand in Valencia roept herinneringen op aan het dodelijke inferno van 2017 in de Grenfell-toren in Londen. In Valencia zijn tot nu toe negen doden geteld. Ooggetuigen melden net als toen dat het vuur zich razendsnel via de gevelbekleding van het gebouw verspreidde. Door de tragedie in Londen stond de brandveiligheid in woonflats in heel Europa ineens centraal. Ook Nederland begon aan een inhaalslag.

Hier moesten gemeenten een inventarisatie maken van de risico's. Centrale cijfers ontbreken, maar uit de laatste update van het ministerie van Binnenlandse Zaken blijkt dat het in heel Nederland om enkele tientallen gebouwen ging waar maatregelen nodig waren.

Zo was er bij twee gebouwen in de provincie Utrecht iets mis en bij drie wooncomplexen in Gelderland. Juist twee provincies met veel hoogbouw, Noord- en Zuid-Holland, konden toen nog geen cijfers leveren over al hun gemeenten. "Maar grote steden als Den Haag en Rotterdam hebben het al direct goed aangepakt", verzekert directeur Wico Ankersmit van de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht.

Uit het onderzoek komt het beeld van een overzichtelijk risico naar voren, zegt brandveiligheidsexpert Rudolf van Mierlo van ingenieursbureau DGMR. "Op zich zijn het niet zoveel gevels die uiteindelijk door de gemeente als potentieel gevaarlijk zijn aangemerkt. Het is dan de verantwoordelijkheid van de gemeenten om daar iets mee te doen."

Ook Ankersmit is niet ongerust. "Nog niet alles is aangepakt, maar dat heeft vooral te maken met vve's, die niet altijd direct de middelen hebben om gevels brandveilig te maken. Maar de gebouwen die echt onveilig waren, zijn aangepakt. Daar maak ik me geen enkele zorgen over."

Regels aangescherpt

Tegelijkertijd worden de regels aangescherpt voor wooncomplexen boven de 50 meter en boven de 30 meter als bewoners slecht ter been zijn, zoals bij verzorgingshuizen. In een aanstaand bouwbesluit staat dat het materiaal dat gebruikt wordt minder brandbaar moet zijn.

Ook moet een brand minder makkelijk door een gebouw kunnen slaan: eerst gold de norm dat het vuur pas na 60 minuten een naastgelegen compartiment mag kunnen bereiken, straks moeten ruimtes 20 meter verderop een brand 120 minuten kunnen weerstaan.

Bewoners vertellen over wat ze hebben meegemaakt gisteravond:

Deze aanpassingen zijn vooral ingegeven door een andere omgang met hoogbouw, stelt Van Mierlo. "Als je kijkt naar branden en slachtoffers is er geen duidelijke constatering dat de huidige eisen niet streng genoeg zijn. Maar er wonen in hoogbouw steeds meer mensen die niet erg mobiel zijn. De kans dat bewoners bij een brand niet uit het gebouw kunnen komen, neemt toe."

Bovendien, merkt Van Mierlo op, is nieuwbouw vaak kwetsbaarder dan bestaande gebouwen. Simpel steen is namelijk ingeruild voor andere materialen, die soms risicovoller zijn. "Dat hoeft niet per se erg te zijn, maar het is een punt waar je op moet letten."

Het is nog niet bekend wanneer de nieuwe regels van kracht worden, maar ze gaan alleen gelden voor nieuwbouw en grote verbouwingen. Het is dan aan gemeenten om erop toe te zien dat de nieuwe regels ook worden nageleefd.

Handhaving van alle eisen is cruciaal voor de brandveiligheid, zegt Van Mierlo. "Het is meestal niet zo dat de regels niet voldoen, maar dat die niet worden nageleefd. Ook bij de Grenfell-toren is een heleboel fout gegaan wat niet fout had mogen gaan. De regels werden niet gevolgd."

Hoe vaak zoiets gebeurt in Nederland is ook voor de expert gissen. "Als je 140 rijdt waar 120 mag, zou dat ook niet moeten. Dan krijg je een boete als je wordt gesnapt, maar in de tussentijd kun je 140 rijden. Hetzelfde geldt voor bestaande gevels: als daar de regels niet zijn nageleefd, wordt het meestal niet waargenomen."